بازار؛ گروه بین الملل: در حالی که چین و روسیه پیش تر حمایت خود را از عضویت ایران در پیمان بریکس (BRICS) که متشکل از برزیل، روسیه، هند، چین و آفریقای جنوبی است، اعلام کرده بودند حمایت هند از این موضوع می تواند ایران را یک گام به عضویت در این بلوک اقتصادی نزدیک تر کرده و به تبع آن کاتالیزوری برای تقویت مناسبات تجاری ایران با سایر کشورها، درهم شکستن تحریم های ناعادلانه غربی و دسترسی ایران به بازارهای گسترده نیازمند انرژی چون هند و چین باشد.
این در حالی است که آجیت دوآل، مشاور امنیت ملی نخست وزیر هند که به تهران سفر کرده است در دیدار با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران به طور تلویحی به تمایل کشورش برای حمایت از پیوستن ایران به بریکس اشاره کرده و گفت که تغییرات بزرگی در جهان در حال رخ دادن است و فناوری‌های نوظهور اقتصاد کشورها را بیش از پیش بهم پیوند داده است، و هند باور دارد که برای اثرگذاری مثبت بر این تغییرات نیازمند تعمیق و گسترش روابط با همسایگان خود و بویژه ایران است.
رئیسی نیز به نوبه خود در این دیدار تاکید کرد: ایران و هند به عنوان دو کشور اثرگذار در منطقه می‌توانند با ارتقای همکاری‌های خود به سطحی جدید، در تغییرات ناشی از استقرار نظم نوین جهانی بیش از پیش منشأ اثر باشند. حضور آجیت دوال در ایران فرصتی مغتنم برای مقام های ایرانی به جهت مذاکره با هند و تلاش برای جلب حمایت دهلی نو برای عضویت تهران در بریکس است.
هند از اعضای اصلی پیمان شانگهای و گروه بریکس است و با توجه به راهبرد جمهوری اسلامی ایران برای همکاری اقتصادی نزدیک با کشورهای عضو ساختارهای ذکر شده، تعامل مستمر با دهلی‌نو می‌تواند در پیشبرد اهداف مورد نظر در این خصوص نقش تعیین کننده‌ای داشته باشد. خرداد گذشته، حسین امیر عبداللهیان، وزیر خارجه جمهوری اسلامی ایران با ارسال نامه ای به سوبرامانیام جایشانکار همتای هندی خود، خواستار حمایت هند از عضویت ایران در سازمان بریکس شد.
این در حالی است که عضویت ایران به عنوان یکی از کشورهای منطقه «وانا» در بریکس را می توان ادامه روند شرق گرایی تهران پس از عضویت کامل آن در شانگهای دانست. البته قرارداد تجارت آزاد ایران و اوراسیا نیز به زودی به امضا می رسد. بریکس در میان کشورهای اصلی غرب آسیا و شمال آفریقا موسوم به منطقه «وانا» به رسمیت شناخته می شود. ایران مراحل ابتدایی پیوستن به بریکس را آغاز کرده است، اما کشورهای بی شماری از جمله آرژانتین، ترکیه، عربستان، الجزایر، مصر ، امارات و ملل دیگر نیز در انتظار ورود به این سازمان هستند.
گروه بریکس که از آن به‌عنوان «گروه ۵» نیز یاد می‌شود، بیش از ۴۰درصد از جمعیت جهان، ۲۶ درصدتولید ناخالص داخلی جهانی و ۱۸درصد سهم تجارت جهانی را به خود اختصاص داده است و متوسط رشد اقتصادی اعضای گروه نسبت به کشورهای عضو گروه هفت کشور صنعتی جهان حداقل طی یک دهه گذشته بالاتر بوده است.
اهمیت بریکس پتانسیل احیای چندجانبه گرایی آن است، زیرا اعضای آن از مزایایی چون دسترسی به بازاری گسترده، دریافت سرمایه گذاری مستقیم خارجی و قدرت چانه زنی در مسائل بین المللی برخوردار هستند
روند تحولات اقتصادی ـ صنعتی این کشورها نشان می‌دهد که اساس حرکت و زیربنای فکری شکل‌گیری این گروه به‌عنوان یک تشکل نوظهور به‌منظور نقش‌آفرینی در دنیای چندقطبی آینده و به چالش کشاندن نظم کنونی حاکم بر نظام بین‌الملل است. موضوعات اقتصادی نظیر امور بانکی، انرژی، حمل‌ونقل، مخابرات و موضوعات اجتماعی و کارگری مهمترین موضوعات اقتصادی موردتوجه این گروه است. اهمیت بریکس پتانسیل احیای چندجانبه گرایی آن است، زیرا اعضای آن از مزایایی چون دسترسی به بازاری گسترده، دریافت سرمایه گذاری مستقیم خارجی و قدرت چانه زنی در مسائل بین المللی برخوردار هستند.
از سوی دیگر برای ایران که در پی خروج یک جانبه دونالد ترامپ از برجام در سال 2018 و اعمال تحریم های ظالمانه غربی از احیای برجام مایوس شده است، عضویت در سازمانی مانند بریکس که نظام تک قطبی به رهبری آمریکا را به چالش می کشد امتیازی بزرگ است، زیرا کمک شایانی به رفع محدودیت ها و انزوای سیاسی - اقتصادی ایران کرده و پلی برای دسترسی به بازارهای بزرگ نیازمند انرژی است.
با توجه به روابط گرم و دوستانه میان تهران و اعضای بریکس، ایران می تواند از جایگاه بین المللی این ساختار برای مانورهای ژئوپلیتیک خود از جمله احیای برجام استفاده کند. همچنین، جمهوری اسلامی به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، مسیرهای حمل و نقل کوتاه و ارزان، شبکه های ترانزیتی و ذخایر انرژی، می تواند شریکی پایدار و قابل اعتماد برای این گروه باشد
با توجه به روابط گرم و دوستانه میان تهران و اعضای بریکس، ایران می تواند از جایگاه بین المللی این ساختار برای مانورهای ژئوپلیتیک خود از جمله احیای برجام استفاده کند. همچنین، جمهوری اسلامی به دلیل موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد، مسیرهای حمل و نقل کوتاه و ارزان، شبکه های ترانزیتی و ذخایر انرژی، می تواند شریکی پایدار و قابل اعتماد برای این گروه باشد. با عضویت بریکس، ایران می‌تواند خود را در چهارراه تجارت با کشورهای این گروه قرار دهد و ظرفیت‌های ترانزیت، ذخایر انرژی و دستاوردهای علمی را با سایر کشورهای این گروه به اشتراک بگذارد. علاوه بر روابط تجاری گسترده ایران با روسیه، چین، هند و افریفای جنوبی، برزیل نیز یکی از شرکای اصلی تجاری ایران در آمریکای لاتین در زمینه تامین فراورده های دامی و نهاده است. هند نیز که هم در حال حاضر در حال مشارکت با ایران در توسعه بندر چابهار است که خود را از طریق ایران به آسیای میانه متصل کند و حتی در صورت تمدید تحریم ها علیه ایران هند می تواند برای کانال مالی با ایران از روپیه استفاده کند.
افزون بر این، پیوستن ایران به این اتحادیه دسترسی به بازارهای گسترده تری در آسیا و جنوب را در پی خواهد داشت . در این راستا، جمهوری اسلامی قصد دارد به احیای جاده باستانی ابریشم نیز کمک کند؛ مسیر تجاری که اکنون به عنوان بخشی از طرح چینی یک کمربند_ یک جاده عمل می کند. به این ترتیب با احیای جاده ابریشم، ایران قادر خواهد بود شمار مسیرهای تجاری به سمت آسیای مرکزی و از طریق آن را افزایش دهد و به همین سبب چندین توافق نامه ترانزیتی و حمل و نقلی با کشورهای تاجیکستان، ترکمنستان و قزاقستان امضا کرده است.
البته لازم به ذکر است که برخی صاحب نظران و تحلیل گران بر این باور هستند که بدون احیای کامل برجام و لغو تحریم های آمریکا علیه ایران، امکان بهره برداری کامل از مزایای اقتصادی عضویت در بریکس برای ایران امکان پذیر نیست، اما ایران برای رهایی از تنگناهای اقتصادی به دنبال استفاده از مکانیزم های مالی است که در بریکس برپایه دلار زدایی استفاده می شود
البته لازم به ذکر است که برخی صاحب نظران و تحلیل گران بر این باور هستند که بدون احیای کامل برجام و لغو تحریم های آمریکا علیه ایران، امکان بهره برداری کامل از مزایای اقتصادی عضویت در بریکس برای ایران امکان پذیر نیست، اما ایران برای رهایی از تنگناهای اقتصادی به دنبال استفاده از مکانیزم های مالی است که در بریکس برپایه دلار زدایی استفاده می شود.
بریکس دروازه ایران برای رهایی از محدودیت های تجارت بین الملل بر پایه دلار
در صورت ادامه رشد تعاملات تجاری میان روسیه، هند و چین به عنوان سه عضو اتحادیه اقتصادی اوراسیا، سازمان همکاری شانگهای و بریکس، احتمال راه اندازی یک مکانیسم مبادلات مالی مشترک برای مقابله با تحریم ها قوت خواهد گرفت و در صورت بهره مندی ایران از عضویت در بریکس، تهران نیز با توسل به این مکانیزم از مزایای دلارزدایی در تعاملات مالی بهره مند خواهد شد. چرا که یکی از اهداف بریکس انفصال از دلار به عنوان ارز معیار تجارت بین‌المللی است. به گفته روسیه تشکیل صندوق «ذخیره ارزی بین‌المللی» براساس ارز کشورهای عضو در جریان است. این در حالی است که پورنیما آناند، رئیس مجمع بین المللی بریکس پیش تر اعلام کرده بود روسیه و هند در تجارت خود دیگر به دلار آمریکا نیاز ندارند چرا که برای انجام تسویه‌حساب‌های متقابل به ارزهای ملی روی آورده‌اند.
از سوی دیگر به واسطه حضور این 3 کشور به عنوان شرکای تجاری اصلی ایران در بریکس و احتمال ایجاد چنین کانال مالی میان اعضای این اتحادیه، ایران در صورت عضویت در خانواده بریکس با دست بسیار پرتری به مقابله با تحریم ها خواهد رفت.
در همین حال، مدیر برنامه های باشگاه والدای (یک اتاق فکر مستقر در مسکو)، یاروسلاو لیسوولیک، طی سخنانی اعلام کرده بود که ایران به راحتی می تواند عضو جدیدی از بریکس شود. وی در گفت وگو با خبرگزاری اسپوتنیک در خصوص احتمال عضویت ایران در بریکس گفته بود: روند گسترش بریکس، که چین پیشنهاد راه اندازی آن را داده است، آغاز شده است، آرژانتین، ایران و اندونزی اولین نامزدهای ورود هستند.
یکی از مهمترین مزایای پیوستن به این مجمع، بخصوص برای ایران و و روسیه که مشمول تحریم‌های غرب هستند بانک کشورهای بریکس است که «بانک توسعه نوین» نام دارد. این بانک، که یک بانک توسعه چندملیتی توصیف شده، دارای سامانه اعلام پرداختی برای کشورهای عضو است که در واقع عملکردی همانند سوئیفت، سامانه مالی ارتباطات بین‌بانکی جهانی، دارد
یکی از مهمترین مزایای پیوستن به این مجمع، بخصوص برای ایران و و روسیه که مشمول تحریم‌های غرب هستند بانک کشورهای بریکس است که «بانک توسعه نوین» نام دارد. این بانک، که یک بانک توسعه چندملیتی توصیف شده، دارای سامانه اعلام پرداختی برای کشورهای عضو است که در واقع عملکردی همانند سوئیفت، سامانه مالی ارتباطات بین‌بانکی جهانی، دارد.
بریکس با ایجاد بانک توسعه جدید و ذخیره ارزی مشترک سعی در مقابله با نهادهای مالی غربی مانند بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول دارد. موقعیت جغرافیایی منحصر به فرد ایران و ظرفیت‌های آن در حوزه‌های انرژی، ترانزیت و تجارت باعث شده تا اعضای بریکس توجه ویژه‌ای به ایران به عنوان مسیر طلایی برای اتصال شرق به غرب داشته باشند.
تیرماه گذشته، ژائو لیجیان سخنگوی وزارت امورخارجه چین از حمایت پکن از عضویت ایران در بریکس خبر داد و گفت کشورش از روند افزایش عضو و گسترش همکاری های "بریکس پلاس" به شکل فعالانه حمایت می کند. در همان زمان، سرگئی لاوروف وزیر امور خارجه روسیه نیز درخصوص تمایل جمهوری اسلامی ایران برای عضویت در بریکس، ایران را کشوری شایسته نامزدی این گروه دانسته و گفت که عضویت تهران در بریکس، ارزشمند خواهد بود. هم چنین خرداد گذشته، الکسی اورچوک، معاون نخست وزیر روسیه در دیدار با علیرضا پیمان پاک رییس سازمان توسعه تجارت ایران از عزم مسکو برای پیگیری عضویت تهران در بریکس خبر داده بود. فنگ زینگ، دبیرکل مجمع جهانی مالی و مدیر مرکز بریکس و حاکمیت جهانی نیز به روزنامه چینی گلوبال تایمز گفته بود که گنجاندن ایران در بریکس به مثابه کانال های نزدیکتر و موثرتر بین منابع و بازارهاست که به نفع همه اعضا است.
تابستان گذشته ابراهیم رئیسی، رئیس جمهوری ایران در نشست ویدئوکنفرانسی سران کشورهای گروه بریکس پلاس که به میزبانی چین برگزار شده بود بر آمادگی ایران برای به اشتراک گذاشتن توانمندی‌ها و ظرفیت‌ها، ذخایر کم‌نظیر انرژی، شبکه‌های حمل و نقل و ترانزیت کوتاه و ارزان، ثروتِ استثناییِ نیروی انسانیِ آموزش‌دیده و نیز دستاوردهای علمیِ چشمگیر برای نیل به اهداف بریکس تاکید کرده و گفته بود ایران با موقعیت کم‌نظیر جغرافیای سیاسی و اقتصادی، می‌تواند به مثابه شریکی پایدار و قابل اتکاء جهت اتصال بریکس به گلوگاه‌های انرژی و بازارهای بزرگ جهانی عمل کند.
از سوی دیگر، بریکس که یک ائتلاف فراقاره‌ای به شمار می آید این پتانسیل را دارد که ساختاربندی جدیدی را برای اقتصاد و سیاست جهانی ایجاد کند. در حال حاضر دو کشور عضو بریکس، عضویت دائم شورای امنیت را دارند و سه کشور دیگر داعیه عضویت دائم در شورای امنیت و اصلاح ساختارهای سیاسی و مالی جهانی را دارند. در بیان چرایی اهمیت گروه بریکس که پتانسیل بالایی برای تاثیرگذاری بر اقتصاد جهانی دارد، می توان به رشد پرشتاب اقتصادی و نفوذ آن در امور جهانی اشاره کرد که به واسطه دارا بودن نیمی از جمعیت جهان و بین ۲۵ تا ۲۸ درصد از ظرفیت اقتصاد جهانی و همچنین منابع انسانی و طبیعی غنی حاصل آمده است.
موقعیت جغرافیایی منحصر بفرد ایران و قابلیت ها و ظرفیت های بی نظیر آن در حوزه انرژی، تزانزیت و فعالیت های تجاری و اقتصادی به گونه ای است که اعضای بریکس نگاهی ویژه به ایران دارند و این کشور از جذابیت بالایی برای کشورهای قدرت و قدرتهای نوظهور این گروه برخوردار است
به باور کارشناسان اقتصادی، جمهوری اسلامی ایران که در مرکز خاور نزدیک و میانه واقع شده است، برای بریکس جایگاه کلیدی در این منطقه را تضمین خواهد کرد، بنابر این در صورت عضویت تهران در بریکس مواضع سیاسی این کشور در نظام مناسبات بین المللی به طور چشمگیری تقویت خواهد کرد زیرا این باشگاه در اتخاذ تصمیمات راهبردی نقش فزاینده ای ایفا می کند. موقعیت جغرافیایی منحصر بفرد ایران و قابلیت ها و ظرفیت های بی نظیر آن در حوزه انرژی، تزانزیت و فعالیت های تجاری و اقتصادی به گونه ای است که اعضای بریکس نگاهی ویژه به ایران دارند و این کشور از جذابیت بالایی برای کشورهای قدرت و قدرتهای نوظهور این گروه برخوردار است.
ایران به عنوان مسیر طلایی اتصال ترانزیتی شرق به غرب، سخت مورد توجه چین به عنوان یکی از بزرگترین صادر کنندگان کالا به اقصی نقاط جهان از جمله خاورمیانه و اروپاست تا از طریق ایران، یکی از امن ترین ، ارزان ترین و کوتاه ترین مسیرهای صادرات خود را ایجاد کند و همین طور، مواد خام مورد نیاز خود را از ایران و دیگر کشورهای حوزه خاورمیانه از طریق مسیر ایران تامین کند.
سه کشور ایران هند و روسیه به خوبی به اهمیت استراتژیک کریدور شمال- جنوب واقف هستند زیرا این راهرو قاره ای سبب افزایش همگرایی در منطقه ای وسیع از هند تا اروپا می شود و می تواند زمینه تغییرات وسیع در ژئوپلیتیک اوراسیا شود. همچنین ایران به عنوان پل ارتباطی بین شمال و جنوب با بهره مندی از موقعیت ژئوپلیتیکی منطقه آزاد چابهار می تواند به عنوان یک بازیگر اصلی در کنار هند و روسیه ظاهر شود و موجبات رونق اقتصادی خود را فراهم آورد.
نظر شما