بازار؛ گروه بین الملل: اقتصاد جهان از کشورهای پیشرفته تا نوظهور درگیر تورم‌هایی شده‌اند که برای بسیاری از آنها در چهار دهه اخیر بی‌سابقه بوده است. بر اساس برآورد دفتر آمار اتحادیه اروپا، تورم مصرف‌کننده سالانه منطقه یورو در ماه آگوست به رکورد جدید ۹.۱ درصد رسید.
داده‌های یورواستات نشان داد که این رقم از ۸.۹ درصد در ماه جولای افزایش یافته است. این شرکت در بیانیه‌ای اعلام کرد که انتظار می‌رود انرژی در ماه آگوست با ۳۸.۳ درصد افزایش نسبت به مدت مشابه سال قبل در مقایسه با ۳۹.۶ درصد در جولای بالاترین رشد را داشته باشد.
پس از آن مواد غذایی، الکل و دخانیات (۱۰.۶ درصد در ماه آگوست، افزایش نسبت به ۹.۸ درصد در جولای)، کالاهای صنعتی غیر انرژی (۵.۰ درصد در ماه آگوست، افزایش از ۴.۵ درصد در جولای) و خدمات (۳.۸ درصد در ماه آگوست در مقایسه با ۳.۷ درصد در ماه جولای) قرار دارند.
در همین حال، تورم اصلی، بدون احتساب انرژی، غذا، الکل و تنباکو در ماه آگوست به ۴.۳ درصد افزایش یافت در حالی که یک ماه قبل چهار درصد بود. به صورت ماهانه، شاخص قیمت مصرف‌کننده منطقه یورو در ماه آگوست به دنبال افزایش ۰.۱ درصدی در ماه جولای، ۰.۵ درصد افزایش یافت.
دلایل تورم بالای
برای بررسی چرایی نرخ تورم بالا باید سمت تقاضا و عرضه بازار را واکاوی کرد. برای نمونه تقریبا همه اقتصاددانان از محرک‌های اقتصادی - کمک مالی دولت از طریق سیاست‌های مالی و یا پولی - جهت تحریک تقاضا حمایت می‌کردند، اما پاسخ‌ها به چگونگی، میزان، زمان و مکان آن کاملا متفاوت بود. اکثر دولت‌ها در سراسر جهان یک نوع محرک ارائه می‌کردند و برخی کشورها -که بالاترین سطح آن را دارند، مثلا کانادا، آلمان، اسپانیا یا بریتانیا - اکنون تورم بی‌سابقه‌ای را تجربه می‌کنند. تورم در ایالات‌متحده که شاید بزرگ‌ترین بسته‌های محرک را دارد، به بالاترین حد خود در ۴۰ سال گذشته رسیده است و قیمت‌ها در مارس امسال ۸.۵ درصد بیشتر از مدت مشابه سال گذشته بود.
اتفاقی که به‌احتمال‌زیاد در این کشورها رخ می‌دهد این است که وقتی مردم آنها به خرید می‌روند، یعنی تقاضا افزایش می‌یابد. اما فروشگاه‌ها معمولا اقلام محدودی دارند، یعنی عرضه ثابت است که درنهایت قیمت کالاها افزایش می‌یابد. شاید بتوان گفت بسته‌های محرک درعین‌حال که به بهبود اقتصادها کمک می‌کنند، شاید با تشویق مصرف، شرایط تورم بالا را نیز ایجاد می‌کنند.
احتمالا تاثیر این محرک‌ها در اقتصادهای پیشرفته آشکارتر باشند، اما تقریبا همه اقتصادها نوعی محرک ارائه و کسری‌های مالی خود را افزایش داده‌اند، چون دولت‌ها برای جبران کاهش فعالیت اقتصادی مجبور به افزایش هزینه‌ها بوده‌اند.
دلیل دوم را باید در سمت عرضه جستجو کرد؛ توجه داشته باشید که کووید-۱۹ در ابتدا به‌دلیل هزینه‌های سرسام‌آور حمل‌ونقل، اختلالات زنجیره تامین، تقاضای نامنظم و عدم هماهنگی کسب‌وکار بین‌المللی باعث تورم شده بود، همچنین فعالیت اقتصادی به‌شدت کاهش‌یافته بود که درنتیجه قیمت نفت را به شرایط سقوط آزاد رساند.
یکی از دلایل کاهش قیمت نفت این است که عرضه نفت در کوتاه‌مدت نسبتا «بی‌کشش» است، یعنی شرکت‌های نفتی نمی‌توانند تولید نفت را به‌طور ناگهانی کاهش دهند و شرکت‌های بزرگ نفتی، هزینه‌های ثابت و بلندمدت دارند.
در واقع تقاضا به‌دلیل شیوع کرونا کاهش یافت و عرضه به‌طور ناگهانی نمی‌توانست همگام با آن کاهش یابد، به همین دلیل قیمت نفت به‌شدت کاهش یافت. اما با بهبود بیشتر اقتصادها، تقاضا برای نفت به‌طرز خارق‌العاده‌ای افزایش یافت. افزایش مجدد تقاضای نفت - با عرضه محدود در دسترس - باعث شد قیمت‌ها به‌طور سرسام‌آوری تا ۱۲۰ دلار درحال‌حاضر افزایش یابد. با این‌حال نمی‌توان جنگ اوکراین را در افزایش قیمت نفت نادیده گرفت.
بلایی که روس‌ها سر اروپا آوردند
شاید در توضیح نرخ تورم ۹ درصدی در اتحادیه اروپا، متغیر گاز و تصمیمات مسکو بیشترین تاثیر را داشته است. در روزهای اخیر روسیه از تعلیق عرضه گاز از طریق خط لوله نورد استریم ۱ - مسیر اصلی تامین گاز به آلمان - خبر داده است که مشکلات پیش روی اروپا در تامین سوخت در فصل زمستان را عمیق‌تر می‌کند. بر اساس داده‌های رسمی، این خط لوله بیش از یک سوم صادرات گاز روسیه به اتحادیه اروپا را تشکیل می‌دهد. روز جمعه، ۲ سپتامبر ۲۰۲۲، روسیه اعلام کرد که در طول عملیات تعمیر و نگهداری، نقص‌هایی را در خط لوله مورد استریم ۱ پیدا کرده است.
گازپروم که تحت کنترل دولت روسیه است و انحصار صادرات گاز از طریق این خط لوله را در اختیار دارد، روز جمعه اعلام کرد تا زمانی که نشت یک توربین حیاتی را برطرف نکند، نمی‌تواند با خیال راحت عرضه گاز را از سر بگیرد، از همین روی هیچ چارچوب زمانی جدیدی ارائه نکرد. البته زیمنس انرژی که معمولاً از توربین‌های نورد استریم ۱ نگهداری می‌کند، گفت که چنین نشتی نباید مانع از فعالیت خط لوله شود.
این شرکت آلمانی افزود که ایستگاه کمپرسور پورتووایا، جایی که نشتی در آن کشف شد، دارای توربین‌های دیگری است که آن را قادر می‌سازد به کار خود ادامه دهد. زیمنس انرژی گفت: «نشت‌هایی مانند این مورد معمولاً بر عملکرد توربین‌ها تأثیر نمی‌گذارند و می‌توان آنها را در محل تعمیر کرد، این یک روش معمول در حوزه تعمیر و نگهداری است».
همچنین روسیه تحریم‌های اعمال شده توسط غرب در پی حمله مسکو به کیف در فوریه سال جاری (۲۰۲۲) را عامل ایجاد مانع در عملیات تعمیر و نگهداری خط نورد استریم ۱ دانست. اما اتحادیه اروپا معتقد است که این یک بهانه است و روسیه از گاز به عنوان یک سلاح اقتصادی برای انتقام گرفتن از قاره سبز استفاده می‌کند. مایکل راث، رئیس کمیته روابط خارجی پارلمان آلمان در توییتر نوشت: این بخشی از جنگ روانی روسیه علیه ما است.
اورسلا فون در لاین، رئیس کمیسیون اروپا، پیشتر گفته بود که اتحادیه اروپا باید سقفی بر قیمت گاز روسیه اعمال کند تا آنچه را که او تلاش‌های ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه برای دستکاری بازار خواند را خنثی کند. اما روسیه اتهامات قبلی مبنی بر استفاده از گاز به عنوان یک سلاح اقتصادی یا دستکاری در بازار گاز را رد کرده است. روز جمعه، ۲ سپتامبر ۲۰۲۲، سخنگوی شورای امنیت ملی کاخ سفید گفت که ایالات متحده و اروپا برای اطمینان از تامین انرژی کافی با یکدیگر همکاری می‌کنند. وی افزود: جای تعجب ندارد که روسیه همچنان از انرژی به عنوان سلاحی علیه مصرف کنندگان اروپایی استفاده می‌کند.
قیمت گاز عمده فروشی از آگوست (۲۰۲۲) ۴۰۰ درصد افزایش یافته است. این امر به صنعت و خانوارهای اروپایی آسیب زده است چون تقاضا پس از همه گیری کووید-۱۹ و به دلیل بحران اوکراین بهبود یافت. فون در لاین گفت: می‌توان سقف قیمت گاز را برای تامین خطوط لوله روسیه در سطح اروپا پیشنهاد کرد. کاهش تحویل نورد استریم۱، همراه با کاهش جریان گاز از طریق اوکراین باعث شده است که کشورهای اروپایی برای پر کردن مجدد ذخایر گاز در طول زمستان با مشکل مواجه شوند و بسیاری از کشورها را بر آن داشته تا برنامه‌های اضطراری را اجرا کنند که می‌تواند مصرف انرژی را جیره‌بندی کند و نگرانی‌های رکود اقتصادی را افزایش دهد. اریک مارمر، سخنگوی کمیسیون اروپا در توییتر نوشت: «گازپروم به بهانه‌های دروغین برای تعطیل کردن نورد استریم۱ مسلح شده که نشان از تحقیر روسیه است.»
در روز جمعه، دوم سپتامبر ۲۰۲۲، وزرای دارایی گروه هفت با تعیین سقف قیمتی برای صادرات نفت روسیه موافقت کردند و مسکو اعلام کرد که فروش نفت را به کشورهایی که سقف تعیین کنند، متوقف می‌کند و افزوده که این اقدام بازارهای جهانی نفت را بی‌ثبات می‌کند.
رگولاتور شبکه آلمان گفت که این کشور آمادگی بیشتری برای مقابله با اختلالات عرضه روسیه دارد، اما خانوارها و مشاغل باید مصرف انرژی را کاهش دهند. نرخ تورم در برلین در آگوست (۲۰۲۲) به بالاترین سطح خود در نزدیک به ۵۰ سال گذشته رسید و مصرف‌کنندگان با هزینه بالاتری مواجه شده‌اند
دیمیتری پسکوف، سخنگوی کرملین، پیشتر در روز جمعه، ۲ سپتامبر ۲۰۲۲، اعلام کرد که ممکن است اختلالات بیشتری در تحویل نورد استریم ۱ رخ دهد. وی در پاسخ به این سوال که آیا انتظار می‌رود قطعی‌های بیشتری وجود داشته باشد، گفت: تقصیر گازپروم نیست که منابع از دست رفته است، بنابراین قابلیت اطمینان کل سیستم در خطر است. همچنین، الکسی میلر، مدیرعامل گازپروم روز چهارشنبه گفت که تحریم‌های اروپا علیه مسکو، تعمیر و نگهداری منظم زیمنس را با مشکل مواجه کرده است.
پس از آنکه گازپروم ابتدا در ژوئن (۲۰۲۲) و سپس بار دیگر در ژوئیه عرضه خود را کاهش داد، دولت‌های اتحادیه اروپا برای احتمال توقف کامل تحویل روسیه آماده شده‌اند. آلمان که برای پر کردن ذخایر گاز خود قبل از زمستان به ویژه به منابع روسیه وابسته است، در حال رقابت برای پر کردن ۸۵ درصد از این ذخایر است، اما برلین اعلام کرد که رسیدن به هدف ۹۵ درصدی تا اول نوامبر ۲۰۲۲ دشوار خواهد بود مگر اینکه شرکت‌ها از این ذخایر استفاده کنند.
در پایان آگوست (۲۰۲۲)، اتحادیه اروپا موفق شد برنامه‌های خود را برای پر کردن ۸۰ درصد از ذخایر گاز تا اول اکتبر اجرا کند. اما اگر روسیه به کاهش عرضه ادامه دهد، ممکن است این درصد برای تامین مصرف اروپا در فصل زمستان کافی نباشد. برخی از شرکت های اروپایی انرژی‌بر، مانند تولیدکنندگان کود و آلومینیوم، تولید خود را به دلیل افزایش قیمت انرژی کاهش داده‌اند، در حالی که برخی از مصرف کنندگان داخلی استفاده از آن را برای کاهش هزینه انرژی محدود کرده‌اند.
گاز روسیه از طریق اوکراین وارد اتحادیه اروپا می‌شود و در همین زمینه، گازپروم روسیه اعلام کرد که ۴۲.۷ میلیون متر مکعب گاز طبیعی را از طریق اوکراین در روز شنبه ۳ سپتامبر (۲۰۲۲) به اروپا ارسال خواهد کرد. جریان عبوری از نقطه ورودی (Sudzha) در مقایسه با ۴۱.۳ میلیون متر مکعب ارسال شده در روز جمعه، ۲ سپتامبر، اندکی افزایش یافته است، اما برای جبران حجم گاز پمپ شده از طریق خط لوله نورد استریم۱ کافی نیست.
همچنین پائولو جنتیلونی، کمیسر اقتصادی اتحادیه اروپا، ۳ سپتامبر گفت که اتحادیه اروپا از روسیه انتظار دارد به قراردادهای انرژی که امضا کرده احترام بگذارد، اما اگر مسکو این کار را نکند آماده است با چالش‌ها روبرو شود. با این وجود می‌توان پیش بینی کرد که اتحادیه زمستان سردی در پیش داشته باشد که با توجه به سهم انرژی در سبد مصرفی اروپایی ها احتمال افزایش نرخ تورم در این کشورها وجود دارد حتی برخی از مقامات بریتانیایی نسبت به تورم بی‌سابقه در این کشور هشدار می‌دهند.
نظر شما