بحران انرژی سبب بهبود قابل توجه کارآیی انرژی جهان می‌شود

به گزارش بازار، در «کارایی انرژی ۲۰۲۲» آژانس بین‌المللی انرژی که به‌تازگی منتشر شد، عنوان شد: سرمایه‌گذاری جهانی در حوزه ارتقای کارایی انرژی نظیر بازسازی ساختمان‌ها، حمل‌ونقل عمومی و زیرساخت‌های خودروهای برقی در سال ۲۰۲۲ به ۵۶۰ میلیارد دلار رسیده که نسبت به سال ۲۰۲۱ افزایش ۱۶ درصدی داشته است. بحران انرژی سبب بهبود قابل توجه کارآیی انرژی جهان می‌شود

داده‌های اولیه نشان می‌دهد اقتصاد جهانی در سال ۲۰۲۲ انرژی را به مقدار ۲ درصد کاراتر از سال ۲۰۲۱ مصرف کرده است. این مقدار بهبود در شاخص شدت انرژی، تقریباً چهار برابر دو سال گذشته (کمتر از نیم درصد) و حدود دو برابر میانگین پنج سال گذشته آن است. اگر بتوان سرعت پیشرفت کنونی در بهبود شدت انرژی جهان را در سال‌های آینده افزایش داد، در این صورت سال ۲۰۲۲ می‌تواند نقطه عطف حیاتی برای کارایی انرژی باشد که یکی از حوزه‌های کلیدی تلاش‌های بین‌المللی برای دستیابی به خالص انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰ به شمار می‌آید.

انتظار می‌رود رشد تقاضای جهانی انرژی در سال ۲۰۲۲ به‌شدت کاهش یابد و نزدیک به حدود یک درصد باشد، این در حالی است که پارسال جهان شاهد افزایش پنج درصدی مصرف انرژی بود که یکی از بیشترین افزایش‌های سالانه تقاضای جهانی انرژی در ۵۰ سال اخیر به‌شمار می‌رود.

تجزیه‌وتحلیل آژانس بین‌المللی انرژی نشان می‌دهد به لطف انجام اقدام‌های کارایی انرژی از سال ۲۰۰۰، مجموع هزینه‌های انرژی در کشورهای عضو آژانس بین‌المللی انرژی در سال ۲۰۲۲ حدود ۶۸۰ میلیارد دلار (حدود ۱۵ درصد از کل هزینه انرژی آن‌ها در سال‌جاری) کمتر از زمانی برآورد شده است که چنین اقدام‌های انجام نمی‌شد. در واقع، در اثر سرمایه‌گذاری‌های گذشته در عایق‌کاری ساختمان‌ها و تولید خودروهای کارآمد، در هزینه انرژی بسیاری از مصرف‌کنندگان سالانه هزاران دلار صرفه‌جویی شده است.

بحران جهانی انرژی ناشی از جنگ در اوکراین، نگرانی‌ها را درباره امنیت انرژی و تأثیر تورمی افزایش قیمت انرژی بر اقتصادها و معیشت مردم در سراسر جهان افزایش داده است. گزارش آژانس بین‌المللی انرژی تأکید می‌کند استفاده کارآمدتر از انرژی، نخستین و بهترین پاسخ به این شرایط بحرانی است.

فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی گفت: «شوک‌های نفتی دهه ۱۹۷۰ منجر به فشار گسترده دولت‌ها برای سیاست‌گذاری و سرمایه‌گذاری در کارایی انرژی و در نتیجه بهبود قابل توجه در بهره‌وری انرژی در خودروها، لوازم خانگی و ساختمان‌ها شد. در میان بحران انرژی امروز، ما شاهد نشانه‌هایی هستیم که نشان می‌دهد بار دیگر کارایی انرژی در اولویت قرار گرفته است. کارایی انرژی برای مقابله با بحران امروز، با ظرفیت عظیمی که برای کمک به مقابله با چالش‌های مقرون به‌صرفه‌بودن انرژی، امنیت انرژی و تغییرات اقلیمی دارد، ضروری است.»

بهبود امسال در شدت انرژی پس از آن صورت می‌گیرد که کوویدـ۱۹ سبب شد در سال‌های ۲۰۲۰ و ۲۰۲۱ نرخ بهبود شدت انرژی به حدود ۰.۵ درصد محدود شود و دو سال از بدترین سال‌ها، برای آن رقم بخورد. افزایش سهم صنایع انرژی‌بر در تقاضای انرژی، کاهش فعالیت دیگر بخش‌ها و کاهش سرعت بهسازی و ارتقا در ساختمان‌ها و کارخانه‌ها عوامل کلیدی در محدود شدن بهبود شدت انرژی در دو سال گذشته است. البته باید گفت پیشرفت در کارآیی انرژی پیش از آغاز همه‌گیری نیز محدود شده بود و نرخ جهانی بهبود از ۲ درصد در نیمه اول دهه گذشته، به ۱.۳ درصد در نیمه دوم آن دهه، کاهش یافت.

بهبود شدت انرژی باید در این دهه به‌طور میانگین سالانه حدود ۴ درصد باشد تا با سناریوی «خالص انتشار صفر تا سال ۲۰۵۰» آژانس بین‌المللی انرژی هماهنگ شود. اکنون نشانه‌های دلگرم‌کننده‌ای از پیشرفت در راستای این هدف‌گذاری مشاهده می‌شود. برقی‌سازی در دو بخش کلیدی حمل‌ونقل و گرمایش در حال شتاب گرفتن است، به‌طوری که اکنون یکی از هر هشت خودرو نو فروخته‌شده در سراسر جهان، خودروی برقی است و تقریباً ۳ میلیون پمپ حرارتی قرار است در سال ۲۰۲۲ تنها در اروپا به فروش برسد (از ۱.۵ میلیون پمپ در سال ۲۰۱۹). قوانین ساختمانی موجود در حال تقویت و معرفی کدهای جدید در اقتصادهای نوظهور و در حال توسعه هستند، درحالی که موج فزاینده کارزارهای آگاه‌سازی صرفه‌جویی در مصرف انرژی به میلیون‌ها شهروند کمک می‌کند تا مصرف انرژی خود را بهتر مدیریت کنند. برای مثال، همه دولت‌ها در آسیای جنوب شرقی در حال تدوین و توسعه سیاست‌هایی برای ایجاد سیستم‌های سرمایشی کارآمد هستند که برای این منطقه که یکی از سریع‌ترین نرخ‌های رشد تقاضای برق در جهان را دارد، حیاتی است.

در سال جاری چند بسته سیاستی و بودجه‌ای مهم از سوی دولت‌های مختلف اعلام شد که به ادامه سرمایه‌گذاری کارآمد و پیشرفت کارایی انرژی در سال‌های آینده اشاره دارد. از جمله این موارد «قانون کاهش تورم» (IRA) در ایالات متحده، طرح بازیابی قدرت اروپا (REPowerEU) از سوی اتحادیه اروپا و برنامه تحول سبز ژاپن (GX) است که در چارچوب آن‌ها صدها میلیارد دلار برای کارآمدتر کردن ساختمان‌ها، خودروها و صنایع در سال‌های آینده هزینه خواهد شد. با این حال، این بسته‌های سیاستی مانند بسیاری از سرمایه‌گذاری‌های کارایی انرژی به‌طور گسترده‌تر در مناطق و اقتصادهای پیشرفته متمرکز شده‌اند و سرمایه‌گذاری بسیار بیشتری در اقتصادهای نوظهور و درحال‌توسعه مورد نیاز است.

هم‌زمان با انتشار گزارش «کارایی انرژی ۲۰۲۲»، آژانس بین‌المللی انرژی اعلام کرد که هشتمین کنفرانس سالانه جهانی کارایی انرژی از ۶ تا ۸ ژوئن ۲۰۲۳ (۱۶ تا ۱۸ خرداد ۱۴۰۲) در پاریس برگزار می‌شود. این رویداد از سوی آگنس پانیه روناچر (Agnès Pannier-Runacher)، وزیر گذار انرژی فرانسه و فاتح بیرول، مدیر اجرایی آژانس بین‌المللی انرژی، میزبانی می‌شود و با مشارکت شرکت اشنایدر الکتریک برگزار خواهد شد. این کنفرانس جهانی سطح بالا فرصتی را برای وزرا، مدیران عامل و دیگر رهبران ارشد از سراسر جهان فراهم می‌کند تا نظرات خود را در مورد آخرین تحولات در کارایی انرژی به اشتراک بگذارند.

دستور کار اصلی کنفرانس یادشده بر اساس موضوعات مطرح‌شده در گزارش «کارایی انرژی ۲۰۲۲» است و چگونه اقدام‌هایی مانند برق‌سازی و دیجیتالی شدن مالی می‌تواند کارایی را برای مقابله با چالش‌های انرژی جهان امروز افزایش دهد. هفتمین کنفرانس جهانی که در ژوئن ۲۰۲۲ در دانمارک برگزار شد، بیش از ۴۰۰ شخصیت برجسته از جمله وزیران و مقام‌های ارشد از ۲۶ کشور را گرد هم آورد.