وحید پورتجریشی؛ بازار: در پی سخنان تهدید آمیز وزیر انرژی عربستان سعودی مبنی بر احتمال کاهش صادرات نفت اوپک پلاس، قیمت نفت برنت در بازارهای جهانی به بالای ۱۰۰ دلار افزایش یافته و بار دیگر بازار انرژی جهان را با جنب و جوشی جدید مواجه ساخت.
وزیر انرژی عربستان، در سخنان خود از اشاره به رقیب منطقه‌ای عربستان یعنی ایران خودداری کرد و در عوض، تمرکز صحبتش بر نوسانات قیمت بازار نفت بود که از اوایل ژوئن تا حالا ۲۵ دلار در هر بشکه کاهش یافته است.
در همین راستا، نشریه فایننشیال تایمز لندن با انتشار گزارشی در خصوص چشم انداز مذاکرات برجام و بازگشت نفت ایران به بازارهای جهانی، روی سخنان وزیر انرژی عربستان را دولت جو بایدن دانست که در سفر اخیر خود به عربستان تلاش کرد تا با وارد آوردن فشار به مقامات سعودی، تولید نفت این کشور در راستای ایجاد ثبات در بازار انرژی افزایش دهد؛ تلاش هایی که ظاهرا پس از گذشت بیش از یک ماه از سفر بایدن به عربستان سعودی همچنان بی ثمر مانده است.
اما سوال اینجاست که به جز مورد مطرح شده توسط فایننشیال تایمز، تلاش های عربستان برای بالا نگه داشتن قیمت نفت در چه راستا انجام می شود؟ در ادامه به مهمترین محورهای مد نظر ریاض در این خصوص خواهیم پرداخت:
تلاش برای بالا نگه داشتن قیمت نفت
غیاب ایران در بازار نفت طی سال های گذشته، بیشترین سود را به صنعت نفت عربستان رسانده است. شرکت سعودی آرامکو روز یکشنبه (۲۴ مردادماه) اعلام کرد که سود این شرکت در سه ماه دوم سال ۲۰۲۲ میلادی نسبت به مدت مشابه سال گذشته، ۹۰ درصد افزایش یافت و این موضوع سبب شد درآمد ۶ ماهه آرامکو به حدود ۸۸ میلیارد دلار برسد.
سود خالص آرامکو با توجه به ثبت سود ۴۸ میلیارد و۴۰۰ میلیون دلاری در سه ماه دوم منتهی به ژوئن افزایش یافت و این در حالی است که این رقم بالاتر از سود ۴۷ میلیارد دلاری نیمه نخست سال ۲۰۲۱ است.
از آنجا که آرامکو برای نخستین بار در اواخر سال ۲۰۱۹ حدود ۵ درصد از سهام این شرکت را در بازار بورس عربستان عرضه کرد، ثبت رقم سود به‌دست‌آمده برای یک دوره سه ماهه رکوردی تازه برای این غول نفتی به‌شمار می‌آید.
امین ناصر، مدیرعامل سعودی آرامکو نیز اعلام کرد که انتظار دارد با وجود چشم‌انداز نزولی شرایط اقتصادی، تقاضای نفت تا پایان دهه (تا سال ۲۰۳۰) به روند افزایشی خود ادامه می دهد. وی افزود: نتایج مالی آرامکو در سال جاری میلادی بازتاب‌دهنده افزایش تقاضا برای نفت است. لذا به سادگی می توان دریافت که ریزش قیمت نفت به زیر ۱۰۰ دلار و قرار گرفتن آن در روند نزولی، به سود عربستان و هیچ کشور نفتی دیگر نبوده و تلاش ریاض برای حفظ روند فعلی منطقی به نظر می رسد.
عرضه احتمالی نفت ایران به بازارهای جهانی و تمهیدات عربستان
این روزها آنچه در رسانه های غربی تا حد چشمگیری به چشم می خورد، اخبار مربوط به برجام و توافق هسته ای با ایران است که می تواند نفت ایران را به بازارهای جهانی بازگردانده و بخشی از نیازهای نفتی اروپا را فراهم کند.
به نوشته نشریه فایننشیال تایمز، توافق هسته‌ای جدید می‌تواند صادرات ۱.۳ میلیون بشکه در روز نفت ایران یعنی معادل حدود ۵ درصد کل عرضه اوپک را احیا کند و نگرانی معامله‌گران از کمبود را، در حالی که اروپا تحریم‌ها علیه نفت خام روسیه را تشدید می‌کند، کاهش دهد.
تایمز معتقد است، اگرچه فعال کردن کامل توان صادراتی نفت و افزایش تولید ایران به زمان نیاز دارد، این کشور حجم زیادی از نفت خام را در تانکرها روی دریا ذخیره کرده و می تواند سریعا به بازارهای جهانی تزریق شود. به گفته هلیما کرافت، تحلیلگر سابق سیا و متخصص اوپک در شرکت آر بی سی کپیتال، اکنون عربستان و کشورهای دیگر نفتی حوزه خلیج فارس به این نتیجه رسیده اند که بر خلاف گذشته، توافق هسته ای غرب با ایران در کوتاه مدت امکانپذیر بوده و همین موضوع به خطری بزرگ برای آنها تبدیل شده است.
لذا بخشی از تصمیم عربستان برای کاهش عرضه نفت به بازار که توسط عبدالعزیز بن سلمان، وزیر انرژی این کشور مطرح شد، به تلاش برای حفظ برتری عرضه به تقاضای بازار با کاهش تزریق نفت به بازارهای جهانی است تا حتی با ورود نفت ایران به بازار، قیمت همچنان دچار افت محسوسی نشود.
به ویژه اینکه، کشورهای عربی پس از مدت ها درگیری بازارها با همه گیری کرونا طی ماه های گذشته تلاش های بلند پروازانه ای برای توسعه پروژه های زیر ساختی بزرگ خود مانند اتصال شبکه ریلی شورای همکاری خلیج فارس به بندر حیفا در اسرائیل به کار بسته اند و بدیهی است که چنین پروژه هایی نیازمند تزریق منابع مالی عظیم بوده که تنها از طریق بالا نگه داشتن قیمت نفت تامین خواهد شد. اگر قیمت نفت مجددا دچار ریزش شود، طبیعتا سرعت پیشرفت این پروژه ها نیز با افت محسوسی مواجه خواهد شد.
پیام هشدار عربستان به دولت بایدن و اتحادیه اروپا در قبال برجام
مخالفت با نزدیک شدن دولت آمریکا به ایران از سوی عربستان بر هیچ کس پوشیده نیست. اکنون، در آستانه به نتیجه رسیدن مذاکرات و نزدیک شدن مواضع ایالات متحده و ایران بر سر موضوعات کلیدی مورد اختلاف دو طرف، عربستان همزمان اقدام به کاهش عرض نفت کرده تا به شرکای غربی ایران ثبات نماید که نمی توان نگرانی های عربستان سعودی و متحدین عربی این کشور را در قبال مسائل امنیتی و افزایش نفوذ ایران در منطقه نادیده گرفت.
با توجه به زمانبر بودن رسیدن ایران به ظرفیت تولید حداکثری خود، کاهش عرضه نفت در بازارهای جهانی از سوی عربستان می تواند منجر به وارد آمدن خسارات سنگین به منافع و امنیت انرژی غرب آن هم در آستانه ورود به فصول سرد سال و افزایش تقاضای اروپا به گاز و دیگر سوخت های فسیلی شود.
اهمیت نفت ایران در بازتعریف روابط عربستان و غرب
اکنون با توجه به توضیحات مطرح شده به این نتیجه خواهیم رسید که هرگونه اقدام دولت سعودی در خصوص کاهش عرضه نفت، دستکم در کوتاه مدت به سود ایران خواهد بود و قدرت چانه زنی تهران برای شرایط عرضه و همچنین جذب شرکت های سرمایه گذار خارجی را تا حد زیادی افزایش خواهد داد. اما توجه داشته باشیم که هر فرصتی در عرصه روابط بین الملل مقطعی و مدت دار است.
لذا امتیاز نفتی را می توان دست برتر ایران در مذاکرات هسته ای دانست و از سوی دیگر باید به این نکته توجه داشت که تا پیش از تغییر سیاست های نفتی سعودی و هم پیمانان این کشور و یا توقف احتمالی جنگ اوکراین و بازگشت نفت روسیه به بازارهای جهانی، از فرصت به وجود آمده استفاده کرده و در زمان مناسب به بهره برداری از آن پرداخت.
نظر شما