رونق گردشگری کشاورزی در کویر | مزارع بدون تغییر کاربری آباد می‌شوند

بازار؛ گروه استان‌ها- سمیه گلابگیریان: از سال ۱۴۰۰ در راستای اجرای تفاهم نامه مشترک منعقد شده بین وزارت جهاد کشاورزی و وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی همچنین پیگیری پروژه های تحول آفرین در سطح استان، گردشگری کشاورزی با محوریت مدیریت هماهنگی ترویج کشاورزی یزد در دستورکار قرار گرفت.

با توجه به اینکه یزد از استان های گردشگرپذیر کشور است، می تواند در این زمینه نیز موفق باشد از این رو خبرنگار بازار در این زمینه با محمدمهدی شطرنجی، رئیس کمیته گردشگری کشاورزی سازمان جهاد کشاورزی یزد به گفتگو پرداخته است که با هم می خوانیم.

* دلیل اینکه رونق گردشگری کشاورزی در برنامه توسعه ای استان در قالب یزد نوین دیده شده، چیست؟
با توجه به اینکه کشاورزی معیشتی در بسیاری از موارد به تنهایی پاسخگوی تامین نیازهای زندگی بهره برداران نیست، بنابراین ضرورت دارد راه‌های دیگری به منظورافزایش درآمد آنها ارائه شود ایده هایی جدید که با به‌کار گیری آنها بهره برداران بتوانند با استفاده از بستر کشاورزی موجود، درآمدی اضافه بر فروش محصولات کشاورزی تولیدی خود داشته باشند .

ضرورت دارد راه‌های دیگری به منظورافزایش درآمد کشاورزان ارائه شود

گردشگری کشاورزی که شاخه ای از صنعت گردشگری است، می تواند به عنوان یک راهکار مناسب برای رسیدن به این مهم نقش آفرینی کند و در صورتی که به نحو مناسب و کارشناسی شده اجرا شود، سهم قابل توجهی در درآمد کشاورزان خواهد داشت.

* در این مسیر چه دستگاه‌هایی متولی هستند؟
برای اجرای موفق این طرح با همکاری و همفکری مسئولان اداره کل میراث فرهنگی، شرکت های دانش بنیان و بخش خصوصی برنامه هایی برای هدایت و جذب گردشگران به جشنواره ها اعم از محصولی، عشایری، روستایی و . . . و ساماندهی این جشنواره ها در جهت تحقق اهداف گردشگری کشاورزی در استان طراحی و ارائه شد.

به این ترتیب ضمن احصاء جشنواره های شهرستانی، برگزاری جلسات هماهنگی با مسئولان محلی، همچنین صدور ابلاغ برای ۱۸ نفر از مسئولان مرتبط با گردشگری کشاورزی و با هدف ارتقای سطح در آمد کشاورزان بااستفاده از بستر کشاورزی موجود و جذب گردشگران به مناطق کشاورزی اعم از مزارع، باغات، واحدهای پرورش دام، طیور و شیلات با در نظر گرفتن تمامی ملاحظات از قبیل پیشگیری از تغییر کاربری و تبعات اجتماعی رعایت موازین زیست محیطی، عرفی و فرهنگی، این کمیته کار خود را در با تشکیل جلسات تخصصی شروع کرد.

* رونق گردشگری کشاورزی در یزد که با خشکسالی دست و پنجه نرم می کند، چه ضرورتی دارد؟
هم افزایی در برگزاری جشنواره های روستایی هدفمند با هدف معرفی ظرفیتهای مستتر در فعالیت های جنبی گردشگری کشاورزی و ایجاد ارزش افزوده و درآمد روستاییان به ویژه در مناطق خرده مالکی علاوه بر جلوگیری از تغییر کاربری اراضی می تواند در مهاجرت منفی به روستائیان و جلوگیری از تشدید تبعات اجتماعی توسعه حاشیه شهرنشینی جلوگیری کند. این صنعت ضمن ایجاد نشاط اجتماعی برای جامعه صنعتی و شهری چشم انداز توسعه گردشگری کشاورزی بوده و برون رفت رکود سرمایه گذاری در بومگردی را با ایجاد حلقه های جدید و متنوع گردشگری را به همراه خواهد داشت.

* رویکرد مدیریت اجرایی استان به صنعت گردشگری کشاورزی چیست؟
خوشبختانه در عناوین طرح های «یزد نوین» در برنامه چهار ساله استان یزد یکی از طرح هایی که مورد حمایت قرار گرفته است، طرح گردشگری کشاورزی است که برنامه چهار ساله آن هم تهیه شده و ۲۰۰ طرح کشاورزی در رسته های مزارع آموزشی جشنواره ها، مزارع باز، مزارع اقامتی، مزارع سلامت، مزارع شهروند، مزارع گردشگری خوراک می تواند مورد هدف باشد.

این صنعت ضمن ایجاد نشاط اجتماعی برای جامعه صنعتی و شهری چشم انداز توسعه گردشگری کشاورزی بوده و برون رفت رکود سرمایه گذاری در بومگردی را با ایجاد حلقه های جدید و متنوع گردشگری را به همراه خواهد داشت

بر اساس این طرح، مجموع شهرستان های استان باید با توجه به اینکه هدف مجموع مقام ارشد استان نگاه درستی به مجموعه سند آمایش سرزمین است، بنا به ظرفیت به یکی از رسته های کشاورزی گردشگری تجهیز شوند تا سرمایه گذار به سرمایه گذاری ترغیب شود از اینرو به فراخور ظرفیت شهرستان ورود کردیم.

* گردشگری کشاورزی برای روستاهای استان دور از انتظار نیست، برنامه شما در روستاها چیست؟
ظرفیت ها و متقاضیان در مجموعه روستاها و دهستان های هر شهرستان در فاز اول با عناوین گردشگری کشاورزی از طریق مراکز جهاد کشاورزی استان، شناسایی شده و قرار است که در حوزه آموزش با نگارش هویت اجتماعی و همه جوامع محلی دست به دست هم دهند تا در یک حوزه گردشگری کشاورزی، توریست پذیر شود.

ارکانی که می توانند در این زمینه موثر واقع شوند، متولیان روستاها، دفتر امور روستایی و اداره کل میراث فرهنگی استان بر اساس تفاهم نامه مشترک وزارت میراث فرهنگی و وزارت جهاد کشاورزی و همچنین دستگاه های متولی برای رونق گردشگری کشاورزی در حوزه گردشگری آب و حوزه گردشگری خوراک است. در این مسیر از حمایت های بخش خصوصی به ویژه سازمان های مردم نهاد پیشرو در صنعت گردشگری بهره می گیریم تا مجموعه کار در روستا به درستی اتفاق بیفتد و سرمایه گذار رغبت داشته باشد و سرمایه گذاری پایداری صورت گیرد.

* آیا برای رونق گردشگری کشاورزی در استان تسهیلاتی در نظر گرفته شده است؟
منابع تسهیلاتی در این طرح برای واحدهایی است که به صورت هسته اولیه مجوزی در حوزه بخش کشاورزی دارند و این افراد با هدایت به اداره میراث فرهنگی و اقدام به صدور مجوز گردشگری کشاورزی با معرفی جهاد کشاورزی در صورتی که یکی از شاخص ها ورود به این کار را داشته باشند یا مجوز فعالیت از جهاد کشاوری داشته و حداقل سطوح زراعی و باغی را داشته باشند، از این تسهیلات بهره مند می شوند و بعد از صدور مجوز، تهیه طرح در دستور کار قرار می گیرد.

* تاثیر رونق گردشگری کشاورزی در استان یزد چیست؟ آیا شرایط برای این رونق فراهم است؟
تنوع کشت و مهاجرت معکوس با رونق گردشگری کشاورزی در برخی از کشورها مثل چین مشهود است. در سالهای اخیر به ویژه کرونا محدودیت هایی برای برخی از زیرساخت های گردشگری روستایی از جمله بوم گردی ها ایجاد و مجموعه سرمایه گذاری ها دچار رکود شده است این پازل می تواند تشکیلات گردشگری را به عنوان زیرمجموعه از گردشگری تحت عنوان گردشگری کشاورزی رونق بدهد و آنچه مورد توجه قرار دارد الزاماتی است که در تغییر کاربری ها و صدور مجوزها است.

* آیا قرار است زیرساخت های جدید گردشگری در روستاها شکل بگیرد و بافت روستا را به هم بزند؟
خیر؛ در این حوزه از صنعت گردشگری به این دلیل که کشاورزان دارای ظرفیت های اولیه هستند، کار تسهیل شده است. کشاورزان می توانند در هر کدام از این رسته ها بدون تغییر کاربری ورود کنند و برای ایجاد کاربری دوم در مجموعه آنها روند را تسهیل کنیم.

منابع تسهیلاتی در این طرح برای واحدهایی است که به صورت هسته اولیه مجوزی در حوزه بخش کشاورزی دارند

اجرای طرح گردشگری کشاورزی از فاز اول درسرمایه گذاری مقرون به صرفه نیست از اینرو از ظرفیت های موجود بهره برداری صورت می گیرد و در ادامه تسهیلاتی که در سال دوم از منابع تزریق می شود و برای ایجاد کاربری هایی که می تواند به کاربری موجود و فعالیت اولی اضافه شود دیده شده است.

* یعنی برای ایجاد این طرح زیرساختی مورد نیاز نیست؟
زیرساخت هایی نیاز است که یکی از آنها معرفی این ظرفیت های بکر روستایی به گردشگران است از اینرو تمام دفاتر توریستی و گردشگری باید از مجموعه گردشگری روستایی به عنوان گروه هدف بهره بگیرند و رایزنی با گروه های گردشگری صورت بگیرد که محل هایی که در صدد ایجاد گردشگری کشاورزی هستند، غیر از ورود مستقیم سرمایه گذاران، مورد حمایت قرار بگیرند.

* چه رسته هایی کشاورزی برای ایجاد گردشگری کشاورزی در استان پیش بینی شده است.
۱۳ رسته برای ایجاد گردشگری کشاورزی در استان تعریف شده و مشاورانی با هدف حفظ موقعیت اجتماعی، سنن و هویت اجتماعی مجموعه روستا وارد عمل می شوند تا در انتها مجموعه روستا حفظ شود و درآمد اقتصادی نیز ایجاد شود.

* آیا پیش بینی درباره استقبال گردشگران در این رشته از گردشگری صورت گرفته است؟
جاذبه هایی که می تواند برای گردشگران جذابیت داشته باشد، بهره گیری از طبیعت و فضای بکر روستا است چرا که اکوتوریسم فضاهای بکر و طبیعی را می طلبد، از اینرو اصلا تغییر کاربری مورد نظر نیست و فضای موجود می تواند شرایطی را فراهم کند که گردشگران هر آن چه می خواهد از جمله محصولات ارگانیک با ایجاد مزارع سلامت در روستا به آن دست یابند.

* چه جذابیت هایی برای گردشگران در نظر گرفته اید؟
تک تک این ۱۳ رسته می تواند یکی از عناوینی باشد که جذابیت ایجاد کند. استقبال گردشگران با این عناوین با مزارعی که آخر هفته حتی می تواند محلی باشد که هم استانی ها مراجعه کنند و در طول روز از فضای روستا استفاده کرده و اوقات فراعت خود را در محیط سالم با صرف غذای سالم بگذرانند و نشاط اجتماعی مورد لزوم مناطق شهر نشین ایجاد شود و از سویی از این محل درآمدی برای بهره برداران روستایی بخش کشاورزی ایجاد شود.

استقبال گردشگران با این عناوین با مزارعی که آخر هفته حتی می تواند محلی باشد که هم استانی ها مراجعه کنند و در طول روز از فضای روستا استفاده کرده و اوقات فراعت خود را در محیط سالم با صرف غذای سالم بگذرانند

برای مثال برداشت محصول دلخواه از مزارعی که خودبرداشت بوده و محصولات ارگانیک تولید می کنند، برای گردشگران بسیار لذت بخش است و آنها زمانی که طبخ غذا با محصولاتی که برداشت کرده اند را تجربه کنند، لذت مضاعفی خواهند داشت.به این ترتیب هم گردشگر از سالم بودن محصولی که برای طبخ غذا مورد استفاده قرار می گیرد اطمینان حاصل می کند و با خیال راحت مصرف می کند و هم قیمت تمام شده آن برای گردشگر ارزان تر است و از سوی دیگر دست واسطه ها برای فروش محصولات کشاورزان حذف می شود و با عرضه مستقیم سود بیشتری عاید کشاورز خواهد شد.

* برای حفاظت از محیط زیست روستا و جلوگیری از تخریب بافت آن چه برنامه ای دارید؟
حفظ محیط زیست از اولویت هایی است که در توسعه باید در نظر بگیریم. هدف از ایجاد مزارع گردشگری در استان یزد یعنی استانی که شدیدا درگیر خرده مالکی است و درآمد اقتصادی در اراضی خرده مالکی متصور نیست تنها راهی است که می تواند جذابیتی برای تغییر کاربری از مجموعه روستا ایجاد کند به این ترتیب می توانیم بخش اقتصادی را در کشت ها بیاوریم تا بتوانند درآمد اقتصادی حاشیه ای را در حوزه گردشگری کشاورزی برای بهره برداران فراهم کنند.

* آیا نقش هر شهرستان برای رونق گردشگری کشاورزی در برنامه توسعه ای استان دیده شده است؟
بله در برنامه چهار ساله همه شهرستان ها فراخور ظرفیت مورد هدف قرار گرفته اند و حتی در بعضی شهرستان ها ورود کردیم و در معیت همکاران در اداره کل میراث فرهنگی مجوزهای اولیه برای شروع کار در سال جاری علارغم اینکه در برنامه امسال دیده نشده بود، صادر شده و برنامه های اجرایی نیز خواهیم داشت جدای آن که اولویت امسال در ایجاد صنعت گردشگری کشاورزی در استان برنامه های آموزشی برای توسعه آموزش یافته و موفقیت آمیز است.

گردشگرپذیر بودن یزد با ظرفیت های تاریخی و طبیعی امری بدیهی است اما باید از یک سو نسبت به معرفی این ظرفیت ها اقدام شود و از سوی دیگر سرمایه گذاران توانمندی برای ایجاد زیرساخت های مورد نیاز در روستاها جذب شوند تا بتوانیم در عرصه گردشگری کشاورزی نیز حرفی برای گفتن داشته باشیم و آبادانی را به روستاها بازگردانیم.