بازار؛ گروه بین الملل: موسسه مطالعات خاورمیانه اخیرا مقاله ای با قلم «بنفشه کینوش» با عنوان «تمرکز مجدد ایران بر میادین گازی مشترک» منتشر نموده است. ترجمه متن مقاله در ادامه می آید.
صادرات انرژی و درآمد حاصل از آن ضربه تحریم‌های ایالات متحده علیه صنعت هیدروکربن ایران را از بین می‌برد. با این حال استفاده حداکثری از ذخایر ایران، مستلزم توسعه میدان‌های مشترکی مانند الدوره/آرش، میدان گازی واقع در شمال خلیج فارس است، جایی که ایران باید با ادعاهای رقیب کویت و عربستان سعودی رقابت کند.
در گذشته، ایران اغلب از میادین گازی مشترک خود در نتیجه تحریم ها غفلت کرده و به جای آن بر تامین نیازهای داخلی به سرعت رو به رشد خود از طریق بهره برداری از میادین غیرمشترک تمرکز کرده است، اما این کشور می گوید این موضوع باید در آینده تغییر کند.
ایران یک غول گازی بین‌المللی است که ذخایر قطعی آن تا پایان سال ۲۰۲۰ بالغ بر ۱۱۳۳ تریلیون فوت مکعب بود که این رقم معادل ۱۷.۱ درصد کل ذخایر گاز جهان است. با توجه به افزایش تقاضای جهانی برای گاز و نیاز اروپا به جایگزینی واردات از روسیه، ایران احتمالا امیدوار است در آینده سهمی از بازار بین‌المللی گاز را به دست آورد، اگرچه این امر مستلزم سرمایه‌گذاری و سرمایه عظیمی است که در حال حاضر فاقد آن است.
اینکه ایران چه مقدار گاز در میادین مشترک با همسایگانش دارد، با توجه به ذخایر دست نخورده و مناقشات جاری مرزی مشخص نیست. در اولین گام تهران می‌خواهد با استفاده از استارت‌آپ‌های بومی که به شرکت ملی گاز ایران کمک می کنند، پس از اعمال مجدد تحریم‌های آمریکا در سال ۲۰۱۸ میدان‌های مشترکی را راه‌اندازی کند.
تولید گاز طبیعی ایران در سال‌های اخیر با تولید ۸.۸۵ تریلیون مکعب در سال ۲۰۲۰ به طور پیوسته رشد کرده که نسبت به ۵.۰۸ تریلیون متر مکعب در یک دهه قبل به میزان قابل توجهی افزایش یافته است
در نتیجه تولید گاز طبیعی ایران در سال‌های اخیر با تولید ۸.۸۵ تریلیون متر مکعب در سال ۲۰۲۰ به طور پیوسته رشد کرده که نسبت به ۵.۰۸ تریلیون متر مکعب در یک دهه قبل به میزان قابل توجهی افزایش یافته است. مصرف داخلی نیز در مدت مشابه افزایش یافته و به ۸.۲۳ تریلیون مکعب در سال ۲۰۲۰ رسیده است که از ۵.۱ تریلیون متر مکعب در سال ۲۰۱۰ افزایش یافته است.
نگرانی‌ها در مورد تحریم‌ها در سال‌های اخیر مشکلی تکراری برای ایران بوده و مانع از سرمایه‌گذاری مشترک شده است. تحریم ها پروژه خط لوله گاز زیر آب که ایران را به عمان متصل می کرد از بین برد و یادداشت تفاهم قطر و ایران برای دعوت از شرکت چندملیتی فرانسوی توتال انرژی برای توسعه ۱۲۶۰ تریلیون متر مکعب از ذخایر گاز قابل بازیافت در پارس جنوبی/گنبد شمالی نیز محقق نشد.
انتظار می رود میدان آرش که در سال ۱۹۶۷ کشف شد، به طور متوسط روزانه ۱ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی و ۸۴۰۰۰ بشکه میعانات گازی تولید کند
مناقشات بر سر منابع مشترک گاز چالش دیگری برای ایران ایجاد می کند و ادعاهای رقابتی با کویت و عربستان سعودی بهره برداری از میدان گازی الدوره/آرش در خلیج فارس را پیچیده کرده است. انتظار می رود میدان آرش که در سال ۱۹۶۷ کشف شد، به طور متوسط روزانه ۱ میلیارد فوت مکعب گاز طبیعی و ۸۴۰۰۰ بشکه میعانات گازی تولید کند.
در طول سال‌ها، کویت و ایران در مورد مرزهای دریایی مورد مناقشه خود، بدون دستیابی به توافق گفتگو کرده‌اند. در سال ۲۰۰۰ آنها مذاکرات در مورد این موضوع را رهبری کردند، اما عربستان سعودی ادعای خود را مطرح کرد. یک سال بعد ایران تجهیزات حفاری را به امید تشویق عربستان سعودی و کویت به توسعه مشترک آن در انتظار توافق مرزی دریایی به میدان فرستاد، اما با مخالفت کویت تجهیزات را از آنجا خارج کرد.
کویت سپس مذاکراتی را با عربستان سعودی برای ترسیم مرزهای دریایی آغاز کرد. در سال ۲۰۱۴ عربستان سعودی سهم ایران را به چالش کشید اما اعتراف کرد که توسعه این میدان مستلزم هماهنگی با این کشور است. مشخص نیست که آیا مذاکرات کنونی عربستان و ایران بر حل تنش ها در این جبهه متمرکز است یا خیر، اما برخی نشانه ها حاکی از آن است که ممکن است چنین باشد.
پیشتر در سال ۲۰۱۹، عربستان سعودی و کویت توافقنامه ای را برای عملیاتی کردن میدان آرش تا سال ۲۰۲۲ امضا کردند. ایران که از این قرارداد مستثنی شده بود، آن را غیرقانونی تلقی کرد. در مارس ۲۰۲۲ «جواد اوجی»، وزیر نفت ایران اعلام کرد که این کشور پس از یک وقفه ۲۱ ساله عملیات حفاری در این میدان را از سر خواهد گرفت و برای این منظور قبلا مطالعات امکان سنجی را انجام داده است.
در پرتو این واقعیت های در حال تغییر، کویت که زمانی سرسختانه با استدلال ایران مخالف بود، موضع خود را مجددا تنظیم کرده و اکنون حل و فصل را یک موضوع سه جانبه می بیند. عربستان سعودی به کویت پیوسته و خواستار حل و فصل دعاوی مورد مناقشه با ایران شده است.
با تخمین ۱۰ تا ۱۱ تریلیون متر مکعب گاز، این میدان برای کویت و عربستان سعودی مهم است. تا سال ۲۰۲۰، ذخایر گاز طبیعی اثبات شده کویت به ۵۹.۹ تریلیون متر مکعب رسید و تولید گاز طبیعی آن (۰.۵۳ تریلیون متر مکعب) کمتر از مصرف آن (۰.۷۳ تریلیون متر مکعب) بود. این کشور در حال حاضر برای تامین نیاز داخلی به گاز طبیعی مایع وارداتی متکی است.
عربستان سعودی دارای ذخایر گازی اثبات شده ۲۱۲.۶ تریلیون متر مکعبی و خروجی ۳.۹۶ تریلیون متر مکعبی در سال ۲۰۲۰ است، اما مانند کویت به جای گاز مرتبط حاصل از تولید نفت، به میادین گازی غیرمرتبط یا مستقل فراساحلی نیاز دارد.
همراه با ذخایر بسیار بزرگتر میدان گازی جفوره به میزان ۲۰۰ تریلیون متر مکعب، میدان آرش می تواند تا سال ۲۰۳۰ به تبدیل عربستان سعودی به صادرکننده گاز طبیعی کمک کند.
باید دید آیا ایران می تواند سرمایه مورد نیاز برای توسعه میدان آرش و یافتن راهی برای همکاری با عربستان سعودی و کویت را فراهم کند یا خیر. در سطح سیاسی ایران خواستار یک قرارداد برای توسعه میدان های مشترک با همسایگان عرب خود است و در صورت امتناع همسایگانش از همکاری، قراردادهایی را به توسعه دهندگان و سرمایه گذاران خصوصی ایرانی تحویل خواهد داد.
قانون‌گذاران ایرانی هم اکنون به این بحث می‌پیوندند و از همسایگان عرب خود می‌خواهند از استفاده بیش از حجم عادلانه گاز از میادین مشترک خودداری کنند.
نظر شما