حضور زیرپوستی دست‌سازهای خارجی در بازار| چراغ صنایع دستی اصفهان کم سو شد

دریا قدرتی پور؛ بازار: بی رونقی در خرید و فروش صنایع دستی اصفهان از سال ها پیش آغاز شد؛ زمانی که دلالان برای این صنعت دندان تیز کردند و رونق و شکوه آن را برای تولید کنندگان رو به افول بردند.

به گفته فعالان این عرصه با شیوع کرونا و کاهش توریست حالا چه داخلی و چه خارجی بسیاری از تولید کنندگان صنایع دستی با مشکلات جدی روبرو شدند و برخی از آنها مجبور به تعطیل کردن تولید شدند. حالا دوباره با کاهش اپیدمی کرونا آنها فرصت یافته اند که از لبه پرتگاه بحران صنایع دستی اصفهان دور شوند.

هم اکنون در اصفهان حداقل ۲۵۰ رسته صنایع دستی وجود دارد که ۱۵۰ رسته آن به ثبت رسیده است ولی فعالان این رشته معتقدند که اگر از آنها حمایت نشود نمی توانند به فعالیت خود ادامه دهند.

به گفته کسانی که در این حیطه مشغول به کار هستند این روزها صنایع دستی تنها به عنوان کمک خرج خانواده محسوب می شود و شغل دوم و سوم به شمار می رود.

کالایی که نباید لوکس باشد

سعید مشکین؛ یکی از فعالان بازار صنایع دستی اصفهان در گفت و گو با بازار اظهار تاسف می کند و می گوید: اگر وضعیت به همین منوال بگذرد، بعضی از رشته‌های صنایع دستی به خاطر ورود تولیدات صنعتی جایگاهشان را از دست می دهند.

صنایع دستی در دنیای امروز کالایی لوکس به شمار می رود و به همین خاطر برای تولید کننده و در نتیجه مصرف کننده گران می شود و همین باعث می شود که کمتر مورد استقبال قرار گیرد

به گفته این کارشناس که چهار دهه از عمرش را صرف صنایع دستی کرده است؛ رشته هایی همچون ملیله بافی، زری بافی و بافت ترمه در حال کمرنگ شدن هستند و به زودی حتی نامشان هم نخواهد ماند و به فراموشی سپرده می شوند.

مشکین، مشکل اصلی صنایع دستی امروز اصفهان را کاربردی نبودن آن می داند و می گوید: صنایع دستی در دنیای امروز کالایی لوکس به شمار می رود و به همین خاطر برای تولید کننده و در نتیجه مصرف کننده گران می شود و همین باعث می شود که کمتر مورد استقبال قرار گیرد.

به گفته این فعال بازار صنایع دستی، هنرمندان باید به سمت کاربردی کردن این صنعت بروند تا دیگر کالایی لوکس شمرده نشود با توجه به اینکه این موضوع بازار رقابت خوبی را هم ایجاد خواهد کرد.

رئیس سابق اتحادیه صنایع دستی اصفهان نیز در گفت و گو با بازار با اشاره به اینکه قانونی در حوزه صادرات با عنوان «پیمان ارزی» وجود دارد که این قانون به تعهد انتقال ارز حاصل از صدور کالا به کشور گفته می‌شود، اظهار داشت: این تعهد طبق سندی رسمی موسوم به «پیمان‌نامه ارزی» عرضه شده و براساس آن، صادرکننده کالا می‌پذیرد که ارز به‌دست‌آمده از فروش کالا در خارج را در مدت معینی به کشور انتقال دهد و آن را بر اساس مقررات ارزی و نرخ تعیین‌شده از سوی بانک مرکزی به یکی از بانک‌های مجاز بفروشد و واریزنامه پیمان ارزی دریافت کند.

عباس شیردل می افزاید: این قانون تا کنون به صادرات صنایع دستی تعلق نگرفته و وقتی که تولید کننده یا هنرمند صنایع دستی نتواند هنر خود را صادر کند و درآمدزایی داشته باشد مجبور است تولیدات خود را به دست دلالان با ارزان ترین قیمت بسپارد.

وی گفت: متاسفانه عدم درآمدزایی صنایع دستی باعث شده که بسیاری از فعالان و تولید کنندگان این عرصه به قصد درآمد بیشتر مهاجرت کنند و همین باعث افول صنایع دستی در کشور ما شده است.

قانونی که بلاتکلیف ماند

رئیس سابق اتحادیه صنف صنایع دستی استان اصفهان در پاسخ به سوال خبرنگار بازار مبنی بر اینکه حدود ۱۰ سال قبل مجلس شورای اسلامی طرح حمایت از هنرمندان و استادکاران صنایع دستی را در دستور کار قرار داد و آن را به تصویب رساند اما به نظر می رسد که این قانون همچنان بلاتکلیف مانده است گفت: پیرو این مصوبه، دولت وقت در آن زمان مکلف شد تا در اجرای قانون بیمه اجتماعی قالیبافان، بافندگان فرش و شاغلان صنایع دستی شناسه دار و ساماندهی و بیمه کردن همه واجدان شرایط اقدام کند، اما تاکنون چنین اتفاقی نیفتاده است.

به گفته شیردل این قانون مکلف شده بود که در حمایت از هنرمندان، تأمین بودجه دولتی بیمه هنرمندان را اجرایی کند تا باعث دلسردی فعالان این حیطه نشوند اما این موضوع تنها دو سه سال پی گرفته شد و پس از آن به دلیل کمبود بودجه و بدهی دولت سهمی به سازمان تامین اجتماعی پرداخت نشد و کسانی که اخیرا وارد این عرصه شدند نتوانستند تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی باشند و از این تسهیلات محروم شدند.

با وجود شعار های مختلف درخصوص حمایت از صنایع پاک طی چند دهه گذشته دولت ها هیچ اقدام خاصی برای حمایت از صنعتگران و تولید کنندگان صنایع دستی انجام نداده و در مقابل انواع تسهیلات مالی و حقوقی را برای توسعه صنایع آلاینده در شهر ها فراهم کرده اند

شیردل با بیان اینکه رسته های مختلف صنایع دستی باید به شکل علمی به نسل جوان آموزش داده شود، تاکید کرد: همچنین لازم است سطح دانش هنرمندان فعلی این عرصه را افزایش دهیم، اما هنوز بسترهای لازم برای این امور فراهم نشده است.

عضو اتحادیه صنایع دستی استان اصفهان اضافه کرد: اتحادیه صنایع دستی طبق اساسنامه، اجازه ورود به خرید و فروش و تجارت آثار صنایع دستی را ندارد و تنها می‌تواند این اقدامات را مدیریت کند.

وی افزود: با وجود شعار های مختلف در خصوص حمایت از صنایع پاک طی چند دهه گذشته دولت ها هیچ اقدام خاصی برای حمایت از صنعتگران و تولید کنندگان صنایع دستی انجام نداده و در مقابل انواع تسهیلات مالی و حقوقی را برای توسعه صنایع آلاینده در شهرها فراهم کرده اند.

حمایت از دستان ایرانی

شیردل تاکید می کند: در حال حاضر بیش از ۳۰ هزار نفر در استان اصفهان در زمینه تولید صنایع دستی به عنوان یک صنعت سبز مشغول به کار هستند؛ صنعتی که با سرمایه اندک محصولی با ارزش افزوده بالا را بدون هیچ گونه آلودگی برای محیط زیست تولید می کند.

وی می افزاید: منطق حکم می کند تا دولت مانند کشورهای هند، چین، پاکستان و ترکیه با اعمال قوانین از این صنعت حمایت کند نه اینکه با بی توجهی و مدیریت ضعیف بر مشکلات آن اضافه کند. به طور مثال، در حال حاضر به دلیل نبود قوانین روشن در خصوص واردات صنایع دستی اشتغال بیش از هشت هزار زن در شهر اصفهان در معرض تهدید است.

شیردل با بیان اینکه صنعتگران صنایع دستی خواهان حمایت های قانونی دولت و مجلس هستند نه حمایت های مالی، افزود: درواقع مجلس و دولت با اصلاح قوانین مربوط به صادرات و واردات صنایع دستی می توانند بخش زیادی از مشکلات تولید کنندگان را برطرف کنند.

وی همچنین درباره نحوه صادرات صنایع دستی نیز اظهار کرد: در گذشته صادرات به صورت سنتی انجام می‌شد اما در حال حاضر از شرایط سنتی به مدرن تغییر کرده است.

هم اکنون به دلیل فراهم نبودن شرایط برای فروش و عرضه صنایع دستی در بازار های جهانی، صنعتگران مجبور به تولید آثاری با کمترین ارزش هنری هستند.

به گفته کارشناسان تنها راهکار رونق صنایع دستی که از گذشته هم مطرح بوده، بازاریابی و برند سازی است که به عنوان اصلی ترین موضوع در زمینه رفع مشکلات صنایع دستی به حساب می آید و برای این موضوع باید از بهترین ها بهره گرفت.

پاکستانی ها را جمع کنید

مجیدطائرپور، کارشناس صنایع دستی در این ارتباط به بازار گفت: عدم توسعه گردشگری و تاثیر آن بر بازار صنایع دستی باید به صورت جدی مورد بررسی قرار بگیرد، عیب های آن رفع شود و بر کیفیت آن هم افزوده شود تا بتوانیم به شکل درستی آن را در بازارهای جهانی ارائه دهیم.

وی افزود: نباید با صنایع دستی برخورد غیرحرفه‌ای و غیرتخصصی شود این در حالی است که اکنون ما شاهد دست سازه های پاکستانی و چینی در بازارهای اصفهان هستیم، که گاهی کپی کاری هایی است از صنایع دستی خودمان مساله ای که باعث رکود صنایع دستی ما خواهد شد.

طائرپور با تاکید بر اینکه بسیاری از این کالاها قاچاق هستند و سازمان تعزیرات باید با نظارت بیشتری در این زمینه این نوع کالاها را جمع آوری کند اظهار داشت: در یک مقطع زمانی تعدادی از این صنایع دستی خارجی در میدان نقش جهان و اماکن تاریخی جمع آوری شد اما به شکل زیرپوستی می بینیم که این دست سازه های خارجی پشت ویترین ها به نمایش گذاشته می شود.

دوران پساکرونا می تواند فرصتی باشد برای توسعه اقتصادی در زمینه یکی از ارزآورترین صنایع اصفهان. صنعتی که راه‌های رسیدن به توسعه اقتصادی و بهره‌گیری از ظرفیت‌های اقتصادی را فراهم می کند.

از همین رو می‌توان گفت صنایع‌ دستی به واسطه تاریخچه قدیمی و پرباری که در اصفهان دارد، می‌تواند زمینه ایجاد توسعه را فراهم کنند و به دلیل خصوصیاتی مثل مشارکت دادن زنان در تولید، متنوع کردن منابع درآمد خانوار، کاهش ریسک درآمد، استفاده آن از منابع داخلی و حفظ فرهنگ و اصالت بومی، انتقال هنر بومی ومحلی، پیوند نسل ها و ویژگی های بسیار دیگر یکی از راه حل های مبارزه با بیکاری در صنعتی ترین استان کشور است.