صادرات گاز اسرائیل و امارات به اروپا| متغیر بودن مزیتهای ژئوپلیتیک

بازار؛ گروه بین الملل: مساله صادرات گاز به اروپا موضوعی است که از زمان شکل گیری جنگ میان روسیه و اوکراین و در پی آن، وضع تحریم های اتحادیه اروپا علیه مسکو که نهایتا منجر به کاهش چشمگیر و حتی قطع گاز صادراتی روسیه به قاره سبز شد، به بزرگترین تنش ژئوپولیتیکی اروپا بدل شده است.

کاهش گاز صادراتی روسیه به اروپا البته در شرایطی صورت گرفت که طرف های اروپایی در مذاکرات برجام، اکنون تحت فشار فزاینده ای برای تامین گاز مورد نیاز خود در فصل زمستان هستند.

مساله ژئوپلیتیک در نظام بین الملل، امری پویا بوده و نه ایستا. بدان معنا که مولفه های تعیین کننده ژئوپلیتیک، به ویژه با پیشرفت تکنولوژی، مواردی ثابت نیستند. به عنوان مثال، متفکران بزرگ قرن بیستم مانند مکیندر و ماهان معتقد بودند که عواملی چون وجود رشته کوه های صعب العبور، دسترسی به آب های آزاد، تعداد نیروی انسانی و ... از مولفه های مهم و تعیین کننده دائمی در ژئوپلیتیک هستند. اما امروز با پیدایش پهپادها، جنگ سایبری، موشک های دور برد بالستیک، کریدورهای تجاری چند وجهی و ... به نظر میرسد این مولفه ها دیگر امری ثابت نبوده و اعتبار آنها تا حد زیادی زیر سوال رفته است.

در خصوص موضوع منابع نفت و گاز نیز کافی است نگاهی به پیدایش نفت شیل کانادا و آمریکا طی سال های اخیر بیندازیم که چگونه صنایع مربوط به نفت و گاز و حتی جهت دهی بازارها را متحول ساخت. پس این دیدگاه که چهان تا ابد به منابع انرژی کشور و حتی منطقه ای خاص مانند خاورمیانه نیازمند خواهد بود، فرضیه ای کاملا اشتباه و ناشی از محاسبات نسنجیده است.

قرارداد صادرات گاز امارات به آلمان امضا شد

در بحبوبحه ادامه تنش ها میان تهران و واشنگتن بر سر موارد مورد اختلاف در خصوص توافق هسته ای میان دو طرف، روز یکشنبه، سوم مهر ماه خبری از سوی رسانه های دولتی امارات مبنی بر توافق شیخ محمد بن زاید آل نهیان، رئیس این کشور و اولاف شولتز صدراعظم آلمان منتشر شد که قرار است بر اساس آن امنیت انرژی و رشد صنعتی تسریع شود.

بر همین اساس شرکت ملی نفت ابوظبی در توافقی که به امضا رسانده قرار است گاز مایع طبیعی (LNG) به شرکت آلمانی «آروئه» که از بزرگترین شرکت‌های تامین کننده انرژی آلمان است ارسال کند. قرار است اولین محموله گاز در اواخر سال ۲۰۲۲ میلادی به ترمینال «برونسبوئه‌تل» در شمال آلمان انتقال یابد.

هر چند هنوز جزئیاتی از این توافق و حجم گاز مد نظر امارات برای صادرات به آلمان اعلام نشده، اما باید بدانیم که این کشور، ۳ درصد از ذخایر کل گاز جهان را در اختیار داشته و بر اساس اخبار ضد و نقیض منتشر شده در رسانه های آلمان، برلین روز شنبه با قطر نیز برای واردات گاز از این کشور به توافق رسیده است؛ موضوعی که می تواند نه تنها آلمان، بلکه بخش مهمی از نیازهای دیگر کشورهای اروپایی را تامین نماید.

توافق اسرائیل و لبنان برای صادرات گاز به اروپا!

نشریه مشهور «میدل ایست آی» روز ۲۳ سپتامبر (اول مهر ماه) با انتشار گزارشی از توافق تقریبی دولت های لبنان و اسرائیل برای تسهیل صادرات گاز منطقه شرق دریای مدیترانه و کرانه باختری رود اردن به اروپا خبر داد.

ظاهرا این توافق در پی توافق سال ۲۰۱۹ برای تاسیس خط لوله خاورمیانه – مدیترانه یا همان «ایست مِد» (EastMed) انجام شده که محصول موافقت مجمع گازی شرق دریای مدیترانه (EMGF) مابین اسرائیل، مصر، قبرس، ایتالیا، اردن، یونان، فلسطین و فرانسه بوده و البته ترکیه به دلیل سیاست های اردوغان در خصوص تنش آفرینی در کشف میادین گازی مدیترانه در نزدیکی جزایر یونانی از این مجمع کنار گذاشته شده است.

اعضای این مجمع، روز ۱۵ ژوئن سال جاری میلادی اعلام کردند که اسرائیل و مصر برای صادرات گاز سواحل شرقی سرزمین های اشغالی به اروپا با یکدیگر به توافق رسیده اند که قرار است بر اساس آن، گاز مایع صادراتی اسرائیل از طریق خط لوله به ترمینال گازی مصر ارسال شده و از آنجا راهی به وسیله تانکر و از طریق دریایی راهی اروپا شود.

کشف ذخایر گازی عظیم در سواحل قبرس!

وزیر انرژی قبرس در تاریخ ۲۲ آگوست طی سخنانی جنجالی اعلام کرد که ذخایر گازی بزرگ این کشور، طی دو سال عملیات اکتشافی در دریای مدیترانه و سواحل این کشور یافت شده است.

به گفته این مقام ارشد قبرس، این عملیات اکتشافی توسط شرکت اِنی (Eni) ایتالیا و توتال فرانسه در قالب یک کنسرسیوم نفتی مشترک انجام شده است. وی همچنین تاکید کرد که بر اساس برآوردهای انجام شده، میادین گازی کشف شده در سواحل قبرس، حاوی ۲.۵ تریلیون متر مکعب گاز طبیعی بوده که از این حیث، دومین ذخایر بزرگ گازی منطقه مدیترانه محسوب می شود.

با اینحال، به دلیل عدم وجود تجهیزات لازم برای استخراج و تبدیل گاز این میادین، ممکن است رسیدن آنها به بازار مصرف چند سال زمان نیاز داشته باشد.

لزوم بازنگری در سیاست های نفتی ایران

همانطور که گفته شد، ابزارهای ژئواستراتژیک در دستان کشورها امری کاملا پویا بوده و نمی توان برای همیشه روی آنها حساب کرد. شاید ده سال پیش، صحبت از نفت شیل یا ذخایر گازی دریای مدیترانه، تنها رویا بود؛ اما امروز این رویا به واقعیت پیوسته است.

البته معنای این مدعا این نیست که امتیازات ژئوپولیتیک را باید نادیده گرفته و خالی از اهمیت پنداشت. بلکه باید توجه داشت که درست مانند بازی شطرنج، هر مهره را باید در زمان و مکان مناسب حرکت داد و از آن استفاده کرد.

بر همین اساس رهبران منطقه یورو به سرعت به دنبال فروشنده های دیگر رفته تا خلاء گاز روسیه را جبران نمایند. لذا باید از مهره های موجود مانند نفت و گاز، در زمان درست استفاده کرد و بدیهی است که با گذشت زمان و از بین رفتن ارزش مهره ها، ممکن است بازی به گونه ای دیگر پیش رود که چندان به سود ما نباشد.