نقدشوندگی وثیقه سهام، مهمترین مزیت آن نسبت به سایر وثایق

به گزارش بازار، علیرضا توکلی با اشاره به رونمایی از سامانه ستاره اظهار کرد: اصولا توثیق سهام از موضوعاتی است که بیش از ۳۰ سال در بازار سرمایه سابقه دارد و از گذشته امکان توثیق سهام همواره وجود داشته و شرکت سپرده گذاری مرکزی اوراق بهادار و تسویه وجوه این سرویس را همیشه ارائه می‌داده است.

کارشناس بازار سرمایه ادامه داد: معمولا مکانیزم به این صورت بوده که شرکت وام‌گیرنده مجموعه‌ای از سهام موردنظرش را پیشنهاد می‌داد و بانک سهام را ارزیابی و بخشی از آن سهام یا ترکیبی از سهام را به‌عنوان وثیقه قبول می‌کرد و طبیعتاً، چون بازار سهام دارای ریسک است و قیمت‌ها نوسانی هستند معمولاً بانک‌ها سهم‌هایی که نوسان کمتری را داشتند را با یک ضریب قبول می‌کردند؛ مثلا سهم‌ها را با ارزش ۸۰ درصد یا ۵۰ درصد قبول می‌کردند که در بدترین حالت اگر سهم دچار نوسان می‌شود، ارزش آن از ارزش وثیقه اولیه کمتر نشود یا در حد قابل قبول و قابل جبران باشد.

توکلی تصریح کرد: نکته بعد اینکه سهام بر خلاف ملک مسکونی و امثالهم ظرایفی دارد؛ مثلاً شرکت‌ها سالی یکبار سود سهام پرداخت می‌کنند و باید مشخص شود در صورتی که سهام وثیقه باشد چه اتفاقی برای این سود می‌افتد با توجه به اینکه ما یک تاریخ مجمع و یک تاریخ تقسیم سود داریم و در یک بازه زمانی حداکثر هشت ماهه هم شرکت‌ها پرداخت می‌کنند و ممکن پرداخت سود عملا تا یک زمان طولانی عقب بیفتد، ولی موضوعی که اهمیت دار این است که مالکیت سود برای چه کسی است و در لحظه موردنظر این سود را چه کسی باید دریافت کند وثیقه‌گیر یا وثیقه‌گذار.

این کارشناس بازار سرمایه گفت: در لحظه وثیقه گذاشتن نیز دو طرف وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر روی موضوع تفاهم کنند که در صورت وقوع اقدام شرکتی مثل افزایش سرمایه از هر نوعی که باشد، آن منافع به چه ترتیبی به چه کسی برسد و احتمالا اگر قرار باشد مبلغی به شرکت‌ها پرداخت شود، این مبلغ را کدام یک از افراد وثیقه‌گذار یا وثیقه‌گیر متعهد به پرداخت باشد.

توکلی گفت: با توجه به افزایش تعداد سهامداران، سیستم به صورت الکترونیکی ارائه خواهد شد؛ به این ترتیب که وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر وقتی به تفاهم می‌رسند درخواست خود را به صورت نامه به شرکت سپرده‌گذاری ارایه می‌کنند تا بتوانند در قالب یک سیستم الکترونیکی درخواست خودشان را اعلام و سهام وثیقه شود.

توکلی تصریح کرد: معمولا وثیقه‌گذاری عملی است که هزینه دارد، یعنی چه بخواهیم زمین، ملک، سپرده بانکی یا سهام وثیقه‌گذاری شود هزینه دارد. در مجموع ابزارهایی که می‌توان به شکل وثیقه استفاده کرد کمترین میزان هزینه را سهام دارد. یعنی اگر قرار باشد یک ملک، سپرده یا سهام ۱۰۰ میلیارد تومانی را وثیقه قرار بدهیم وثیقه‌گذاری سهام کمترین هزینه را در میان این سه دارد که این هم مزیت بزرگی است که در واقع وثیقه‌گذار و وثیقه‌گیر می‌توانند به آن توجه کنند.

این کارشناس بازار سرمایه توضیح داد: مزیت مهم دیگری که برای وثیقه گیر دارد، اینکه سهام در مقایسه با ملک، به سرعت تبدیل به نقد می‌شود، یعنی هر زمانی که وثیقه‌گذار به تعهدات خود عمل نکند و وثیقه‌گیر اجازه داشته باشد که وثیقه را نقد کند، صرفا می‌تواند با یک نامه به سپرده‌گذاری درخواست آزاد کردن سهام وثیقه به نفع خودش را داشته باشد و توسط یکی از کارگزاران در بازار بورس یا فرابورس وثیقه را به فروش برساند و این مهمترین مزیت این در مقایسه با وثیقه ملکی است.

وی درباره تاثیر توثیق سهام بر بازار سهام ادامه داد: تاثیر خاصی ندارد، حقیقت این است که هیچ کسی به واسطه توثیق سهام، سهام خریداری نمی‌کند. اتفاقی که می‌افتد اینکه جذابیت سهام ممکن است کمی افزایش پیدا کند تا کسانی که قبلا سهام داشته‌اند بتواند از آن سهام به‌عنوان وثیقه‌گذاری و گرفتن تسهیلات بانکی یا هر نوع خدمت دیگری که به وثیقه نیاز داشته باشد، استفاده کنند. البته، چون یک قابلیت به قابلیت‌های سهام اضافه می‌شود این است که باعث می‌شود جذابیت سهام افزایش پیدا کند و معمولا جذابیت با یک افزایش جزئی در قیمت همراه است و باعث می‌شود قیمت سهام افزایش پیدا کند.

این کارشناس بازار سرمایه در مورد جایگزین شدن وثیقه سهام برای سایر وثایق هم گفت: این اقدام شدنی است و هیچگونه منع قانونی و مقرراتی و اجرایی ندارد و تنها مسئله‌ای که داریم اینکه نهادهای وثیقه‌گیر که عمدتا بانک‌ها و بعضی از نهادها و سازمان‌های دولتی هستند با این فرهنگ آشنا شوند و با یک مکانیسم‌های کنترل ریسکی بتوانند ارزیابی‌ای بر روی ریسک داشته باشند و بر این مبنا سهام را انتخاب کنند.

وی ادامه داد: بنابراین اگر کسی ۱۰۰ واحد وام گرفته و قصد دارد وثیقه سهام بگذارد اگر سهام، سهام رشدی و مورد اعتمادی باشد می‌تواند به میزان ۱۰ درصد بیشتر از ارزش موردنظر سهام وثیقه بگیرد، اما اگر احساس کند که این سهم ممکن است با نوسانات زیادی همراه باشد که باید این را به کارشناسان و شرکت‌های مشاور و ارزیابان بدهد که این سهام را برای دوره چهارساله ارزیابی کنند می‌تواند به جای ۱۱۰ واحد ۱۵۰، ۲۰۰ یا حتی ۳۰۰ واحد را در ازای خدمتی که یک وثیقه ۱۰۰ واحدی نیاز دارد، به وثیقه بگیرد.

این کارشناس بازار سرمایه در پایان تاکید کرد: اگر افراد می‌خواهند از سهامشان به‌عنوان وثیقه استفاده کنند طبیعتا باید سجامی شوند؛ کمااینکه افراد اگر بخواهند اصولا در بازار سرمایه خرید و فروش کنند هم باید سجامی شده باشد؛ بنابراین این یک پیش نیازی است که دو سال پیش در واقع در مجموعه بازار سرمایه، سازمان بورس و شرکت سپرده‌گذاری به جمع‌بندی رسیدند و الان این شرط پیش نیاز همه خدمات بازار سرمایه است.