بازار، گروه استانها: یک خط فرضی پنج دهه است که استان سمنان را به دو قسمت غرب و شرق تقسیم کرده است خطی که غرب را صنعتی و معدنی و شرق را کشاورزی و معادن فلزی دانسته و در واقع کسی هم سبب و دلیل رسم این خط فرضی را نمی‌داند.
ایراد بزرگ این خط فرضی آن است که نمی‌گذارد اعتبارات صنعتی به شرق استان سمنان و بعضاً اعتبارات حوزه دام و زراعت به غرب استان برسد اما خوبی آن هم این است که توانسته تقریباً مزیت شاخصی را به هر منطقه برای سرمایه گذاری و تولید نسبت دهد.
همه چیز خوب بود تا اینکه خشکسالی شدید در یک نیم دهه اخیر، شرایط را برای شرق استان سمنان تغییر داد و کشاورزی و دامداری تحت تأثیر قرار گرفت متأسفانه شرایط برای مردم شرق استان به واسطه عدم جایگزینی کشاورزی مثلاً در بخش صنعت و صنایع تبدیلی و … دشوار شد. در کنار خشکسالی اما موانع دیگری نیز بر سر راه سرمایه گذاری شرق استان وجود دارد که آن را با محمد رضا واعظیان کارشناس حوزه بانک و سرمایه گذاری، محمد تقی رضوانی کارشناس حوزه کشاورزی و محسن شریفی کارشناس مدیریت و فعال حوزه گردشگری در میزگردی به بررسی می‌گذاریم.
موانع تولید و سرمایه گذاری
واعظیان: مشکل و مانع بزرگ سرمایه گذاری و تولید در شرق استان سمنان و مشخصاً دامغان، شاهرود و میامی مقوله خشکسالی است این سه شهرستان عمده درآمدهایشان بر حسب کشاورزی و به صورت کلی وابسته به آب و زمین است از سویی روستاهای این شهرستان‌ها خالی از سکنه شده‌اند و از طرف دیگر شهرها نیز گنجایش حجم بالاتر جمعیت را نخواهند داشت چرا که نه صنعت قابل توجهی در این منطقه برای بازار کار وجود دارد و نه اصلاً مزیت سنجی و برنامه‌ریزی درستی برای مدیریت این موضوع صورت گرفته است.
مشکل و مانع بزرگ سرمایه گذاری و تولید در شرق استان سمنان و مشخصاً دامغان، شاهرود و میامی مقوله خشکسالی است
در نتیجه ما در شرق استان سمنان با بحران‌هایی مانند فقدان نیروی کار، مهاجرت، خالی شدن روستاها از سکنه، آبرسانی به روستاها با تانکر، نداشتن آب برای تولید و … روبرو هستیم که باید برطرف شوند تا بتوانیم شاهد ایجاد رغبت در بین تولیدگران در این منطقه باشیم.
مشکل توسعه سرمایه گذاری و تولید در استان سمنان عدم توسعه متوازن بین شرق و غرب است شاهرود به عنوان بزرگترین و پرجمعیت‌ترین شهرستان استان سمنان سهم هفت درصدی از کل صنایع فعال دارد و سهم سرمایه گذاری صنعتی سال قبل این شهرستان پنج درصد کل استان سمنان بوده است شرایط اما اینجا عجیب می‌شود که در آمایش سرزمینی نیز مزیت دامداری به مهدی شهر و گلخانه به سمنان و مهدی شهر و گرمسار داده شده است یعنی سهمی برای دامغان و شاهرود و میامی که مزیت اقتصادی شأن به گفته مسئولان کشاورزی است، دیده نشده است.
فقدان توسعه متوازن
شریفی: این مشکل فقدان برنامه‌ریزی توسعه متوازن در بخش گردشگری و توسعه روستایی نیز دیده می‌شود برای مثال شاهد هستیم که بیشترین مزیت گردشگری کل استان سمنان متعلق به دامغان و شاهرود است بیشترین بناهای ثبت شده، جنگل ابر، مسجد تاریخانه، چشمه علی و صدها مکان دیگر در این دو شهرستان وجود دارد اما یک برنامه جامع گردشگری در این منطقه شاهد نیستیم. در واقع شهری مانند شاهرود حتی یک برنامه جامع گردشگری هم ندارد!
واعظیان: بله مشکل اساسی اینجا است که ما مزیت سنجی نکرده‌ایم یعنی روستا به روستا و منطقه به منطقه نرفته‌ایم تمام مسائل را احصا و از کارشناسان و بومی‌ها و … کمک بگیریم که بدانیم باید در قبال آنها چه کنیم. در واقع ما دو گروه کارشناس نیاز داریم گروهی که ابتدا مزیت‌ها را احصا کنند و گروهی که آنها را به سرمایه گذاران توصیه و معرفی کنند اما عملاً اتفاقی که رخ می‌دهد چیست؟ گروهی که اصلاً بی ارجمند و کوه زر دامغان و… را از نزدیک ندیده‌اند در یک اتاق با کولر گازی روشن نشسته با هم تصمیم می‌گیرند که مزیت اقتصادی این منطقه چه باشد! نام آن را هم آمایش سرزمینی می گذارند.
مشکل اساسی اینجا است که ما مزیت سنجی نکرده‌ایم یعنی روستا به روستا و منطقه به منطقه نرفته‌ایم تمام مسائل را احصا و از کارشناسان و بومی‌ها و … کمک بگیریم که بدانیم باید در قبال آنها چه کنیم
مشکل بعدی جغرافیای بسیار وسیع است شرق استان به واسطه جمعیت و وسعتی که دارد، شرایط دشواری را نیز پیش روی خود می‌بیند در نتیجه دوری راه، کم آبی و اقلیم خشک از سویی و عدم حمایت درست از سرمایه گذاران از سوی دیگر باعث شده تا کمتر رغبتی به ایجاد سرمایه گذاری جدید در شرق استان سمنان روی دهد.
بی برنامگی مزمن
شریفی: از جمله موانع توسعه اقتصادی در شرق استان سمنان نداشتن عزم جدی در نوشتن برنامه توسعه است به عبارت دیگر کارهایی که صورت می‌گیرد بی برنامه هستند مثلاً اگر قرار است روستاها را از لحاظ گردشگری تقویت کنیم تا معضل کشاورزی و دامداری زیان ده رفع شود به صورت خلق الساعه بدون کار کارشناسی، بدون مزیت سنجی، جانمایی، بررسی و … یک باره اعلام می‌شود که مجوز فله‌ای بوم گردی داده می‌شود بعد از سه سال ۵۰ بوم گردی در سه شهرستان شاهرود، دامغان و میامی راه می‌افتد بدون اینکه کسی بپرسد این بوم گردی ها قرار است مسافر هم داشته باشند یا خیر؟
نام این موضوع را بی برنامگی مزمنمی گذارم چرا که کهنه شده است در بانک هم همین را می‌بینیم اگر قرار باشد وام به تسهیل شرایط تولید بدهند یکباره به صورت فله‌ای صدها وام داده می‌شود بدون اینکه مزیت سنجی شود که اصلاً این وام قرار است چطور پس داده شود و همین امر تولیدگر را بدبخت می‌کند.
شرایط مشابه این وضعیت در بوم گردی است جایی که بسیاری مقروض به بانک‌ها شدند به امید اینکه بتوانند درآمدی کسب کنند اما عملاً ماه‌های متمادی از سال خالی هستند چرا که برنامه‌ای برای جذب گردشگری و راهنمایی وجود ندارد و اگر بوم گردی ها تک موفقیت‌هایی کسب کرده اند به واسطه فعالیت‌های مجازی خودشان بوده است نه برنامه مسئولان؛
ارتقای بهره‌وری در تولید و رغبت سرمایه گذاران
رضوانی: یکی از مشکلات اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری در شرق استان سمنان این است که ما نتوانسته‌ایم به خوبی کشاورزی‌مان را به روز کنیم یعنی از دانش بهره بگیریم و روش‌های نوین کشاورزی و آبیاری را امتحان کنیم در نتیجه خشکسالی و سرما زدگی ما را آسیب پذیر کرده است.
به تازگی و در سالی که به نام دانش بنیان‌ها نامگذاری شده، خوشبختانه اقدامات خوبی را در شاهرود و سمنان شاهد هستیم که در ارتباط با کشاورزی رخ داده اما به واسطه اینکه شرق استان مزیت اقتصادی کشاورزی دارد، باید به این موضوع بیشتر نگاه شود. برای مثال دامغان مهد پسته و میامی مهد گندم است چرا اقداماتی را شاهد نیستیم که به تولیدگر رغبت ادامه و گسترش کار را با کمترین میزان آب و بالاترین بهره‌وری بدهد؟
یکی از مشکلات اقتصادی و توسعه سرمایه گذاری در شرق استان سمنان این است که ما نتوانسته‌ایم به خوبی کشاورزی‌مان را به روز کنیم
در این صورت آیا شاهد گسیل شدن سرمایه‌گذارن به شرق استان سمنان نخواهیم بود؟ سرمایه گذارانی که به دنبال ایجاد محصولات جانی و فرآوری از پسته، پیاز، گندم و ذرت و … باشند به راحتی در صورتی که شرایط را مساعد ببینند، پای به عرصه میدان می‌گذارند اما به شرط آنکه اقدامی درخور و شایسته صورت گیرد تا بتوانیم از لحاظ علمی ارتقای بهره‌وری را شاهد باشیم. و کشاورزی و تولیدات مبتنی بر اقتصاد تولید محور شرق استان، رونق بهتری بگیرد برای مثال طرح کشت مشارکتی بسیار خوب است چرا که زمین را کشاورز و کاشت را دانش بنیان‌ها صورت می‌دهند و در نهایت همه نفع می‌برند به نظر می‌رسد باید بیشتر این نوع برنامه‌ها ترویج یابد.
بسیاری از کشاورزان ما هستند که می‌دانند مسائل علمی به آنها کمک می‌کند و می‌توانند کارشان را رونق و بهره‌وری ببخشد اما اطمینان نمی‌کنند چرا که به چشم چیزی را ندیده‌اند باید بخش ترویج جهاد کشاورزی این امکان را فراهم کند تا بتوانیم یافته‌های علمی را ترویج دهیم و از آنها بهره ببریم اگر دامغان مهد پسته، شاهرود زعفران و میامی گندم باشد به صورت علمی و جامع و کامل بر روی آن برنامه‌ریزی شود، چرا باید یک بیکار در این منطقه وجود داشته باشد؟
نظر شما