بازار؛ وحید پورتجریشی: «شی جین پینگ» رئیس جمهوری چین طی سفر هفته گذشته خود به عربستان سعودی و امضای قراردادهای بزرگ نفتی با این کشور، به اما و اگرهای بسیاری دامن زد. این ابهامات زمانی پر رنگ تر می شوند که رئیس جمهوری چین از توافق با عربستان برای استفاده از یوآن به عنوان ارز مبادلاتی میان دو کشور در معاملات تجاری خبر داد؛ موضوعی که تا حد زیادی نیز مورد توجه رسانه های غربی قرار گرفت.
بزرگترین سوال پیش رو این است که هدف چین از توسعه نفوذ سیاسی – تجاری خود در خاورمیانه چیست؟ آیا این هدف صرفا به نفت منتهی می شود؟ اگر چین نفت ارزان قیمت از روسیه می حرد، چه نیازی به امضای قرارداد نفتی با ریاض است؟
نیاز مبرم به بازبینی سند کمربند و جاده
شاید اگر سند چشم انداز پروژه بزرگ کمربند و جاده یا همان راه ابریشم جدید چین را مطالعه کنیم، بسیاری از این ابهامات برطرف شوند. باید توجه داشت که این پروژه بر خلاف تصور عموم مردم، تنها یک پروژه تجاری نیست. بلکه چین در نظر دارد نقشی شبیه به ایالات متحده در توسعه لیبرلیسم اقتصادی خود سراسر جهان ایفا نموده و به بسط فرهنگی (اعم از فرهنگ اجتماعی و مولفه های آن مانند فرهنگ کار) خود در کشورهای مسیر یک کمربند یه جاده پرداخته و به نوعی، نفوذ خود در این مسیر ایجاد و تثبیت نماید.
به عنوان مثال، می توان به راه اندازی مدارس متعدد آموزش زبان چینی و یا کالج های شعبه دانشگاه های چینی مطرح در کشورهای منطقه اوراسیا به ویژه ازبکستان و قرقیزستان اشاره کرد.
اهمیت توسعه رویکرد فرهنگی در این است که برای توسعه بازار می بایست ابتدا، حداکثر قرابت فرهنگی را با بازار هدف ایجاد نمود. به عنوان مثال، همین سی سال پیش که لوازم التحریر یا سوزن چرخ خیاطی چینی وارد ایران میشد، بسیاری از مردم، با دیده تعجب به طراحی و بدبینی به کیفیت این اجناس نگاه کرده و هر کالایی از حیث حداکثر بی کیفیتی، کالای چینی نام میگرفت!
اما امروز انواع محصولات چینی در بازار ایران به فروش رسیده و به اندازه ای با طراحی، سبک ساخت و حتی کیفیت کالای چینی مانوس شده ایم که به راحتی برای خرید آن پول می دهیم. این همان زیرسازی فرهنگی است که برای توسعه بازارها و کالاهای چینی به قدری لازم بوده که حتی بدون آن، راه اندازی کمربند و جاده نیز تا حد زیادی بی معنا به نظر می رسد.
در منطقه خلیج فارس، غرب آسیا، آفریقا و هر نقطه ای که چین امروز در آن حضور سنگین دارد نیز محصول همین رفتار طی دستکم چهار دهه گذشته است. امضای قرارداد نفتی سنگین با عربستان سعودی نیز از این قاعده کلی تبعیت کرده و دور از آن نیست.
ایجاد تنوع در سبد نفتی و دستیابی به قراردادهای شیرین تر!
طی یک ماه اخیر، چین علاوه بر قرارداد فعلی امضا شده با عربستان، اقدام عجیب تری نیز انجام داده و آن، امضای نخستین قرارداد بلند مدت خرید نفت با شرکت نفت انگلیس (British Petroleum) بوده که تحول و چرخشی عجیب در بازار نفت جهانی محسوب می شود.
امضای قرارداد چین با شرکت نفت انگلیس در حالی صورت پذیرفته که دو متحد تجاری بزرگ نفتی چین، یعنی ایران و روسیه نفت خود را با تخفیف خوبی به چینی ها فروخته و قیمت هر بشکه نفت روسیه پس از وضع محدودیت قیمت ۶۰ دلاری از سوی اتحادیه اروپا و گروه هفت، حتی به کانال ۵۰ دلار نیز ریزش داشت. لذا به نظر می رسد چین، به دنبال ایجاد تنوع در سبد نفتی خود در راستای گرفتن تخفیف بیشتر از سایر شرکای تجاری است.
به عنوان مثال، فعالان بازار قیر به خوبی می دانند که کیفیت قیر صادراتی روسیه با قیر ایران یا عربستان قابل قیاس نیست. با اینحال، باید این نکته را نیز در نظر گرفت که روسیه قیر خود را با تخفیف بسیار بالایی به چین فروخته و از آنجاکه چین، بزرگترین مشتری نفت و مشتقات آن در جهان محسوب می شود، کشورهای خاورمیانه باید چنین مشتری بزرگی را حفظ نمایند. اما به هنگام چانه زنی بر سر قیمت، کشورهای حوزه خلیج فارس باید قیمت نفت و قیر روسیه را نیز در نظر داشته و بر اساس آن، قیمت پیشنهادی خود را به طرف چینی ارائه دهند!
بازار تشنه صادرات چین و دلارهای نفتی خاورمیانه
باید توجه داشت که قراردادهای سنگین نفتی با توجه به رقم چشمگیرشان، یکی از بهترین تکنیک ها برای نفوذ به بازار کشور مقابل است. به عنوان مثال، می توان به باز شدن پای برنج هندی به ایران اشاره کرد که کاملا مرتبط با پرداخت های نفتی هند به ایران انجام شد.
از سوی دیگر، اقتصاد چین طی ماه های گذشته نتوانسته بر اساس برآورد مقامات ارشد این کشور رشد و بازسازی پسا کرونایی خود را از سر بگیرد. به عنوان مثال، در بخش فولاد، بسیاری از بنگاه های تولیدی یا فروشنده این بخش طی ماه های گذشته تعطیل شده و شرکت های بزرگ نیز در معرض ورشکستگی قرار دارند. این امر نیز به نوبه خود ناشی از ورشکستگی بخش مسکن به دلیل اقساط معوقه خریدارانی است که طی ایام کرونا شغل خود را از دست داده و امکان بازپرداخت آپارتمان های خود را ندارند.
این تنها گوشه ای از بازار پر تلاطم این روزهای چین بوده و باید این مشکل را به کل اقتصاد چین تعمیم دهیم. لذا، بهترین راه خروج از بن بست فعلی و به حرکت درآوردن مجدد چرخ صنعت در چین، توسعه صادرات و ارزآوری برای این کشور است تا هم به تقویت پایگاه و شاخص یوآن در برابر دیگر ارزهای خارجی بینجامد و هم بازار کار این کشور را بهبود بخشد تا از این طریق، به اقتصاد خود سامان دهد.
کشورهای حاشیه خلیج فارس نیز با توجه به درآمد سرانه بالای شهروندان خود، یکی از بهترین بازارهای هدف برای اجناس چینی به حساب می آیند. لذا، خرید نفت با قیمت بالاتر از عربستان، ارزش توسعه صادرات گسترده چین به این کشور را دارد.
نظر شما