بازار؛ گروه استانها: همواره باید در مقابله با حوادث و بلایای طبیعی در آماده‌باش بود و نسبت به ساخت و ساز با کیفیت ساختمان‌ها و واحدهای مسکونی بیشتر توجه شود. آمار حاکی از آن است که ۴۳ نوع بلایای طبیعی در جهان اتفاق می‌افتد که از این تعداد ۱۸ نوع از آن‌ها در استان زنجان رخ می‌دهد و با وجود این تعداد حادثه، می‌طلبد به نوسازی بافت واحدهای مسکونی فرسوده توجه شود.
آمادگی در برابر زلزله و تاکید و توجه ارگان‌های مربوطه در این خصوص ضروری است؛ چرا که زلزله خبر نمی‌دهد و ما به آن حد از دانش نرسیده‌ایم که بدانیم زلزله چه زمانی رخ می‌دهد.
ایران کشوری حادثه‌خیز بوده و جزو ۱۰ کشور اول در وقوع بلایا و حوادث است که تنوع شرایط اقلیمی و جغرافیایی این حوادث را تشدید می‌کند، این در حالی است که مهم‌ترین بلایای طبیعی در جهان شامل زلزله، طوفان، سیل و غیره است.
باید از نوع حوادث هر منطقه، شدت و گستردگی و نیز خسارت‌های احتمالی آن اطلاعات کافی جمع‌آوری شود تا بتوان با آن مقابله کرد؛ چرا که بلایای طبیعی غیرقابل انکار بوده ولی می‌توان از وقوع آن پیشگیری کرد و جلوی بسیاری از هزینه‌های سنگین را گرفت؛ چرا که با اقداماتی همچون مقاوم‌سازی ساختمان‌ها و ارتقای ایمنی و کیفیت ساخت و سازها، می‌توان از بروز آسیب‌ها به هنگام وقوع زلزله به حد زیادی جلوگیری کرد.
قرارگیری ۴۴ درصد از مساحت استان زنجان در پهنه با خطر بالای زلزله، ۴۸ درصد در پهنه با خطر متوسط زلزله و تنها هشت درصد از مساحت استان در پهنه با خطر پایین زلزله قرار دارد.
زنجان از سال ۹۴ جزو ۶ استان کشور بوده که به عنوان پایلوت شناسایی گسل انتخاب شد
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه زنجان از سال ۹۴ جزو ۶ استان کشور بوده که به عنوان پایلوت شناسایی گسل انتخاب و در سال ۹۹ با تأیید «شورای عالی معماری و شهرسازی وزارت راه و شهرسازی» تهیه سند گسل استان در دستور کار قرار گرفت و پس از بررسی و نهایی شدن ابلاغ شد، ابراز می‌کند: این سند بالادستی با توجه به اینکه در آن مقطع، «طرح جامع شهر زنجان» نیز در دست بررسی بود، با این طرح منطبق و برای ساخت و سازهای شهری به ویژه در حاشیه شهر زنجان بسیار قابل توجه بود و این سند به همه دستگاه‌هایی که به نوعی در ساخت و ساز شهری اعم از راه و شهرسازی، نظام مهندسی و شهرداری‌ها و جامعه مهندسی دخیل هستند، ابلاغ شد.
اصغر اسماعیلی می‌کند: یکی از علل پایلوت شدن استان در خصوص بررسی گسل‌ها، وجود دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم پایه و وجود اساتید برجسته و نخبه این دانشگاه است؛ چرا که اساتید این دانشگاه مطالعه لازم و کافی را در این خصوص داشتند و در این میان، مرکز تحقیقات راه و مسکن نیز استان‌هایی که ظرفیت پژوهشی در این بخش را داشتند، بررسی و انتخاب کرد و شروع کار بررسی پهنه‌های گسل در استان از تاریخ ذکر شده شکل گرفت.
برای ساختمان‌هایی با نوع درجه بالا، ممنوعیت ساخت و ساز وجود دارد
وی ادامه می‌دهد: در این راستا برای محدوده‌ها و پهنه‌های گسلی، محدودیت‌هایی جهت ساخت و ساز لحاظ شده و در این میان و در محدوده و حریم گسل‌ها، احداث ساختمان‌های بلندمرتبه و مراکز جمعیتی همانند مدارس، بیمارستان‌ها و مراکز حساس همچون آتش‌نشانی ممنوعیت ساخت و ساز وجود داشته که با جدیت پیگیری و نظارت می‌شود؛ چرا که برای ساختمان‌هایی با نوع درجه بالا، ممنوعیت ساخت و ساز وجود دارد.
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان می‌افزاید: این اداره‌کل به تبع سند فرادستی که از طرف شورای عالی معماری و شهرسازی به استان ابلاغ شد و در طرح جامع شهری آن را منطبق و لحاظ کرد و امروزه بر اساس همین سند، ساخت و سازها در شهر انجام می‌شود، همه محدودیت‌های ذکر شده لحاظ شده و در این راستا شهرداری‌ها برای پروانه‌ای که برای نوع ساختمان در محدوده‌ای از شهر صادر می‌شود باید ملاحظات لازم را مد نظر داشته باشند.
وی یادآور می‌شود: ما نمی‌توانیم ساختمان‌هایی که با درجه اهمیت بالا هستند را در پهنه و حریم گسل بسازیم و این اداره‌کل نیز به عنوان یک دستگاه نظارتی در این بخش کار خود را انجام می‌دهد تا محدودیت در ساخت و سازها رعایت شود و در حال حاضر این سند به استانداران ابلاغ شده و به تبع آن، شهرداری‌ها و راه و شهرسازی در این بخش کار خود را انجام می‌دهد تا محدودیت‌ها و ممنوعیتی که در حریم و پهنه گسلی واقع شده، در ساخت و سازها رعایت شود.
لزوم شناخت بافت‌های فرسوده و محلات ناکارآمد شهری
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان تصریح می‌کند: شناخت بافت‌های فرسوده و محلات ناکارآمد شهری از وظایف مهم این اداره‌کل است و در این راستا و در قالب ستاد بازآفرینی شهری نیز محلات هدفی وجود دارد که در زنجان شاهد وجود هفت محله هدف در قالب ستاد بازآفرینی شهری هستیم.
در «سند نهضت ملی مسکن» ۹ هزار واحد مسکونی در خصوص بافت فرسوده شهر زنجان شناسایی شده که متقاضیان می‌توانند از تسهیلات استفاده کنند
اسماعیلی تصریح می‌کند: در این خصوص مشوق‌های لازم برای مردم ساکن در این محلات در نظر گرفته شده تا مردم واحدهای مسکونی خود را نوسازی و بهسازی کنند و همچنین در «سند نهضت ملی مسکن» ۹۰۰۰ واحد مسکونی در خصوص بافت فرسوده شهر زنجان شناسایی شده که متقاضیان می‌توانند از ظرفیت مشوق‌هایی که در قالب نهضت ملی مسکن وجود دارد، برای بهسازی و نوسازی واحدهای خود استفاده کنند.
این مسئول یادآور می‌شود: متقاضیان برای هر واحد مسکونی ۳۵۰ میلیون تومان تسهیلات نوسازی و بهسازی دریافت می‌کنند و در این راستا ساخت و ساز آن‌ها طبق مقررات ملی ساختمان و «آئین‌نامه ۲۸۰۰» که طراحی ساختمان‌ها در برابر زلزله است، در ساخت و سازها باید همه ضوابط رعایت شود.
ضرورت نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی فرسوده
وی می‌افزاید: خوشبختانه در مناطق بافت فرسوده زنجان گسل وجود ندارد و ۸۰ درصد بافت فرسوده این شهر در خارج از حریم گسل شهر بوده، با این حال در قالب نهضت ملی مسکن تمهیداتی برای نوسازی واحدهای مسکونی فرسوده پیش‌بینی شده که بسیار خوب است و باید مردم استقبال کنند تا از ظرفیت ایجاد شده نهایت استفاده را داشته باشند، لذا این اداره‌کل و شبکه بانکی موظف است در اجرای این کار همکاری کرده و تسهیلات لازم را در خصوص بافت فرسوده پرداخت کنند.
مردم استان زنجان باید نسبت به نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی فرسوده خود اقدام کنند
مدیرکل راه و شهرسازی استان زنجان، ادامه می‌دهد: مردم استان زنجان باید نسبت به نوسازی و بهسازی واحدهای مسکونی فرسوده خود اقدام کنند، از این رو این اداره‌کل در برنامه چهار ساله خود و در قالب نهضت ملی مسکن، تسهیلات ۳۵۰ میلیون تومانی را پرداخت می‌کند، همچنین مردم با دستگاه‌های متولی به‌ویژه راه و شهرسازی به عنوان دستگاه نظارتی، شهرداری و نظام مهندسی همکاری داشته باشند.
وجود ۳۶ دستگاه شتاب‌نگار زلزله در استان زنجان
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان در گفتگو با خبرنگار بازار، از وجود ۳۶ دستگاه شتاب‌نگار زلزله در استان خبر داده و می‌گوید: از سال ۷۲ و بعد از زلزله رودبار و منجیل، نصب دستگاه شتاب‌نگار در استان زنجان آغاز شده و از سال ۹۹ به بعد نیز نصب دستگاه‌های نسل جدید بر خط در استان زنجان شروع شده است.
مسلم کرمی تاکید می‌کند: تا به امروز در شهرستان زنجان ۱۱ ایستگاه، در شهرستان طارم پنج ایستگاه، شهرستان خدابنده هشت ایستگاه، ابهر چهار ایستگاه، ایجرود سه ایستگاه، ماه‌نشان و سلطانیه هر کدام دو ایستگاه و شهرستان خرم‌دره نیز یک دستگاه شتاب‌نگار نصب شده است.
موضوع نصب دستگاه‌های شتاب‌نگار از طرف مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی است، پیگیری می‌شود
وی می‌افزاید: موضوع نصب دستگاه‌های شتاب‌نگار از طرف مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی که زیر مجموعه وزارت راه و شهرسازی است، پیگیری می‌شود و ایستگاه‌های شتاب‌نگار به تناسب مراکز حساس در سطح کشور، شهرهای پرجمعیت، محل‌هایی با وجود نیروگاه‌ها، سدها و شهرک‌های صنعتی بنا به تناسب این نیازها و جمعیت ساکن و اهمیت محدوده‌ها نصب می‌شود.
رئیس اداره مدیریت بحران و پدافند غیرعامل اداره‌کل راه و شهرسازی استان زنجان، با بیان اینکه دو نوع نسل دستگاه شتاب‌نگار زلزله وجود دارد، اظهار می‌کند: دستگاه شتاب‌نگار زلزله آنالوگ از نسل قدیمی و دستگاه‌های برخط که نسل جدید است و دستگاه شتاب‌نگار زلزله از نسل آنالوگ، اطلاعاتی که مورد نیاز است را در نوارهایی مثل فیلم عکاسی ذخیره و در صورت وقوع زلزله، آن‌ها را برداشت کرده و آنالیز می‌کند ولی ایستگاه‌های برخط، اطلاعات را بعد از ثبت به صورت آنلاین به مرکز تحقیقات جهت پایش ارسال می‌کنند.
مدیریت در زلزله بیش از گذشته مطلوب‌تر شود
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان نیز در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه زلزله از دیرباز در ایران وجود داشته است، می‌گوید: بعد از انقلاب و جنگ تحمیلی، اولین زلزله مهیب در طارم زنجان و منجیل رودبار گیلان رخ داد.
مدیریت در زلزله باید بیش از گذشته مطلوب‌تر شود و این مهم در گرو همکاری عموم مردم است
صفی‌الله کرامتی می‌افزاید: پس از این حادثه، زلزله بم و سایر زلزله‌ها در کشور رخ داد که در زلزله بم، شرایط بدتر از طارم و منجیل گیلان بود، به همین خاطر تشکیل سازمان مدیریت بحران در کشور به پیشنهاد رهبر معظم انقلاب تصویب و قانون آن در سال ۹۸ با تغییراتی به روزتر و مطلوب‌تر شد و هم‌اکنون در حال اجرا است که باید گفت نقاط قوت و ضعفی دارد و پس از ایجاد سازمان مدیریت بحران در کشور، انسجام بیشتری در مدیریت و نیز هماهنگی بین دستگاه‌های اجرایی ایجاد شد...
وی خاطرنشان می‌کند: مدیریت در زلزله باید بیش از گذشته مطلوب‌تر شود و این مهم در گرو همکاری عموم مردم است و به استناد ماده ۱۳ و ۱۴ قانون بحران، جمعیت هلال‌احمر مکلف است تا آموزش‌های عمومی و همگانی را برای آحاد جامعه ارائه کند.
مدیرکل مدیریت بحران استان زنجان متذکر می‌شود: خوشبختانه سالانه این آموزش‌ها به صورت مستمر در حال انجام است و هر چقدر میزان آگاهی‌ها افزایش یابد، در زمان حادثه خسارت و آسیب‌های جانی کاهش می‌یابد، از این رو مانورهای زیادی در سطح استان برگزار و برای اولین‌بار در همه بخش‌های استان مانورهای بسیار خوبی برگزار کردیم که به ارتقای سطح آمادگی و دانش مدیران استان کمک می‌کند که هدف آن بهبود نظام حکمرانی و توسعه ظرفیت‌ها با تاکید بر مدیریت یکپارچه است.
لزوم افزایش دانش نسبت به گسل‌ها و مطالعه اثرات زلزله بر روی ساختمان‌ها
استاد زمین‌شناسی دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم‌پایه زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار بازار، با بیان اینکه مطالعات انجام گرفته در خصوص گسل‌ها و اینکه زلزله موضوعی پیچیده است، می‌گوید: دانش ما نسبت به گسل‌ها باید بیشتر شده و اثرات زلزله را نیز بر روی ساختمان‌ها مطالعه کنیم.
عبدالرضا قدس اظهار می‌کند: لرزه‌خیزی این استان و استان‌های همجوار را با دقت تمام رصد می‌کنیم که در این راستا اولین نقشه زلزله‌خیزی استان با دقت بالای کمتر از خطای پنج کیلومتر را تولید و سپس نقشه گسل‌های فعال استان را تهیه کردیم که پایه همه نقشه‌های دیگر بوده و یا مطالعات دیگری انجام شده اما مطالعات ما پایه کارها است و بر مبنای نقشه‌ها، استان زنجان توسط سه گسل مهم تهدید می‌شود، به ویژه در شهر زنجان گسل شمال اهمیت زیادی دارد که از دانشگاه زنجان آغاز شده و سپس به سمت شمال گسترش می‌یابد و در واقع بیشترین خطر را دارد.
وی به زلزله رودبار و منجیل اشاره کرده و یادآور می‌شود: در این خصوص و اینکه در کجا و چه مقداری جابه‌جایی داشته، مطالعات لازم انجام شده است و مطالعات ما نشان می‌دهد که وقوع زلزله‌ای با قدرت ۷.۳ ریشتر بر روی این گسل حداقل سه‌هزار سال دیگر طول می‌کشد و در حال حاضر بزرگ‌ترین دغدغه ما گسل شمال زنجان و سلطانیه است، هر چند در طارم که پیش از این زلزله آمده، باز می‌تواند زلزله ۶ ریشتری را ایجاد کند اما وقوع زلزله‌ای با قدرت بالای هشت ریشتر بسیار کم است.
هم‌اکنون از واقعیت گسل‌های استان شناخت کافی داریم اما نمی‌دانیم چه میزان می‌توانند فعالیت داشته باشند
استاد دانشگاه تحصیلات تکمیلی علوم‌پایه زنجان بیان می‌کند: هم‌اکنون از واقعیت گسل‌های استان شناخت کافی داریم اما نمی‌دانیم چه میزان می‌توانند فعالیت داشته باشند و برای کسب اطلاعات بیشتر باید تحقیقات جدیدی داشته باشیم، این در حالی است که برای بررسی فعالیت این گسل‌ها نیازمند تخصیص بودجه هستیم که طی یک دهه گذشته این موضوع به اداره‌کل راه و شهرسازی استان اعلام شده اما به آن توجه نمی‌شود. داشتن آمادگی برای وقوع زلزله‌های احتمالی این استاد دانشگاه با با تاکید بر اینکه در ساخت و سازها باید نوع و رفتار خاک برای سازه‌های مهم حتی سازه‌های معمولی نیز مورد توجه قرار گیرد، خاطرنشان می‌کند: به طور قطع زلزله رخ می‌دهد، به این علت که اطلاعات دستگاه‌های جی. پی. اس نشان می‌دهد که زمین تکان می‌خورد و تغییر شکل به مقداری است که زلزله تولید کند، اینکه زلزله چه زمانی رخ خواهد داد مشخص نیست، هر چند گسل‌ها شناسایی شده است.
برای وقوع زلزله‌های احتمالی باید آمادگی داشته باشیم
قدس تصریح می‌کند: برای وقوع زلزله‌های احتمالی باید آمادگی داشته باشیم، به همین خاطر به مسئولان می‌گوئیم زلزله را جدی بگیرند، چون هر چند وقت، زلزله‌ای در کشور رخ می‌دهد اما بعد از مدتی از یادها می‌رود، پس انتظار داریم مردم از قوانین پیروی کنند.
وی یادآور می‌شود: در مرکز زلزله بیشترین خرابی را نداریم، به همین خاطر توصیه می‌کنیم تعداد شتاب‌نگارها در استان افزایش یابد و همچنین بودجه‌ای برای اتصال به اتاق فرمان تخصیص یابد، چون طی دو تا سه ساعت اول، بیشترین مرگ‌های زلزله رخ می‌دهد و از طرفی باید به مردم اطلاع داد تا زلزله را جدی بگیرند.
در ایران هر چند سال یک‌بار زلزله‌ای رخ می‌دهد و وظیفه دستگاه‌های متولی امر، بهره‌گیری از ظرفیت‌ها و ارتقای آموزش‌ها است
یکی از دغدغه‌های اداره‌کل راه و شهرسازی استان، نوسازی بافت‌های فرسوده و ناکارآمد بوده و در این راستا مطالعات وسیعی انجام شده است.
بی شک زلزله به عنوان حادثه‌ای که قابل پیش‌بینی نیست اما می‌توان در صورت بالا بردن کیفیت ساخت و سازها و نیز در نظر گرفتن حرایم گسل‌های زلزله و خودداری از ساخت و سازها در این محدوده‌ها از اثرات مخرب آن کاست.
نظر شما