کریدور شمال- جنوب و فرصت کم نظیر صادرات محصولات کشاورزی و باغی ایران به هند

وحید پورتجریشی؛ بازار: صادرات محصولات کشاورزی و خشکبار از جمله موارد درآمدزای سنتی برای ایران طی دهه های گذشته بوده و شاید یکی از باستانی ترین مشاغل ایرانیان از صدها سال قبل محسوب شود.

با توجه به اقلیم چهار فصل ایران، پتانسیل بالایی در تولید و صادرات آن دسته محصولات کشاورزی دارد که به سادگی در همه نقاط جهان یافت نشده و اتفاقا مشتری های قدیمی و سنتی خود را نیز در این زمینه داریم که همچنان علیرغم تمامی دست اندازهای بزرگ پیش پای صادرکنندگان ایرانی به واسطه مقررات دست و پا گیر سخت داخلی به ویژه در بخش گمرک و البته تحریم های اقتصادی آمریکا، به خرید این محصولات از ایران ادامه می دهند.

پتانسیل بالای صادرات سیب ایران به هند

پیش از هر چیز باید بدانیم که ایران از جمله بزرگترین تولید کنندگان سیب در جهان بوده و البته طی سال های اخیر اندکی از رتبه های پیشین خود در جهان فاصله گرفته است. اما در برخی از کشورهای بزرگ وارد کننده سیب در جهان مانند هند، سیب صادراتی ایران همچنان از جایگاه خوبی برخوردار است.

بر اساس گزارش منتشر شده از سوی وب سایت اقتصادی بیزینس لاین وابسته به روزنامه بزرگ «دی هندو» هندوستان، ایران طی شش ماهه نخست سال جاری میلادی موفق به کسب رتبه دوم صادرکنندگان سیب به هند شده است. به گفته وزارت کشاورزی آمریکا (USDA)، ایران به احتمال زیاد برای نیمه دوم سال مالی ۲۰۲۲-۲۰۲۳ نیز این جایگاه را حفظ خواهد کرد. این در حالیست که بر اساس آمار موجود، واردات سیب توسط هند طی سال ۲۰۲۲ بیش از ۴۳۰ هزار تن خواهد بود که رقم جذابی برای صادر کنندگان به این کشور به حساب می آید.

بر اساس آمار وزارت کشاورزی هند، در حال حاضر ترکیه حدود ۲۶ درصد و ایران نیز ۲۳ درصد از سیب وارداتی هند را تامین می کنند. همچنین کشورهای شیلی با ۱۸ درصد و ایتالیا با ۱۴ درصد، بازار سیب صادراتی هند را به خود تخصیص داده اند.

محبوبیت بالای سیب ایران در بازار هند

اگرچه ترکیه با اندکی اختلاف، بیشترین صادرات سیب را به هند دارد؛ اما به گفته وزارت کشاورزی آمریکا، سیب ایران بیشترین میزان محبوبیت را در هند داشته که دلیل اصلی آن، قیمت رقابتی ناشی از مسیر کوتاهتر میان ایران و هند و حمل ارزان قیمت است. همچنین کوتاهتر بودن مسیر ترانزیت نیز منجر به افزایش میزان تازگی میوه و در نتیجه کاهش میزان دور ریز خواهد شد که این موضوع برای وارد کنندگان به عنوان نکته طلایی واردات سیب از ایران به حساب می آید.

قیمت سیب ایرانی و سایر رقبا در بازار هند

بر اساس جدیدترین آمار موجود، هر کیلو سیب ایرانی بین ۳۵۶۰۰ الی ۳۷۸۰۰ تومان در بازارهای هند معامله می شود که البته سیب کشمیر و هماچال پرادش اندکی بالاتر از این قیمت در بازار به فروش می رسد.

سیب آمریکا نیز که به دلیل هزینه ترانسپورت، کمتر مورد استقبال تجار هندی قرار می گیرد، در حال حاضر به قیمت ۱۱۵۸ دلار در هر تن به فروش رسیده و سیب شیلی با قیمت ۱۱۷ دلار قیمت گذاری شده است. سیب صادراتی ترکیه اما به ازای هر تن حدود ۸۳۰ دلار قیمت دارد که بسیار ارزانتر از سیب های آمریکایی است. به همین دلیل نیز سهم آمریکا از بازار سیب هند از ۲۰ درصد در سال ۲۰۱۹ به ۳ درصد در سال ۲۰۲۱ کاهش یافته و همین موضوع زمینه را برای صادرات بیشتری سیب های ایرانی و ترکیه ای فراهم می سازد.

مقررات تسهیل کننده هند برای صادرات میوه های ایرانی

در حال حاضر، محصولات کشاورزی ایرانی از دو دسته مقررات تسهیل کننده برای صادرات به بهره مند هستند که دسته اول مربوط به تعرفه های گمرکی فی مابین ایران و هند بر اساس پیمان های مشترک مختلف به ویژه کریدور شمال - جنوب است. دسته دوم نیز مقررات ممنوعیت واردات محصولات غذایی تراریخته (GM) به هند است که بسیاری از کشورهای صنعتی مانند آمریکا به دلیل اصلاحات عمیق ژنتیکی، عمده محصولات در این رده بندی قرار نگرفته و تراریخته به حساب می آیند.

لذا در حال حاضر، از هر دو دسته مقررات موجود در هند می توان به نفع صادرات محصولات کشاورزی ایرانی مانند گردو، سیب، زعفران، بادام، فندق و ... استفاده کرد.

لزوم بهره برداری از ظرفیت کریدور شمال - جنوب

همانطور که گفته شد، یکی از عوامل پیش افتادن محصولات کشاورزی ایرانی در برابر رقبای آمریکایی خود در بازار هند، تعرفه های رقابتی و هزینه حمل کمتر است که باعث می شود تا محصول ایرانی با قیمتی بسیار کمتر از رقبای آمریکایی و اروپایی به دست مصرف کننده هندی برسد.

این نکته را نیز باید در نظر داشت که وقتی از هند سخن می گوییم، منظورمان دقیقا یک بازار نزدیک به دو میلیارد نفری است که بیش از ۲۰ برابر ایران ده ها برابر کشورهای اروپایی جمعیت دارد؛ موضوعی که سبب شده تا کارشناسان غربی بازار ، این کشور را سرزمین فرصت ها (Land of Opportunity) بنامند. پس به دست آوردن چنین بازاری و توان رقابت با دیگر رقبای خارجی در هند باید برای ما بسیار مهم و حائز اهمیت باشد.

لذا تعرفه های تعیین شده برای واردات کالاهای ایرانی به هند در قالب کریدور شمال - جنوب می تواند کمک شایانی به صادرات محصولات کشاورزی ایران به هند داشته باشد. همچنین امکان استفاده از تعرفه های ارزان قیمت حمل ریلی و جاده ای در داخل کشور که ناشی از ارزان بودن انرژی در ایران است، می تواند کمک شایانی به صادر کننده ایران داشته باشد و دست بالا در بازار پر رقیب هند را به سادگی در اختیار آنها قرار دهد.

همچنین، استفاده از چنین فرصت هایی و مطالعه دقیق بازار در هند می تواند منجر به افزایش صادرات در بسیاری از زمینه های صنعتی دیگر شده که نتیجه آن چیزی نخواهد بود جز رونق کریدور شمال - جنوب.

با رونق گرفتن کریدورهای تجاری و ترانزیتی، کشورهای مسیر کریدور نسبت به تقویت آن از طریق در نظر گرفتن مولفه های تشویقی و تخفیف در تعرفه های حمل، تشویق شده و در حقیقت سود خود را بر میزان بار سر شکن می کنند تا هزینه حمل برای کاربران آن کریدور کاهش یابد.