زهرا مقدمی؛ بازار: در دهه های گذشته همواره فرش دستباف همواره توسط دستان ظریف و زیبای مادربزرگ ما بافته می شد و امروز هم این صنعت دست به دست شده و به دست دختران و پسران امروزی رسیده است.
فرش دستباف زنجان با توجه به نقش و نگاره ها و طراحی هایی که دارد همیشه مورد پسند کشورهای خارجی بوده است،استان زنجان یکی از قطب‌های فعال قالیبافی در سطح کشور است. قالی در استان زنجان، به جهت نحوه بافت و مواد اولیه مصرفی آن و همبسته با نوع طرح و نقش آن به چند دسته تقسیم می شود.
تکنیک بافت در تولیدات استان، روش تخت بافت که در برخی از روستاهای شهرستان زنجان و در توابع شهرستان‌های خدابنده وابهر بافته می شود که از ویژگیهای این دسته از فرشها می توان به انعطاف پذیری آن است، روش لول بافت بافتهای باروش لول بیشترین حجم تولید در در استان را به خود اختصاص داده است و این روش هم در فرشهای پشمی وهم در فرشهای ابریشمی به کار برده می شودکه بهترین وظریف ترین بافته های لول را ابریشم بافان تولید می کنند.
صنعتگران قالیباف در شهرستان‌های زنجان و طارم، گرماب و روستاهای تابعه آن بیشتر این نوع قالی را تولید می‌کنند. حدود ۵۰ الی ۶۰ سال است که این طرح وارد قالی زنجان شده است.
قالی ابریشم در زنجان از نظر کیفیت، مرغوبیت تولیدات شان با تولید قالی‌های استان‌های قم، اصفهان و کاشان قابل رقابت می‌باشد. در بعضی از مواقع حتی با کیفیت بیشتر و بهتر قابل ستایش و ارزش‌گذاری به هنر تولیدکنندگان این استان می‌باشد.
نقوش سنتی و قدیمی قالی زنجان در تعداد زیادی از روستاهای استان از جمله منطقه قلتوق، بیدگینه و ابهر از رواج خوبی برخوردار است و یکی از قدیمی‌ترین و مرغوب‌ترین فرشهای کشور در گذشته نه چندان دور، فرش قلتوق زنجان بوده است که خوشبختانه در حال حاضر نیز سابقه خود را حفظ کرده ست و تولیدکنندگان این منطقه همچنان به تولید قالی سنتی با رج شماره حدود ۲۵ تا ۲۸ می‌پردازند.
صادرات فرش دستباف زنجان کاهش دارد
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان در گفتگو با خبرنگار بازار، به وضعیت صادرات فرش در استان زنجان اشاره کرد و گفت: صادرات فرش استان زنجان در سال ۹۸ حدود بیش از ۱۰ میلیون و ۵۸ هزار دلار بوده است.
وی ارزش ریالی این میزان صادرات فرش را بیش از ۸۲۱ میلیارد ریال اعلام کرد و گفت: این میزان صادرات نسبت به سال ۹۷ بیش از دو میلیون و ۶۸۰ هزار دلار کاهش دارد.
در اسفند ماه سال گذشته با شیوع بیماری کرونا وتحریم ها صادرات فرش و تولید فرش کاهش یافت،صادرات فرش استان در نیمه اول سال گذشته خوب بود ولی پیش بینی می شود صادرات فرش استان در سال جاری حال خوبی نداشته باشد
رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، با بیان اینکه در اسفند ماه سال گذشته با شیوع بیماری کرونا وتحریم ها صادرات فرش و تولید فرش کاهش یافت، افزود: صادرات فرش استان در نیمه اول سال گذشته خوب بود ولی پیش بینی می شود صادرات فرش استان در سال جاری حال خوبی نداشته باشد.
رئیس امور فرش سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان زنجان تعداد کار گاههای فرش بافی در استان را سه نوع اعلام کرد و گفت: کار گاههای متمرکز، غیر متمرکز و خانگی که در تولید فرش دستباف استان نقش آفرینی می کنند.
سید محسن جعفری از وجود بیش از ۱۹ هزار دار قالی خانگی در استان خبر داد و افزود:در این راستا بیش از سه هزار قالی باف در کار گاههای خانگی فعالیت می کنند.
وی با بیان اینکه ۴۸ کار گاه غیر متمرکز (متوسط) قالی بافی در استان فعال است، گفت: در این میان ۸۰ کار گاه بزرگ و متمرکز هم در این صنعت فعالیت می کنند.
رئیس امور فرش سازمان صنعت ،معدن و تجارت استان زنجان، با بیان اینکه فرش استان زنجان به کشورهای خلیج‌فارس، آلمان، کانادا، روسیه، لبنان، ایتالیا صادر می‌شود، افزود: در حال حاضر صادرات فرش استان زنجان با روزهای اوج خود فاصله زیادی دارد.
فرش پشمی بیشترین تولید درزنجان را دارد
جعفری با بیان اینکه کیفیت تولید فرش استان خوب است، افزود: طبیعی بودن مواد اولیه فرش زنجان شامل پشم و ابریشم و رنگ باعث افزایش کیفیت این فرشها می‌شود.
وی با بیان اینکه تعداد زیادی از قالیبافان استان زنجان در زمینه بافت فرش پشمی فعالیت می‌کنند، ابراز کرد: فرش پشمی بیشترین تولید در زنجان را دارد و خوشبختانه کیفیت تولید فرش پشمی در استان بسیار عالی است.
به دلیل تورم موجود قیمت‌ها بالا رفته و این موجب رکود بازار فرش شده است و در حال حاضر صادرات فرش تحت‌الشعاع تورم قرار گرفته است
این مسئول با بیان اینکه قیمت تمام شده فرشهای ابریشمی افزایش یافته است، افزود: به دلیل تورم موجود قیمت‌ها بالا رفته و این موجب رکود بازار فرش شده است و در حال حاضر صادرات فرش تحت‌الشعاع تورم قرار گرفته است.
وی با بیان اینکه ۵ هزار بیمه شده فرش در استان زنجان داریم ، افزود: ۵۰ درصداز بیمه اجتماعی استان ۵۰ درصد شدگان قالی بافی که به دلایلی موفق به پرداخت حق بیمه نشدند حذف شدند و باید تامین اجتماعی نسبت به جایگزینی بیمه اقدام کند.
جعفری به چالش های فرا روی توسعه صادرات فرش استان زنجان اشاره کرد و گفت: قیمت تمام شده فرش در مقاسیه با تورم بالا است در گذشته تولید کننده با ۱۰ میلیون تومان می توانسن دار قالی ایجاد کند ولی امروز باید ۳۰ میلیون تومان برای ایجاد دار قالی هزینه کند.
افغانستان رقیب مهم فرش ایران
رئیس امور فرش سازمان صنعت، معدن و تجارت استان زنجان، گفت: متاسفانه ارزش پول ایران پایین آمده است و نقل و انتقال ارز سخت انجام می شود و از طریق بانکها امکان پذیر نیست و باید از طریق صرافی ها تجار نقل و انتقال را انجام دهند.
جعفری با بیان اینکه ظهور رقبایی همچون افغانستان در حوزه فرش برای ما چالش است، افزود: کشور افغاستان فرش دستباف ایران را کپی می کند چرا که زمانی افغانی ها در اصفهان و قم حضور داشتند و نقشه برداری و کپی فرش را از ایرانی ها الگو برداری کردند.
وی افزود: افغانستانی ها رقیب جدی برای تولیدات ما هستند و ارزش ملی پول ما پایین آمده و فرش ایران ارزان عرضه می شود.
جعفری با بیان اینکه فرش استان زنجان به نام فرش قم صادر می شود، گفت: چون طرح و نقشه برای قم است صادرات هم به نام قم است و این برای استان ما مشکل بسیار جدی است.
زنجان در بحث صادرات فرش دستباف تاجر بومی ندارد
جعفری به چالش های فرا روی صادرات فرش دستباف در استان زنجان نیز اشاره نموده و می گوید: نبود تجار بومی، چالش دیگر صادرات فرش دستباف استان است؛ چرا که در دهه ۷۰ و ۸۰ این استان بیش از ۲۶ تاجر فرش داشت ولی امروز آن ها یا پیر شده اند و جانشینی برای خود نداشتند و یا اینکه وارد مشاغل دیگر شدندو این برای فرش استان مشکل مهمی است.
وی می گوید: گران شدن مواد اولیه برای فراوری فرش، چالش دیگری است که فرا روی صادرات فرش در استان است.
جعفری افزود: اعمال تحریم های مالی و قیمت بالای تمام شده فرش باعث کاهش میزان صادرات فرش دستباف استان می شود و فرش زنجان چالش های فرا روی زیادی دارد ولی ظرفیت های خوبی برای ترقی شدن دارد که پشت دیوار مانده است.
سه هزار قالی باف درکارگاه‌های خانگی زنجان فعالیت می‌کنند و ۴۸ کارگاه غیر متمرکز (متوسط) قالی بافی در استان فعال است و در این میان ۸۰ کار گاه بزرگ و متمرکز هم در این صنعت فعالیت می‌کنند
وی از وجود بیش از ۱۹ هزار دار قالی خانگی در استان زنجان خبر داد و افزود: در این راستا بیش از سه هزار قالی باف درکارگاه‌های خانگی فعالیت می‌کنند و ۴۸ کارگاه غیر متمرکز (متوسط) قالی بافی در استان فعال است و در این میان ۸۰ کار گاه بزرگ و متمرکز هم در این صنعت فعالیت می‌کنند.
رئیس اداره فرش سازمان صنعت، معدن وتجارت زنجان، گفت: کیفیت فرش دستباف استان زنجان بسیار خوب شده و همچنین طبیعی بودن مواد اولیه فرش زنجان شامل پشم، ابریشم و رنگ باعث افزایش کیفیت این فرش ها می شود و فرش ابریشم زنجان بیشترین مشتریان خود را از کشورهای چین، روسیه و ژاپن دارد.
جعفری با بیان این فرش زنجان دارای قابلیت و ظرفیت صادراتی بالایی است، می گوید: فرش ابریشم زنجان بیشترین مشتریان خود را از کشورهای چین، روسیه و ژاپن دارد ولی در تلاش برای وردود به بازارهای جدید هستیم و کیفیت فرش دستباف استان زنجان بسیار خوب شده و همچنین طبیعی بودن مواد اولیه فرش زنجان شامل پشم، ابریشم و رنگ باعث افزایش کیفیت این فرش ها می شود.
وی فرش زنجان را دارای جایگاه ویزه و ممتاز عنوان کرد و با تاکید بر لزوم توجه به حوزه تولید و صادرات فرش زنجان، متذکر می شود: در استان سالانه حدود ۱۵۰ هزار متر مربع فرش تولید می‌شود که شامل فرش ابریشمی، پشمی و تابلو فرش است.
این مسئول با اذعان به اینکه زنجان در بحث صادرات فرش دستباف تاجر بومی ندارد، ادامه می دهد: نبود تجار بومی، چالش دیگر صادرات فرش دستباف استان است؛ در دهه ۷۰ و ۸۰ این استان ۲۵ تاجر فرش داشت ولی امروز آن ها یا پیر شده اند و جانشینی برای خود نداشتند و یا اینکه وارد مشاغل دیگر شدند.
قیمت مواد اولیه ۵۰ الی ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است و این امر باعث می شود رغبتی برای خرید نداشته باشد که این مهم خود را در صادرات به عینه نشان می دهد
جعفری با بیان اینکه گران شدن مواد اولیه برای فراوری فرش، چالش دیگری است که فرا روی صادرات فرش در استان است، می گوید: قیمت مواد اولیه ۵۰ الی ۶۰ درصد افزایش پیدا کرده است و این امر باعث می شود رغبتی برای خرید نداشته باشد که این مهم خود را در صادرات به عینه نشان می دهد.
تولید کنندگان فرش دستباف در استان حمایت نمی شوند
رئیس اتحادیه فرشبافان استان زنجان ، بابیان اینکه باید دولت برای توسعه صادرات فرش به قالی بافات تسهیلات پرداخت کند، افزود: قالیبافان برای بافتن فرش نیاز به تسهیلات دارند و کار اصلی قالیباف فرش است و باید این تسهیلات دست او را بگیرد.
در این زمینه یک تولید کننده فرش ابریشم در استان زنجان، با اشاره به وضعیت تولید فرش در استان، این وضعیت فرش را به ضرر صنعت فرش بافی استان زنجان دانست و گفت: تولید فرش در استان برای تولید کننده صرفه اقتصادی ندارد.
علی محمدی با بیان اینکه متاسفانه تولید کنندگان فرش در استان حمایت نمی شوند تا تولید کننده بتواند فرش تولید کند، افزود:تولید کنندگان انگیزه لازم برای تولید فرش را ندارند.
وی ادامه داد: فرش زنجان به عنوان یک هنر بومی با سابقه درخشان با حداقل سرمایه‌گذاری، زود بازده بوده و درآمدزایی مطلوبی را به دنبال دارد.
به هر حال صنعت فرش زنجان با وجود داشتن قالی بافان ماهرآن طور که باید و شاید نمی تواند قد اعلم کند و حالش خوب نیست و می طلبد در این وضعیت بد اقتصادی دولت تسهیلات لازم را به قالی بافان و تولید کنندگان فرش پرداخت کند.
نظر شما