بازار؛ گروه بین‌الملل: در جریان سفر هیئت ترکمنستان به ریاست «مقصد بابایف» وزیر دولت و رئیس شرکت دولتی «ترکمن‌گاز» به «اسلام‌آباد» برنامه مشترک برای تسریع در روند اجرای پروژه خط لوله گاز «تاپی» به امضا رسید. «شهباز شریف» نخست‌وزیر پاکستان ضمن دیدار با هیئت ترکمنستان بر حمایت خود از تکمیل هرچه سریع‌تر پروژه های خط لوله گاز تاپی و خط انتقال برق «تاپ» (ترکمنستان، افغانستان، پاکستان) که نقش مهمی در تامین نیازهای انرژی پاکستان خواهد داشت، تاکید کرد.
وی همچنین ضمن شرکت در مراسم امضای سند یادشده گفت که تاپی پروژه بسیار مهمی برای توسعه منطقه بوده، پاکستان آماده انجام همه اقدامات برای تسریع در اجرای آن می‌باشد. در ادامه این سفر هیئت ترکمنستان با «خرم دستگیر خان» وزیر نیرو، «مصدق مالک» وزیر انرژی و «عاصم منیر» رئیس ستاد نیروی زمینی پاکستان دیدار و در خصوص جریان اجرای پروژه تاپی و تاپ بحث و گفت‌وگو کردند. علاوه بر دیدارهای رسمی، همچنین دو طرف چند نشست فنی در خصوص اجرای پروژه‌های فوق برگزار کردند.
آخرین وضعیت تاپی
به نظر می رسد معادلات انرژی در همسایگی ایران در حال پیچیده تر شدن است. برای نمونه پاکستان در خطر پرداخت ۱۸ میلیارد دلار به دلیل عدم اجرای پروژه صلح با ایران است. از سوی دیگر، قرارداد تاپی را در اولویت خود قرار می دهد. یا پروژه تاپی به اخبار اخیر مبنی بر همکاری تهران و مسکو برای تبدیل ایران به هاب گازی مغایر است. اخیرا مقامات ترکمنستان از سرمایه گذاران خارجی خواستند در خط لوله گاز تاپی که این کشور را با عبور از افغانستان و پاکستان به هند متصل می‌کند، مشارکت داشته باشند.
طول خط لوله تاپی در چهار کشور حدود ۱۸۰۰ کیلومتر مربع است و انتظار می‌رود افغانستان در ۱۰ سال اول بهره برداری از این خط، ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز به دست آورد. این مقادیر گاز در دهه آینده دو برابر و در دهه سوم به ۱.۵ میلیارد متر مکعب خواهد رسید
مدیر عامل پروژه خط لوله گاز تاپی، محمد میرات امانوف، اعلام کرد: از سرمایه گذاران خارجی برای مشارکت در راه اندازی خط لوله گاز تاپی استقبال می‌کنیم. انتقال گاز طبیعی از طریق این خط لوله بهتر از گاز مایع است. همچنین به این کشور کمک می‌کند تا دی اکسید کربن را کاهش دهد و الزامات توافقنامه آب و هوای پاریس را در همه کشورهای شرکت کننده در خط لوله برآورده کند.
قرار است خط لوله گاز تاپی سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز را از ترکمنستان از طریق افغانستان و پاکستان به هند انتقال دهد. طول خط لوله تاپی در چهار کشور حدود ۱۸۰۰ کیلومتر مربع است و انتظار می‌رود افغانستان در ۱۰ سال اول بهره برداری از این خط، ۵۰۰ میلیون متر مکعب گاز به دست آورد. این مقادیر گاز در دهه آینده دو برابر و در دهه سوم به ۱.۵ میلیارد متر مکعب خواهد رسید. قابل ذکر است که هزینه سرمایه گذاری این خط بالغ بر ۱۰ میلیارد دلار است و پیش‌بینی می‌شود که این پروژه سالانه ۵۰۰ میلیون دلار عواید برای افغانستان داشته باشد.
باوجود صحبت از آغاز کار در سال جاری، به نظر می‌رسد که سرنوشت خط لوله تاپی همچنان به درگیری‌های افغانستان و کشورهای همسایه مرتبط است. جنبش طالبان بین سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۰۱ حکومت را تحت کنترل داشت تا اینکه آمریکا پس از مداخله نظامی آن را سرنگون کرد، سپس پس از خروج ایالات متحده از دو سال پیش، دوباره به قدرت بازگشت. طالبان که متهم به افراط گرایی اسلامی است، در تلاش برای جلب نظر کشورهای خارجی، به ویژه کشورهای غربی به رهبری آمریکا، انعطاف زیادی از خود نشان داده است، اما تاکنون نتوانسته به رسمیت شناختن بین المللی دست یابد که این امر توانایی آن را برای چنین پروژه‌هایی تضعیف می‌کند.
ترکمنستان اجرای بخشی از خط انتقال گاز ۲۰۰ کیلومتری خود را که از میادین گالکینیش تا مرز خود با افغانستان امتداد دارد، تکمیل کرده است. در حالی که مشخصات فنی و مالی بخش پاکستانی پروژه هنوز تکمیل نشده است. همچنین در اواسط سال ۲۰۱۸، بخشی افغانستان به دلیل حمله مسلحانه به کارگران مین‌زدا، کشته شدن ۵ تن از آنان و ربودن یک کارگر در ولایت قندهار، کار به حالت تعلیق درآمد.
واردات از قطر و عمان
بخش گاز مایع در پاکستان از یک بحران شدید عرضه رنج می‌برد، زیرا کاهش واردات - که قیمت آن در پی جنگ روسیه و اوکراین به شدت افزایش یافته است - منجر به قطع مکرر و در مقیاس بزرگ برق شده و خسارت شدیدی به این کشور وارد کرده است. در همین راستا، شرکت دولتی گاز پاکستان از شرکت‌ها درخواست کرد تا در ماه‌های اکتبر و دسامبر سال جاری (۲۰۲۳) برای عرضه ۶ محموله گاز طبیعی مایع به این شرکت پیشنهاداتی ارائه کنند. بر اساس گزارش منتشر شده توسط پلت فرم LNG Prime، مجموع محموله‌های مورد نیاز به ۱۴۰،۰۰۰ میلیون متر مکعب می‌رسد.
برندگان احتمالی مناقصه، محموله‌ها را به پایانه واردات گاز پاکستان در بندر قاسم، کراچی یا پایانه LNG Engro تحویل خواهند داد. پاکستان پیشنهاد دیگری را برای عرضه ۳ محموله به قیمت لحظه‌ای در بازار صادر و آنها را در ژانویه و فوریه (۲۰۲۴) دریافت خواهد کرد. تاریخ تحویل ۳ تا ۴ ژانویه، ۲۸ تا ۲۹ ژانویه و ۲۳ تا ۲۴ فوریه سال آینده تعیین شده و قرار است مناقصه در ۱۴ جولای بسته شود.
پاکستان LNG از اوت سال گذشته (۲۰۲۲) هیچ مناقصه‌ای صادر نکرده است. در اکتبر ۲۰۲۲، این شرکت گفت که هیچ پیشنهادی برای شرکت در مناقصه برای تامین ۷۲ محموله LNG دریافت نکرده است. همچنین در ژوئیه ۲۰۲۲ پیشنهادی برای شرکت در مناقصه ۱۰ محموله به قیمت‌های لحظه‌ای بازار دریافت نکرد. افزایش قیمت گاز مایع پس از جنگ روسیه و اوکراین و تلاش کشورها برای خرید - به ویژه اروپا که بیشتر محموله‌های را به دست آورد - پاکستان را در مقابل یک انتخاب سخت قرار داد. کشوری که به شدت بدهکار است، از کاهش ذخایر ارزی رنج می‌برد که برای پرداخت هزینه واردات کافی نیست و این امر توانایی وزارت نیرو را برای واردات مقادیر بیشتر گاز مایع و فروش یارانه‌ای آن به تولید برق و خانه‌ها محدود می‌کند.
در این میان، قطر و عمان با توجه به روابط قوی خود با پاکستان، به عنوان یکی از منابع قابل اطمینان تامین گاز به اسلام آباد و نزدیک‌ترین کشورها برای پیروزی در این رقابت‌ها شناخته می‌شوند. بیشتر گاز مایع پاکستان از قطر تامین می‌شود. شرکت انرژی قطر در فوریه ۲۰۲۱ قراردادی ۱۰ ساله با شرکت نفت دولتی پاکستان برای تامین حدود ۳ میلیون تن گاز طبیعی مایع در سال به این کشور را امضا کرد.
در فوریه ۲۰۱۶، قطرگاز قراردادی ۱۵ ساله برای تامین ۳.۷۵ میلیون تن LNG برای شرکت دولتی نفت پاکستان منعقد کرد. براساس این دو قرارداد، پاکستان در مجموع ۶.۷۵ میلیون تن در سال LNG از قطر دریافت می‌کند. همچنین، منابع آگاه پاکستانی در فوریه ۲۰۲۳ اعلام کردند که قطر با خرید سهام شرکت توسعه نفت و گاز (OGDCL) - بزرگترین اکتشاف نفت و گاز در پاکستان - و شرکت پترولیوم پاکستان (PBL) موافقت کرده است.
تصویب قرارداد LNG در جلسه کمیته هماهنگی اقتصادی وزارت دارایی پاکستان صورت گرفت که در راستای توافقنامه بین شرکت LNG پاکستان با شرکت نفت آذربایجان (SOCAR) بود.مصدق مالک وزیر نفت پاکستان تایید کرد که آذربایجان هر ماه یک محموله گاز مایع را با قیمت ارزان‌تر از بازار عرضه می‌کند
بر اساس گزارش سازمان کشورهای عربی صادرکننده نفت (OAPEC) در سال گذشته ۲۰۲۲، محموله‌های گاز مایع عمانی وارد پاکستان شد. در ۱۴ فوریه ۲۰۱۸، دولت امضای توافقنامه بین دولت‌های عمان و پاکستان برای تامین گاز مایع این کشور را تصویب کرد.
از سوی دیگر، پاکستان چهارشنبه ۱۴ ژوئن در مورد چارچوب قرارداد خرید LNG با آذربایجان به توافق رسید. پس از اینکه قیمت‌های جهانی در پی تهاجم روسیه به اوکراین افزایش یافت، پاکستان برای حدود یک سال هیچ محموله LNG خریداری نکرد. قیمت LNG در آسیا در سال جاری از بالاترین رکورد ۷۰ دلار در هر میلیون واحد حرارتی بریتانیا در آگوست ۲۰۲۲ کاهش یافته و اکنون زیر ۱۰ دلار معامله می‌شود. این کشور ۲۲۰ میلیون نفری به دلیل کمبود گاز که برای سوخت بسیاری از نیروگاه‌های خود از آن استفاده می‌کند، مجبور به خاموشی طولانی مدت شده است.
بحران شدید تراز پرداخت‌ها باعث شد پاکستان نتواند در بازار گران‌قیمت LNG رقابت کند، زیرا ذخایر خارجی بانک مرکزی به سختی یک ماه واردات کنترل شده را پوشش می‌دهد. تصویب قرارداد LNG در جلسه کمیته هماهنگی اقتصادی وزارت دارایی پاکستان صورت گرفت که در راستای توافقنامه بین شرکت LNG پاکستان با شرکت نفت آذربایجان (SOCAR) بود.مصدق مالک وزیر نفت پاکستان تایید کرد که آذربایجان هر ماه یک محموله گاز مایع را با قیمت ارزان‌تر از بازار عرضه می‌کند.
خطری برای هاب ایران
به گزارش راشاتودی، جمهوری اسلامی ایران در نظر دارد با وجود تحریم‌های آمریکا به عنوان بازی گردان اصلی تجارت گاز در منطقه باشد. این رسانه روسی با اشاره به صحبت‌های امیر عبدالهیان وزیر امورخارجه کشور ایران نوشته است: «ایران با شرکای تجاری خود با اتحادیه اوراسیا برای تبدیل شدن به هاب گازی منطقه همکاری می‌کند.» این اقدام یکی از تلاش‌های ایران برای تقویت همکاری منطقه‌ای و ارتقای موقعیت خود در بازار انرژی جهانی است.
بر اساس این گزارش، ایران یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت و گاز در جهان است که باوجود تحریم‌های آمریکا، عمده محصولات گازی و نفتی خود را به بازارهای آسیایی می فروشد. قرار است پروژه جدید گازی در منطقه عسلویه در استان بوشهر اجرا شود.
بنابراین تامین گاز پاکستان از سوی ترکمنستان،آذربایجان، قطر و عمان باعث می‌شود ایران بازار بالقوه و بزرگ پاکستان را از دست دهد. باید توجه داشت که پاکستان نسبت به تکمیل خط لوله صلح اقداماتی انجام نداده و در صورت عدم تکمیل آن مجبور به پرداخت ۱۸ میلیارد دلار به ایران خواهد شد. بنابراین تامین گاز پاکستان از سوی سایر کشورها تهدیدی جدی بر چشم انداز هاب گازی ایران در منطقه است.
نظر شما