«عملیات بازار باز» دیگر در اولویت بانکها نیست!

به گزارش بازار، با وجودی که بانک مرکزی ابزارهای لازم را برای اجرای عملیات بازار باز ایجاد کرده است تا بانک ها بتوانند از این طریق نقدینگی خود را کنترل کنند، اما بانک ها بخش عمده ای از نقدینگی خود را به بازار سرمایه که این روزها از رشد و رونق خاصی برخوردار است گسیل داده اند تا از این طریق بتوانند به سودهای هنگف برسد. چنین اقدامی از سوی بانک ها باعث شده تا نقش سیاست عملیات بازار باز به حاشیه برود. 

 آلبرت بغزیان در گفتگو با «خبرگزاری بازار» درباره استمرار عدم استقبال بانک ها از عملیات بازار باز طی دو  هفته اخیر، گفت: بانک ها در سرمایه گذاری در بازار سرمایه توانسته اند طی یک هفته ۲۰ درصد از محل خرید و فروش سهام سود آوری کنند. در چنین شرایطی است که سایر بازارها نظیر «عملیات بازار باز» در اولویت بانک ها برای معامله قرار نمی گیرند.

رونق بنگاهداری بانک ها با رشد بازار سرمایه

وی به قانونمند شدن نرخ سود بانکی و رعایت همه بانک ها از دستورالعمل مصوبه شورای پول اعتبار(سال ۹۵) اشاره کرد و افزود: برخی بانک ها طی ۳ سال اخیر از مصوبه شورای پول و اعتبار در رعایت نرخ سود بانکی پا فراتر گذاشته بودند و برای جذب منابع، سودهای تا ۲۲ درصدی به سپرده گذاران پرداخت می کردند اما اکنون نرخ سود بانکی به همان ۱۵ درصد قانونی برگشته است که این کاهش نرخ سود، باعث شده است تا بانک ها سرمایه های خود را به بازارهای سودده چون بازار سرمایه گسیل دهند.

این کارشناس اقتصادی ورود منابع بانکی از طرق مختلف به بازار سرمایه را فعال شدن بنگاه داری در سیستم بانکی عنوان کرد و افزود: بانک ها به جای توجه به بخش تولید وارد بازار سرمایه شده اند و از این طریق سودهای هنگفتی را به جیب می زنند.

سکوت بانک مرکزی در تغییر نرخ سود بانکی

وی سکوت بانک مرکزی در کاهش نرخ سود بانکی توسط بانک های خصوصی و خروج منابع از سیستم بانکی را بسیار مبهم و معنادار توصیف کرد و افزود: تصمیم گیرنده نهایی تعیین نرخ سود بانکی و ساماندهی بازار پول، شورای پول و اعتبار و بانک مرکزی است اما این روزها مسئولان بانک مرکزی به جای ساماندهی بازار پول سر خود را زیر برف کرده و توجه ای به این بازار مهم اقتصادی ندارند.

گفتنی است که طی ۲ هفته اخیر هیچ معامله ای در قالب عملیات بازار باز انجام نمی شود. روابط عمومی بانک مرکزی، اعلام کرد: عدم ارسال سفارش فروش توسط بانک‌ها نشان دهنده کفایت نقدینگی در بازار بین‌بانکی و عدم نیاز به تغییر ذخایر با اجرای عملیات بازار باز است.

بانک مرکزی روز چهارشنبه ۱۰ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ در چارچوب مدیریت نقدینگی مورد نیاز بازار بین‌بانکی ریالی، مجدداً عملیات بازار باز را اجرا می‌نماید.

موضع بانک مرکزی (خرید یا فروش اوراق بدهی دولتی) بر اساس پیش‌بینی وضعیت نقدینگی در بازار بین‌بانکی و با هدف کاهش نوسانات نرخ بازار بین‌بانکی حول نرخ هدف، در روز دوشنبه ۸ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ از طریق انتشار اطلاعیه در سامانه بازار بین‌بانکی اعلام خواهد شد. البته باید گفت، طی ۲ هفته اخیرچهارشنبه های هفته گذشته و جاری با وجود آمادگی بانک مرکزی برای انجام مهاملات بازار باز با بانک ها اما بانک ها بانک مرکزی را در انجام این معاملات همراهی نکردند.  

به گزارش بازار، کارشناسان معتقدند؛ رونق بازار سرمایه و رشد لحظه ای این بازار باعث شده است تا بانک ها این روزها فقط بازار سرمایه را برای سود آوری انتخاب  و به دیگر بازارها توجه آنچنانی نکنند.

تاثیر عملیات بازار باز بر اقتصاد

عملیات بازار باز ( Open market operation ) یکی از اصلی ترین ابزارهای سیاست پولی محسوب می‌شود و به بانک های مرکزی کشورها اجازه می دهد تا با خرید و فروش اوراق دولتی در بازار آزاد حجم نقدینگی، نرخ بهره بین بانکی و نهایتا تورم را کنترل کند.

در بسیاری از کشورها مهم‌ترین وظیفه بانک مرکزی کنترل نرخ تورم است و این کنترل به صورت غیر مستقیم از طریق عملبات بازار باز انجام می شود. عملیات بازار باز اهداف متفاوتی را دنبال می کند که کنترل تورم با اثرگذاری بر نرخ بهره بین بانکی و اعمال سیاست های انبساطی یا انقباضی پولی،  نرخ برابری ارز و منضبط کردن نقل و انتقالات بین بانکی از جمله ی آن است.

در عین حال که بر موثر بودن ابزار عملیات بازار باز در کنترل تورم اجماع وجود دارد و از انگلیس و آمریکا تا ترکیه و پاکستان استفاده می شود اما بر سر نحوه‌ی اجرای آن در سیستم بانکی ایران اختلاف زیاد است.

در عملیات بازاز باز، بانک‌ها به دنبال کنترل میزان نقدینگی خود در پایان هر روز بوده که در صورت داشتن کسری باید به دنبال تزریق پول باشند و در صورت داشتن مازاد ذخایر، باید آن را تعدیل کنند.

نقش بانک مرکزی در این بازار این بوده که به عنوان عضو و مدیر بازار، مسئول اجرایی‌ کردن گام‌های ذکر شده است.

بانک مرکزی با خرید و فروش اوراق قرضه دولتی در بازار آزاد اقدام به کنترل نقدینگی در سیستم بانکی می‌کند و همزمان با این عمل، رشد اقتصادی و کنترل تورم را نیز پیش می‌برد.

کنترل نقدینگی با اجرای عملیات بازار باز

در لایحه بودجه امسال به بانک مرکزی اجازه داده شده از طریق وثیقه‌دار کردن بدهی بانک‌ها تا پایان سال حداقل ۵۰ درصد از بدهی بانک به بانک مرکزی به صورت اوراق بدهی منتشره خزانه باشد. از طرفی هم به بانک مرکزی اجازه داده شده تا درصدی از سپرده قانونی بانک‌ها را با اوراق مالی منتشر شده توسط دولت جایگزین کند، یعنی با سپرده‌های قانونی بانک‌ها، اوراق مالی خریداری و پول حاصل از آن را به بانک‌هایی که دچار کسری ذخایر هستند تزریق کند.

اجرای این عملیات  اجزای اصلی بازار باز را تشکیل می‌دهد که سیاست کنترل افزایش نقدینگی را امکان پذیر می‌کند تا در صورت نیاز، بانک مرکزی از طریق ابزارهای بازار، اقدام به کاهش نقدینگی کند.
اکنون که مدتی است بازار سرمایه از رشد و رونق بسیار بالایی برخوردار است و سرمایه گذاران برای سودآوری هرچه بیشتر به این بازار روی آورده اند ، بانک ها نیز نمی خواهند از قافله عقب بمانند و به جای توجه به عملیات بازار باز، بخش عمده ای از نقدینگی خود را وارد بازار سرمایه کرده اند.