بازار؛ گروه استان ها: موقعیت ویژه و استراتژیک خراسان رضوی به‌عنوان استان هم‌مرز با ترکمنستان، کشوری که دروازه ورود به آسیای میانه به شمار می‌رود و نیز مرز مشترک این استان با افغانستان به‌عنوان یکی از مهم‌ترین مقاصد صادراتی ایران، گواه اهمیت صنعت حمل‌ونقل بین‌المللی و ترانزیت در این استان است.
خراسان رضوی رتبه دوم درزمینهٔ تعداد شرکت‌های فعال حمل‌ونقل بین‌المللی کشور را داراست و به استناد همین امر می‌توان بر نقش غیرقابل کتمان این صنعت بر اقتصاد این خطه، صحه گذاشت اما با این‌وجود هنوز مسیر ترانزیت برای شرکت‌های حمل‌ونقل هموار نشده است.
مشکلات پشت مرز
توقف مرزی و عدم تعویض کشنده ناوگان‌ها و هم‌چنین زمان‌بر بودن صدور ویزا جهت تردد در مرزهای ترکمنستان و سنگ‌اندازی برخی از کشورها از جمله پاکستان برای صدور روادید و یا محدودیت‌هایی که در طی سه سال گذشته توسط کشور ترکمنستان برای ناوگان ایرانی و بین‌المللی ایجاد شد تنها بخشی از مشکلاتی است که مسیر ترانزیت را ناهموار کرده است.
یکی از فعالان حوزه حمل‌ونقل بابیان اینکه گذشته از این موانع بیشترین مشکلات را باید در حوزه داخلی دنبال کرد به بازار می‌گوید: اداره کل راهداری، گمرک، مرزبانی و شرکت نفت از جمله دستگاه‌هایی هستند که روند توقف ناوگان را طولانی می‌کنند.
حسین ابراز می‌کند: بیش از ۱۰ سال است که ما برای ترافیک پشت مرز و خواب کامیون‌ها با مسئولان استان خراسان رضوی و کشور درگیر هستیم اما معلوم نیست چرا مشکلی به این سادگی که با اعمال مدیریت ساده قابل‌حل است اما فرجامی ندارد!
خراسان رضوی رتبه دوم در زمینهٔ تعداد شرکت‌های فعال حمل‌ونقل بین‌المللی کشور را داراست و به استناد همین امر، می‌توان بر نقش غیرقابل کتمان این صنعت بر اقتصاد این خطه، صحه گذاشت اما بااین‌وجود هنوز مسیر ترانزیت برای شرکت‌های حمل‌ونقل هموار نشده است
این کارشناس حوزه حمل‌ونقل که حاضر به فاش شدن نام خانوادگی‌اش نیست ادامه می‌دهد: درحالی‌که این روزها به دلایل مختلف کرایه‌ها به‌شدت افزایش‌یافته است لذا خواب کامیون‌ها در مرزها بر قیمت بارنامه‌ها می‌افزاید و لذا این هزینه سربار بدون شک ما را از گردونه رقابت با سایر کشورها حذف خواهد کرد.
وی بابیان اینکه تمامی بار حمل‌ونقل بر دوش بخش خصوصی قرار دارد به ما می‌گوید: این در حالی است که تمامی دستورات توسط بخش دولتی و آن‌هم بدون نظر بخش خصوصی تصمیم‌گیری و اجرا می‌شود.
این متصدی شرکت حمل‌ونقل بین‌المللی ابراز می‌کند: دولت در حوزه حمل‌ونقل سخت‌گیری‌های غیرقابل‌توجیهی را اعمال می‌کند و اغلب تصمیماتی اخذ می‌نماید که به ضرر بخش خصوصی تمام می‌شود.
وی اذعان می‌کند: با توجه به اینکه بخش خصوصی نقش پررنگ و فعالی در حیطه حمل‌ونقل بین‌المللی دارد، اخذ تصمیمات مهم در این عرصه نیز می‌بایست بر عهده بخش خصوصی و یا در مشارکت جدی با این حوزه انجام بگیرد.
سنگ‌اندازی دولتی‌ها!
این کارشناس حوزه حمل‌ونقل هم‌چنین به ما می‌گوید: طولانی بودن مدت‌زمان اخذ روادید از ترکمنستان و توقف‌هایی که در مرز «فاراب» صورت می‌گیرد، زمان‌بر بودن صدور روادید از طرف پاکستان؛ خواب کامیون‌ها آن‌هم بیش از ۴ تا ۷ روز پشت مرز دوغارون و حل سایر مشکلاتی از این‌دست توسط بخش خصوصی قابل حل نیست و این مشکلات را باید مسئولان رفع کنند.
وی بابیان اینکه تنها در مواقعی که صادرات به حداقل می‌رسد شاهد تسریع درروند ترانزیت هستیم در مرز دوغارون هستیم اذعان می‌کند: پیش از این بسیاری از مسئولان بر این اعتقاد بودند که جنگ روسیه و اوکراین ترانزیت در مسیر ایران رونق و افزایش می‌دهد اما مشاهده می کنید که به دلیل آماده نبود زیر ساخت ها این پیش‌بینی درست از آب درنیامد.
وی ابراز می‌کند: البته تاکنون تلاش‌های بسیاری برای سرعت بخشیدن به ترخیص کامیون‌های ترانزیتی انجام پذیرفته و مسئولان استانی با افزایش کار ساعات اداری باجه‌های مرزی سعی داشتد تا این مشکل را حل کنند اما هنوز این موضوع تسهیل نیافته و ناهماهنگی در بین دستگاه‌های اجرایی موج می‌زند.
حسین معتقد است مشکلات موجود در حوزه حمل‌ونقل مربوط به مسائلی است که داخل کشورمان رقم می‌خورد و ریشه در رویه‌های اجرایی یا قوانین خلق‌الساعه دارد لذا سیاست‌گذاری و گره‌گشایی از موانع فضای کسب‌وکار در این بخش، اهتمام و توجه جدی مسئولان دولتی را می‌طلبد.
وی عنوان می کند: تعدد قوانین و ارگان‌های تصمیم‌گیرنده، یکی از اصلی‌ترین موانع ترانزیت محسوب می‌شود و متولی واحدی برای موضوع ترانزیت وجود ندارد زمانی که ارگان‌های تصمیم‌گیرنده متعدد باشد به‌تبع آن قوانین دست و پاگیر نیز زیادتر شده و دود آن به چشم بخش ترانزیت می‌رود.
این فعال حوزه ترانزیت می گوید: توقع بخش خصوصی این است که دستگاه‌های دولتی متولی، محکم و قاطع نسبت به ساماندهی فعالیت‌های مرزی اقدام کنند و مشکلات موجود در مرزها را رفع کنند.
تعدد قوانین و ارگان‌های تصمیم‌گیرنده، یکی از اصلی‌ترین موانع ترانزیت محسوب می‌شود و متولی واحدی برای موضوع ترانزیت وجود ندارد زمانی که ارگان‌های تصمیم‌گیرنده متعدد باشد به‌تبع آن قوانین دست و پاگیر نیز زیادتر شده و دود آن به چشم بخش ترانزیت می‌رود
این کارشناس حوزه حمل‌ونقل بین‌المللی یادآور می‌شود: با توجه به شرایط کنونی و تحریم‌هایی که علیه کشورمان وجود دارد، ترانزیت نعمتی است که می‌بایست نسبت به آن نگاه ویژه‌تری اتخاذ شود لذا ما به‌عنوان فعالان بخش خصوصی هزینه‌های گزافی را در حوزه حمل‌ونقل می‌پردازیم اما دولت با سنگ‌اندازی‌هایی دارد، مانع پیشرفت و توسعه فعالیت‌های حمل‌ونقلی می‌شود.
مشکلات داخلی
رئیس کمیسیون حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی مشهد بخش عمده‌ای از مشکلات و موانع بر سر راه حوزه ترانزیت را ناشی از تصمیمات غیر کارشناسی و به اصلاح «یک شبه» می‌داند.
احمد زمانیان یزدی بابیان اینکه برای سیاست‌گذاری و تصمیم‌گیری در این حوزه باید نظرات و خواسته‌های بخش خصوصی را نیز شنید و در سیاست‌گذاری‌ها اعمال کرد به بازار می‌گوید: متاسفانه بسیاری از بخشنامه‌هایی که در این حوزه ابلاغ می‌شود عجولانه و بدون ارزیابی‌های دقیق است و از آنجا که نظرات کارشناسی و منافع بخش خصوصی در آن لحاظ نشده است لذا به حوزه ترانزیت خسارت‌های جبران‌ناپذیری را وارد می‌کند.
وی یادآور می‌شود: برخی از مشکلاتی که در حوزه ترانزیت به‌یک‌باره پدیدار می‌شود، ناشی از تصمیماتی است که به‌صورت ضرب‌الاجلی اتخاذ می‌گردد و حل آن‌ها مدت زیادی به طول می‌انجامد. این در حالی است که در صورت نظرخواهی از بخش خصوصی فعال در این عرصه، می‌توان از صدور چنین آیین‌نامه‌ها و بخشنامه‌هایی جلوگیری کرد.
زمانیان یکی از دغدغه‌های حمل و نقل بین المللی را توسعه مسیرهای ترانزیتی و جایگزین می‌داند و خاطرنشان می‌کند: محدودیت‌هایی که در تعامل با کشورهای ترکمنستان و افغانستان رقم خورد و حتی جنگ روسیه و اوکراین، موضوع تعریف مسیرهای ترانزیتی و ایجاد زیرساخت‌های کارآمد حمل‌ونقل را به یک اولویت تبدیل کرد.
وی بیا بیان اینکه تلاش بخش خصوصی استان این بوده که به نفع اقتصاد این خطه گام بردارد می افزاید: دراین راستا سعی شده ساعت‌ها کار کارشناسی و تحلیلی برای تسهیل مسیر ترانزیت انجام و دیدگاه بخش خصوصی به گوش مسئولان برسد تا در مسیر اجرا، مورد غفلت واقع نشود.
زمانیان یادآور می‌شود: تصمیم‌گیری در امورات تخصصیِ اقتصادی باید به بخش خصوصی سپرده شود و تحقق این امر، نیازمند همراهی دولت و به رسمیت شناختن بخش خصوصی از سوی مسئولان است.
رئیس هیئت‌مدیره انجمن صنفی حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی بابیان اینکه تاکنون این انجمن و هم‌چنین در قالب جلسات کارشناسی اتاق بازرگانی پیشنهاد و نظرات خود را انعکاس داده است می‌افزاید: بااین‌حال هنوز نتیجه‌ای مطلوب دریافت نشده است و ما همچنان شاهد این توقف‌ها هستیم لذا این مشکل باید به‌صورت ریشه‌ای حل شود.
تصمیم‌گیری در امورات تخصصیِ اقتصادی باید به بخش خصوصی سپرده شود و تحقق این امر، نیازمند همراهی دولت و به رسمیت شناختن بخش خصوصی از سوی مسئولان است
وی ابراز می‌کند: ما در گروه حمل‌ونقل و ترانزیت اتاق بازرگانی سعی کردیم تا با موشکافی مسائل و مشکلات موجود، علل بروز چالش‌ها و راهکار حل آن‌ها را به گوش مسئولان ذی‌ربط برسانیم و از ظرفیت اتاق بازرگانی به‌عنوان تشکل ارشد بخش خصوصی، در عرصه مطالبه گری بهره بگیریم.
افزایش هزینه‌ها
عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی خراسان رضوی نیز درباره مشکلات ترانزیت استان مخصوصاً زمان خواب کامیون‌ها در مرزها اظهار می‌کند: متاسفانه چندین سال است که در مرزها با این مشکل مواجه هستیم و این مشکل هرازگاهی به صورت موقت حل‌شده اما بلافاصله دوباره توقف کامیون‌ها در مرزها به وجود می‌آید.
ابراهیم عطایی عنوان می کند: متاسفانه ناهماهنگی سازمان‌های مستقر در مرزها مشکلاتی ازجمله افزایش زمان توقف کامیون‌ها را به وجود می‌آورد.
عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی استان می گوید: در ایام نزدیک به عید نوروز، زمان خواب کامیون‌ها در مرز لطف‌آباد حدود ۶ روز بود درحالی‌که به دلیل کاهش ترانزیت در مرز دوغارون میزان خواب کاهش پیدا کرد.
وی یکی از دلایل روان بودن تردد در مرز دوغارون را به دلیل راه اندازی گذرگاه مرزی «ماهی رود» در خراسان جنوبی و کشیده شدن عمده بارها به آن سمت عنوان کرده و می گوید: اگر این این مرز بسته بود بدون شک در مرز دوغارون بازهم همین مشکلات را داشتیم.
عطایی بیان می کند: قبل از عید نوروز در مرز لطف‌آباد به دلیل زمان خواب کامیون‌ها کرایه‌ها ۳۰ تا ۴۰ درصد افزایش پیدا کرد اما با شروع تعطیلات ترانزیت کاهش‌یافت و روند رفت‌وآمد عادی شد، اما در آینده‌ای نه‌چندان دور زمان توقف‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
وی با اشاره به جزیره‌ای عمل کردن سازمان‌ها در مرزها خاطرنشان می کند: بارها فریاد زده‌ایم که باید یک متولی ایجاد شود، یعنی یک مدیریت واحد مرزی وجود داشته باشد که سازمان‌ها از آن حساب ببرند اما این اتفاق نیفتاده و هر سازمانی ساز خود را می‌زند. عدم هماهنگی و جزیره‌ای عمل کردن این سازمان‌ها بازهم مشکلاتی را در آینده به بار خواهد آورد و به دلیل تعصبات سازمانی این مشکلات تاکنون حل‌نشده است.
عضو هیئت‌مدیره انجمن صنفی شرکت‌های حمل‌ونقل بین‌المللی استان یادآور می شود: متاسفانه قبل از سال جدید در سازمان بندرها و دیگر سازمان‌های مرتبط به ترانزیت اعلام شد که هزینه‌ها افزایش پیدا خواهد کرد.
عطایی با اشاره به این موضوع که انبارهای عمومی و اداره‌های بندرها هزینه‌ها را افزایش داده‌اند و قبل از سال جدید بخش‌نامه‌ها برای این موضوع صادرشده بود می افزاید: به طور مثال در بندرهای کشور هزینه‌ها تا ۸۰ درصد افزایش پیداکرده و لذا این افزایش هزینه‌ها باعث افزایش تورم می‌شود.
نظر شما