تهمینه غمخوار؛ بازار: چند روز پیش، ابراهیم رئیسی به منظور شرکت در ششمین نشست سران کشورهای عضو «کنفرانس تعامل و اقدامات اعتمادساز در آسیا» به شهر آستانه پایتخت قزاقستان سفر کرد. رئیس جمهور در سفر دو روزه خود، علاوه بر شرکت و سخنرانی در ششمین اجلاس سران «سیکا» با تعدادی از سران کشورهای حاضر در این نشست نیز دیدار و گفتگو کرد.
رئیس جمهور اولویت توسعه روابط با همسایگان و تقویت همکاری با سازمان‌های منطقه‌ای و فرامنطقه‌ای را پیام حضور هیات ایرانی در اجلاس قزاقستان دانست و افزود: در این اجلاس، تاکید داشتیم که امنیت منطقه باید حتما درون‌زا باشد و دخالت قدرت‌های بیرونی نه تنها راه‌حل مشکل نیست، بلکه بر مشکلات دیگر می‌افزاید.
رئیسی با اشاره به فصل جدید روابط میان جمهوری اسلامی ایران و قزاقستان در دولت سیزدهم تصریح کرد: آنچه در دیدار با مسئولان قزاقستان بر آن تاکید شد، توسعه روابط اقتصادی و تجاری بود و در این راستا و در گام اول قرار شد رقم تجارت دو کشور به ۳ میلیارد دلار برسد که این هدف اقتضا می‌کند مسئولان و فعالان اقتصادی کشور برای تحقق این مهم تلاش خود را مضاعف کنند.
رئیس جمهور در ادامه موضوع از سر گیری سوآپ نفتی را از دیگر توافقات صورت گرفته میان ایران و قراقستان در این سفر اعلام کرد و گفت: گر چه از حدود ۱۰ سال قبل این روند آغاز شده بود، اما در ادامه به دلیل مشکلاتی متوقف شده بود که در این سفر برای از سر گیری سوآپ نفتی توافق شد.
در همین راستا و با توجه به اهمیت موضوع روابط تجاری و اقتصادی ایران با کشورهای همسایه من جمله قزاقستان، خبرنگار بازار گفتگویی با «ابوالفضل ظهره وند» سفیر سابق ایران در افغانستان و ایتالیا و دیپلمات سیاست خارجی ترتیب داده که مشروح مصاحبه در ادامه آمده است:
* بر اساس گفته های مقامات ایرانی و قزاقستانی، ظرفیتهای اقتصادی و تجاری دو کشور این ظرفیت را دارد که در حجم مبادلات تجاری از سطح فعلی تا ۳ میلیارد دلار افزایش یابد چرا که تفاهم‌نامه‌هایی که میان دو کشور امضا شده، نشانه مهمی از اراده ایران و قزاقستان برای توسعه روابط و مناسبات است. جنابعالی روابط میان دو کشور را چگونه ارزیابی می کنید؟ ایران و قزاقستان تا چه اندازه می توانند از امکانات و فرصتهای موجود در جهت پیشبرد اهداف تجارت دوجانبه استفاده کنند؟
در نشست اخیری که در شهر آستانه به میزبانی قزاقستان برگزار شد، دیدار روسای جمهور ایران و قزاقستان در ادامه دیدار پیشین آنها در اجلاس شانگهای، نشان دهنده این است که به نظر می رسد در حال حاضر دو کشور از اراده لازم برخوردار هستند تا سطح روابط دوجانبه را ارتقاء دهند.
روابط ایران با قزاقستان به بعد از اتحاد جماهیر شوروی سابق برمیگیرد، در حالی که این کشور در یک شیب آرام اما صعودی تلاش کرده تا از بعد از استقلال و شکل گیری نظام سیاسی مستقل از مسکو، کشور را در مسیر توسعه قرار دهد و گامهای خوبی را در این زمینه برداشته است. هم اکنون در میان کشورهای دریای خزر، قزاقستان با جمعیت کم اما وسعت زیاد، یک کشور نفتی محسوب می شود. همچنین، بخشی از ظرفیتهای به جا مانده از دوران اتحاد جماهیر شوروی موجب شده تا این کشور کماکان در رابطه با مسائل هسته ای، ایستگاههای فضایی، ارسال ماهواره به فضا و برخورداری از سایت، در کانون توجه قرار گیرد.
افزون بر این، با توجه به اینکه قزاقستان دارای منابع معدنی غنی و زمینهای بسیار وسیعی است و در حوزه نفت و گاز یک کشور نفتی محسوب می شود، سطح زندگی مردم آن نسبت به گذشته تغییر کرده و در میان کشورهای آسیای میانه از دورنمای نسبتا خوبی برخوردار است.
قزاقستان یک کریدور ورودی به داخل روسیه است که ایران می تواند از طریق آن و آسیای میانه، کالاهای خود را از طریق حمل و نقل زمینی به داخل روسیه وارد کرده و مستقیما به مرکز شرق فدراسیون روسیه دسترسی پیدا کند
بنابراین، متناسب با این تحولات، هم قزاقستان برای صادرات کالا نیاز و دسترسی به آبهای گرم به ترانزیت دارد که ایران نزدیکترین راه است و هم، برای صادرات نفت و گاز خود به موقعیت ایران نیازمند است. بر همین اساس، بحث سوآپ نفت میان دو کشور مورد بررسی و تاکید قرار گرفته به طوری که قطعا از این طریق، قزاقها می توانند بازارهای جدید نفتی را به دست آورند.
افزون بر این و جدا از همکاری نفتی، اقتصاد ایران و قزاقستان می توانند مکمل یکدیگر باشند، زیرا به عنوان مثال، ایران به گندم نیاز دارد که کوتاهترین فاصله با بازار ایران، قزاقستان است. علاوه بر این، ایران به واردات کالاهای اساسی دیگر به خصوص برای دام و طیور نیز نیازمند است که باز هم قزاقستان دارای پتانسیل بسیار خوبی در این زمینه است.
از طرفی، قزاقستان وارد کننده مجموعه ای از محصولات صنعتی است که در ایران تولید می شود؛ ضمن اینکه این کشور یک کریدور ورودی به داخل روسیه است که ایران می تواند از طریق آن و آسیای میانه، کالاهای خود را از طریق حمل و نقل زمینی به داخل روسیه وارد کرده و مستقیما به مرکز شرق فدراسیون روسیه دسترسی پیدا کند؛ زیرا دیگر راهها برای ایران یا غیرممکن و یا بسیار طولانی است.
در مجموع، چشم انداز روابط ایران و قزاقستان مناسب و مثبت است و می توان حجم روابط را به بیش از ۳.۷ میلیارد دلار ارتقاء داد؛ ضمن اینکه توسعه همکاری ها به نفع دو کشور است.
* با توجه به رویکرد دولت سیزدهم در توسعه روابط با همسایگان و این موضوع که ایران در طول سی سال روابط دیپلماتیک، قزاقستان را شریک قابل اعتمادی در منطقه آسیای مرکزی و دریای خزر دانسته و برای گسترش روابط دوجانبه تلاش جدی داشته، چگونه می‌تواند به قطب صادرات قزاقستان در منطقه تبدیل شود؟
یکی از راهها موضوع راههای ترانزیتی است که ایران از آن برخوردار است. یکی از این مسیرها از شمال به جنوب امتداد دارد و مستقیم به چابهار وارد می شود. در همین راستا، قزاقستان می تواند کالاهای خود را از طریق دریای خزر به مرز زمینی با ایران منتقل کرده و از طریق بندر انزلی به بندر عباس و چابهار ارسال کند.
مسئله سوآپ نفت نیز راه دیگری برای توسعه تجارت میان دو کشور است. در حوزه استخراج و ظرفیتهای فنی_مهندسی هم ایران دارای پتانسیلهای بسیار خوبی است. بخشی از درآمدی که قزاقستان از صادرات نفت و گاز خود به دست می آورد، در حال استفاده برای زیر ساختهای خود است که ایران در این زمینه می تواند با صدور خدمات فنی و مهندسی با این کشور همکاری کند.
ایران می تواند بسیاری از کالاهای خود را وارد این منطقه آزاد کرده و متناسب با تقاضایی که در روسیه از جنبه های استاندارد، بسته بندی و بازاریابی وجود دارد، آنها را به این کشور صادر نماید
موقعیت ایران برای قزاقستان که در حال توسعه است، به لحاظ ژئوترانزیتی بسیار مهم است؛ هم برای صادرات کالاهای مورد نظر این کشور و هم واردات کالاهایی که ایران در خارج از حوزه اقتصادی خود بدان نیاز دارد. بنابراین، ایران کوتاهترین راه و مسیری است که قزاقها می توانند نیازهای خود را از مبادی ورودی به ایران وارد کرده و مورد استفاده قرار دهند.
افزون بر این، قراقستان به راه اندازی یک منطقه آزاد پرداخته که در واقع امتیازات چشمگیری را به کشورهایی که در این حوزه وارد شده و سرمایه گذاری کنند، اعطا می کند. بر همین اساس، به نظر من، این منطقه آزاد می تواند به عنوان یک سکوی پرش به سمت جمهوری فدراتیو روسیه در نظر گرفته شود.
ایران می تواند بسیاری از کالاهای خود را وارد این منطقه آزاد کرده و متناسب با تقاضایی که در روسیه از جنبه های استاندارد، بسته بندی و بازاریابی وجود دارد، آنها را به این کشور صادر نماید. در همین راستا، برخی از تجار ایرانی در حوزه ساختمانی و راه سازی هم اکنون در این منطقه آزاد وارد و از تعرفه های خوبی بهره مند شده اند. لذا، هر کشوری که به فعالیت و سرمایه گذاری بیشتر در این منطقه آزاد بپردازد، هم از امنیت خوبی برخوردار است و هم می تواند از مزایای خوبی که دولت قزاقستان در نظر گرفته استفاده کند.
افق توسعه همکاریها روشن است، اما اینکه تا چه اندازه این موضوعات عملیاتی شده و ظرفیت بیش از سه میلیارد دلار محقق شود، به هنر و توانایی دیپلماسی اقتصادی ایران و سازماندهی کشور برای بهره گیری از این ظرفیت بستگی دارد
در حال حاضر، افق توسعه همکاریها روشن است، اما اینکه تا چه اندازه این موضوعات عملیاتی شده و ظرفیت بیش از سه میلیارد دلار محقق شود، به هنر و توانایی دیپلماسی اقتصادی ایران و سازماندهی کشور برای بهره گیری از این ظرفیت بستگی دارد.
* طی سال‌ها، قزاقستان کمک اقتصادی به ایران را در قالب قراردادهای سوآپ نفت ارائه کرده، زیرا برای جمهوری های آسیای مرکزی، توانایی تهران در دور زدن تحریم های واشنگتن و سایر اقدامات مورد حمایت آمریکا که برای منزوی کردن و تضعیف ایران در سطح بین المللی طراحی شده اند، مهم بوده است. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
عضویت ایران در پیمان شانگهای نه برای دور زدن تحریمها، بلکه به منظور خنثی کردن آنها است. بر اساس قوانین و مقررات مصوب شانگهای زمانی که پذیرش عضویت ایران در این سازمان رسمی و دائمی شد، دیگر موضوعی به نام تحریم مطرح نیست. این قوانین، قوانین درون سازمانی است و اگر اعضا در صدد بودند تا ملاحظات غرب را مد نظر قرار دهند، نباید عضویت ایران را مورد پذیرش قرار می دادند.
هم اکنون که ایران به عنوان عضو دائم شانگهای در آمده، دیگر مسئله تحریم، یوترن و تراکنشهای مالی، محلی از اعراب ندارد. بر همین اساس، با توجه به اینکه شانگهای هم به حوزه مسائل امنیتی و هم اقتصادی مرتبط است، با این عضویت دائمی ایران می تواند از مزایای پیش بینی شده سازمان استفاده کند. قزاقستان هم عضو شانگهای است و در آن چارچوب بحثی تحت عنوانی که این کشور تحت تاثیر سیاستهای تحریمی غرب قرار گیرد، مطرح نیست.
نظر شما