به چالش کشیده شدن سلطه دلار با تحریم؛ ضربه آمریکا به متحدان

بازار؛ گروه بین الملل: پس از جنگ اوکراین، ضربه ژئوپلیتیکی به طور گسترده به عنوان تهدیدی برای تسلط دلار تلقی می شود. برای درک کامل معنای تلاطم امروزی برای سیستم دلار باید از انگیزه های کشورهای هدف تحریم فراتر برویم.

بسیاری از کشورها از اجبار ارزی ایالات متحده آمریکا سود می برند، زیرا آنها در اصول اصلی تحریم های ایالات متحده آمریکا مشترک هستند. کشورهایی که از تحریم‌های روسیه حمایت می‌کنند، انگیزه‌های ژئوپلیتیکی قوی برای ادامه نگهداری و استفاده از دلار برای اهداف ذخیره بین‌المللی و پرداخت دارند.

حمایت از دلار تأثیر تحریم ها را تقویت می کند و به تضمین اثربخشی آینده آنها کمک می کند. انگیزه‌های اقتصادی که قبلاً این دولت‌ها مجبور بودند سیستم ارزی خود را متنوع کنند، اکنون باید با انگیزه‌های ژئوپلیتیکی آنها برای نگهداری دلار سنجیده شود.

در مجموع ائتلافی که علیه روسیه تنظیم شده است بیش از نود درصد ذخایر ارزی جهانی، تقریباً هشتاد درصد سرمایه گذاری جهانی و شصت درصد از تجارت جهانی و تولید اقتصاد جهانی را تشکیل می دهد. غلبه بر این سلطه دشوار خواهد بود حتی اگر کشورهایی که از تحریم روسیه خودداری کرده اند در صف ائتلاف سازمان یافته ضد دلار قرار بگیرند.

با توجه به رابطه بین تحریم‌ها و سلطه دلار در یک دهه پیش، نمی توان گفت هیچ سناریوی احتمالی وجود ندارد که در آن تحریم‌ها هژمونی دلار را تهدید کند. باید گفت تحریم ها باید طوری طراحی شوند که از فرسایش بیشتر نظم تک قطبی ارز جلوگیری کنند.

به عنوان مثال با ایجاد ائتلاف های تحریمی گسترده که مشارکت در آن کاملاً داوطلبانه و بدون اجبار کشورها به انتخاب طرف است زیرا تحریم ها ممکن است برای اشخاص ثالث پرهزینه باشد. در صورت امکان، اقدامات لازم برای کاهش پیامدهای ناخواسته باید انجام شود. علاوه بر این، تحریم‌ها باید برای موارد واضحی که نظم بین‌المللی در معرض تهدید است مانند بحران اوکراین محفوظ بماند و نباید برای مقاصد مخفیانه – مانند زمانی که تحریم‌ها علیه ایران در سال ۲۰۱۸ بازگردانده شد (خروج از توافق هسته ای با ایران) یا زمانی که دولت ترامپ تحریم های بیش از حدی را علیه کوبا اعمال کرد – استفاده شود.

اعمال تحریم‌ها برای پیگیری منافع محدود ایالات متحده، نگرانی‌های مشروعی را در میان کشورها ایجاد می‌کند که ممکن است بعداً هدف قرار بگیرند و آنها را به یافتن جایگزین‌هایی برای دلار تشویق ‌کند. استفاده از تحریم‌ها برای حفظ عناصر اصلی نظم بین‌المللی لیبرال، هدفی است که بسیاری از کشورها می‌توانند آن را بپذیرند یا حداقل تحمل کنند که دلار را به عنوان ارز انتخابی خود باقی بگذارند.

سایر محرک های ژئوپلیتیکی

خطر تحریم ها تنها عامل ژئوپلیتیکی نیست که استفاده از دلار را محدود می کند. در محیط پرتنش بین‌المللی امروز، کشورها وابستگی متقابل اقتصادی در سطح سیستم را زیر سوال می‌برند و به روابط اقتصادی با دوستان خود امتیاز می‌دهند.

از آنجایی که نگرانی‌های امنیتی نگرانی‌های اقتصادی را تحت الشعاع قرار می‌دهد، ایالات متحده و اروپا وابستگی اقتصادی خود را به دشمنان خارجی محدود می‌کنند و برای انتقال زنجیره‌های تولید و تامین به کشورهای متحد فشار وارد می‌کنند.

همانطور که کشورها شروع به تهیه کالاها و نهاده‌ها از کشورهای دوست می‌کنند، ممکن است ارزهای کشورهای دوست را بپذیرند. بنابراین ما باید منتظر بازگشت به منطق جنگ سرد باشیم که در آن روابط اقتصادی بیشتر با روابط امنیتی همسو می شود. با توجه به اینکه ایالات متحده در چشم انداز بزرگترین شبکه امنیتی جهان قرار دارد، دلار از این تغییر سود می برد. مانند دوران جنگ سرد، تدارکات امنیتی ایالات متحده ممکن است موجب حمایت دلاری متحدان شود.

اندازه ائتلاف تحریم‌کننده، تعداد حامیان تحریم‌ها و تعداد کشورهای زیر چتر امنیتی ایالات متحده، تنوع ارزی در مقیاس بزرگ را حداقل در واکنش به تحریم‌های روسیه، دور از دلار بعید می‌سازد.

برای حفظ سلسله مراتب ارزی موجود و محدود کردن روند بلندمدت به سمت چندقطبی بودن ارز، ایالات متحده باید سیاست‌های اقتصادی درستی اتخاذ کند و از دولت‌های اقتصادی برای ارتقای منافع عمومی نظم بین‌المللی استفاده کند که بیشتر کشورها از آن سود می‌برند.

ایالات متحده نمی تواند متحدان کلیدی یا بخش بزرگی از جامعه بین المللی را از خود دور کند و به طور همزمان دوران دلار تک قطبی را در دراز مدت حفظ کند. برای اولین بار از زمان فروپاشی استاندارد طلای برتون وودز، ما شاهد محدودیت سیستمی در نظم اقتصادی دلار محور و سیاست خارجی ایالات متحده آمریکا هستیم.

با این حال دلار به دلیل مبانی اقتصادی و سابقه استفاده از آن همچنان ارز غالب است. عواملی مانند اندازه اقتصاد ایالات متحده، بازارهای تجاری و مالی آن، نقدینگی، عمق، وسعت و باز بودن بازارهای مالی ایالات متحده، تبدیل پذیری دلار، ثبات نسبی و سیاست های اقتصاد کلان سالم، از نقش بین المللی دلار حمایت می کنند.

اثرات شبکه ای اتصال به سیستم دلار به دلیل نقدینگی، عمق و وسعت بازار دلار، مزیتی را ایجاد می کند که غلبه بر آن دشوار است. عدم وقوع تحولات عمده اقتصادی یا ژئوپلیتیکی، اینرسی تغییر عمده به ارزهای جایگزین را از بین می برد.