مشکلات بانکداری ایران با اصلاحات جزئی برطرف نمی‌شود

به گزارش بازار به نقل از اتاق ایران، دیروز وزارت اقتصاد و دارایی از بسته راهبردها و سیاست‌های بخش بانکی خود رونمایی کرد. یکی از محورهای اصلی این بسته جلوگیری از فعالیت بانک‌ها در بازارهای املاک، طلا و ارز است. بانک مرکزی در تلاش است از طریق مقررات تازه از یک طرف جلوی خروج ارز را از کشور بگیرد و از طرف دیگر سفته‌بازی را در بازارهای املاک، طلا و ارز به حداقل برساند.

وحید شقاقی‌شهری، اقتصاددان در گفت‌وگو «اتاق ایران آنلاین» می‌گوید: ما در اقتصاد ایران بانک و نظام بانکی نداریم. قرار بود در نظام اقتصادی ایران، از بانک متعارف به سمت بانکداری بدون ربا و بعد از آن به سمت بانکداری اسلامی حرکت کنیم، ولی متأسفانه در حال حاضر حتی با بانکداری متعارف فاصله معناداری داریم.

شقاقی‌شهری، استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی ادامه می‌دهد: ما چیزی به نام بانک متعارف در اقتصاد ایران نداریم. بانک‌ها در ایران ملغمه‌ای هستند از فعالیت در حوزه پولی-بانکی و بنگاه‌داری. بانک‌ها در ایران علاوه بر حوزه مالی در حوزه گاوداری، دام‌پروری، پرورش گل، تاسیس دانشگاه، مراکز آموزشی، املاک، فعالیت معدنی و صنعتی می‌کند و حدود اسلامی را هم رعایت نمی‌کند. در زیرمجموعه بانک، لیست بنگاه‌ها قرار دارند که ارتباطی به عملیات بانکی ندارد.

او تاکید می‌کند: فعالیت‌های اقتصادی خطای بسیار بزرگی است که با مجوز از سوی حاکمیت بانک‌ها با سپرده‌های مردم، فعالیت غیرمرتبط با بانک انجام می‌دهند.

شقاقی شهری تصریح می‌کند: این خطا باعث شده که بیش از ۶۰ درصد از منابع بانک‌ها در ایران بلوکه‌شده، منجمد، موهومی و اسمی باشد. همین موضوع باعث فساد گسترده در سیستم بانکی شده است. مأموریت بانک بنگاه‌داری، فعالیت تولیدی، صنعتی و املاک‌داری نیست. بانک باید خدمات بانکی ارائه دهد. بانک واسطی بین سپرده‌گذار با گیرنده تسهیلات است نه غیر از آن.

او معتقد است: برای همین به تکرار می‌گویم که ما با بانکداری متعارف فاصله بسیار زیادی داریم و بانک در ایران به اصلاحات اساسی نیاز دارد. همه این اصلاحات اعلام‌شده از سوی دولت‌ها در راستای رسیدن به بانکداری متعارف است. اما درنهایت قوانین در ایران باید در راستای تشکیل مفهومی به نام بانک باشد و بعد از آن در مسیر بانکداری بدون ربا و بانکداری اسلامی حرکت کند.

استاد اقتصاد دانشگاه خوارزمی می‌گوید: ما به‌جای بانکداری، بنگاه‌داری می‌کنیم. از طرفی برای تسهیلاتی که از سوی بانک‌ها ارائه می‌شود از آنجایی که نظارتی نمی‌شود و امکان‌سنجی صورت نمی‌گیرد، درنهایت با شکست هر طرحی، بنگاهی به بنگاه‌های بانک اضافه می‌شود. بانک‌ها در ایران دولت در دولت و دولت سایه هستند؛ مدیرعامل بانک انجام هر کاری را در توان خود دارد. مدیرعامل یک بانک از انتصاب مدیر پتروشیمی تا مدیر واحد پرورش گل، واحد فولادی و معدنی را در اختیار خود دارد درحالی‌که هیچ‌کدام از این کارها نباید در اختیار مدیرعامل یک بانک باشد.

شقاقی شهری تصریح می‌کند: اصلاح قوانین و مقررات و یا مصوبه‌های جزئی اصلاحی، نمی‌تواند خطای استراتژیک را حل کند؛ نظام بانکی در ایران نیاز به اصلاحات بنیادین دارد. ما ابتدا باید بانک بسازیم، باید قوانین، مقررات، نهادها و بسترهای لازم برای تأسیس بانک ایجاد شود و بعد از آن براساس قوانین و مقررات جدید بتوانیم در مسیر بانکداری حرکت کنیم. بانک در ایران نیاز به اصلاحات ساختاری و نهادی دارد و تأکید می‌کنم با اصلاحات جزئی بانکداری در ایران به سرانجام نمی‌رسد.