بازار؛ هادی نجف زاده: ایران از قدیم الایام به عنوان یک سرزمین چهارفصل و مملو از نعمت های خدادادی طبیعی مطرح بوده است؛ به جرات می توان گفت در کمتر کشوری شرایط جغرافیایی و آب و هوایی نظیر ایران حاکم است به نحوی که در یک فصل از سال در یک سوی این مرز پرگهر مردم هوایی تابستانی و در سویی دیگر بخشی دیگر از هموطنان هوایی پاییزی و حتی زمستانی را تجربه می کنند.
این تنوع هوایی و جغرافیایی باعث شده است که ایران مملو از پوشش های گیاهی متعدد به خصوص در مورد گیاهان دارویی باشد؛ گیاهان دارویی رشد کرده در ایران به اذعان تمام پزشکان سنتی و مدرن تاثیری معجزه آسا بر سلامت روح و جسم فرد دارند که یکی از این نعمت های خدا گیاه «گل محمدی» است.
و اما قطب تولید، گل محمدی که هم از نظر پزشکی و هم از نظر باورهای مذهبی جایگاهی رفیع بین ما ایرانی ها دارد، منطقه کاشان است و فصل بهار در این شهر تاریخی، رویایی‌ترین فصل این خطه و ماه اردیبهشت آن مملو از زیبایی های مسحورکننده طبیعی است.
برداشت گل محمدی در منطقه کاشان از فروردین ماه شروع و حتی در برخی از روستاها و شهرهای منطقه کاشان تا خردادماه هم ادامه دارد و این باعث می شود که علاوه بر ارزش افزوده ای که این محصول در حوزه اقتصادی دارد، در زمینه جذب گردشگر هم در فصل برداشت گل‌محمدی شاهد حضور پر رنگ گردشگران باشیم که نقشی موثر در رونق اقتصادی منطقه دارد.
برداشت ۱۰ هزار تن گل محمدی از گلستانهای کاشان
در این ارتباط مدیر جهادکشاورزی شهرستان کاشان در گفت و گو با بازار با اشاره به اینکه حدود دو هزار و ۶۰۰ هکتار از اراضی کاشان زیر کشت گل محمدی قرار دارند، اظهار داشت: در اراضی کاشان متوسط برداشت گل محمدی در هر هکتار حدود چهار هزار تن است که در صورت عدم ورود خسارت و حوادث غیرمترقبه می توان گفت تا ۱۰ هزار تن هم امکان برداشت گل محمدی از گلستان های کاشان وجود دارد.
رضا مظلومی با اشاره به اینکه حدود چهار هزار و ۳۰۰ نفر در کارگاه های سنتی و صنعتی گلاب گیری منطقه کاشان مشغول به کار هستند، تصریح کرد: یکی از بزرگترین محاسن این گیاه نیاز محدود به آب است که با توجه به شرایط تنش آبی حاکم بر کاشان و کل ایران، کشت این گیاه از این نظر نیز اهمیت ویژه ای دارد.
تنوع جغرافیایی و اختلاف ارتفاع از سطح دریا عامل اصلی کیفیت گل محمدی کاشان
وی با اشاره به اینکه محصولات مربوط به گل محمدی کشت شده در کاشان دارای یکی از باکیفیت ترین نمونه ها در سطح ایران است، تصریح کرد: علت اصلی این موضوع تنوع های موجود در جغرافیای کاشان و اختلاف ارتفاع از سطح دریا است.
مدیر جهادکشاورزی شهرستان کاشان با اشاره به اینکه مهمترین محصول تولید شده از گل محمدی در کاشان گلاب است، بیان کرد: سالانه بیش از ۲۰ میلیون لیتر گلاب و یک هزار و ۳۰۰ لیتر اسانس گل محمدی در کاشان تولید می شود.
کشورهای دیگر گل را با قیمت بسیار پایین از ایران می خرند و پس از فرآوری به شکل انواع عطر، پماد و کرم و حتی استفاده در تولید شکلات و بیسکویت به خود ما و دیگر کشورها به چندین برابر قیمت می فروشند و هم نام محصول برای آنها می ماند و هم سود آن
خام فروشی، خار در پای صنعت گل محمدی
وی با اشاره به اینکه گل‌محمدی برداشت شده در کاشان علاوه بر تامین واحدهای گلاب گیری منطقه کاشان، گل واحدهای دیگر مناطق کشور را هم تامین می کند، افزود: بیش از ۲۵۰ هزار نفر روز کارگر در طول مدت زمان گل چینی در منطقه کاشان به این کار مشغول هستند.
یکی از مهمترین مشکلات بخش کشاورزی و حتی دیگر حوزه ها همانند بخش معدن کشور خام فروشی است. خوشبختانه بعد از سال ها خام فروشی در کشور چند سالی است که با تدابیر اتخاذ شده خام فروشی سال به سال روبه کاهش است.
گل محمدی به نام و به کام دیگر کشورها
در این میان یکی از محصولاتی که سعی شده است از خام فروشی آن جلوگیری شود، گل محمدی است چراکه صادرات خام این گل و انواع دیگر گل در ایران یکی از مهم ترین جنبه های ضرر اقتصادی را شکل می دهد، جایی که کشورهای دیگر گل را با قیمت بسیار پایین از ایران می خرند و پس از فراوری به شکل انواع عطر و داروی گیاهی به خود ما و دیگر کشورها به چندین برابر قیمت می فروشند و نام و سود محصول نیز برای آنها می ماند و بس.
مشاور وزیر جهاد کشاورزی و مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی در گفت و گو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه کاشان قطب تولید گل محمدی در کشور است، اظهار داشت: یکی از مهمترین مشخصه ها در این حوزه قرارگرفتن صنایع مربوط به گل محمدی در مجاورت گلستان های گل است.
حسین زینلی با بیان اینکه باید یک الگوی ویژه ای برای بهره برداری مطلوب و فرآوری کامل محصول گل‌محمدی داشته باشیم، ابراز داشت: در کشوری همانند ترکیه یا بلغارستان و یا حتی صربستان حدود دو تا سه هزار هکتار از اراضی هر کدام از این کشورها زیر سطح گل محمدی است ولی صادرات محصولات مربوط به گل محمدی در این کشورها حدود دو میلیارد دلار است.
برداشت ۷۰ درصد گل محمدی جهان در ایران
زینلی با اشاره به اینکه حدود ۷۰ درصد برداشت گل محمدی جهان در ایران است، تصریح کرد: با این وجود میزان صادرات محصولات گل محمدی ایران کمتر از ۱۰ میلیون دلار است.
وی با اشاره به اینکه خود مردم ایران یکی از بزرگترین مصرف کنندگان محصولات گل محمدی هستند، خاطرنشان کرد: بیش از ۱۲ میلیون لیتر گلاب توسط هموطنان ایرانی در کشور مصرف می شود.
تجار در حوزه گل‌محمدی باید روش های نوین تجارت در این صنعت را پیاده کنند، با وجود تنوع محصولات و جایگاه ویژه گل محمدی در زمینه گیاهان دارویی و صنعت اسانس ایران و جهان متاسفانه این صنعت تاکنون در «بورس» جایگاهی نداشته است؛ موضوعی که می تواند توجه تجار بین المللی را به این صنعت در داخل کشور جلب کند
ارتقای جایگاه گل محمدی در جهان در گرو فراوری محصولات
مشاور وزیر و مجری طرح گیاهان دارویی وزارت جهاد کشاورزی با اشاره به اینکه یکی از مهمترین سیاست های این وزارتخانه افزایش تجارت خارجی محصولات مربوط به گل محمدی است، گفت: طرح توانمندسازی یا ارتقای جایگاه گل محمدی ایران در سطح جهان به شدت در حال پیگیری است تا بتوان چرخه فرآوری محصولات مربوط به گل محمدی را در کشور تامین کرد.
وی با اشاره به اینکه تجار در حوزه گل‌محمدی باید روش های نوین تجارت در این صنعت را پیاده کنند، افزود: با وجود تنوع محصولات و جایگاه ویژه گل محمدی در زمینه گیاهان دارویی و صنعت اسانس ایران و جهان متاسفانه این صنعت تاکنون در بورس جایگاهی نداشته است.
حضور در بورس ضروری است
زینلی یکی دیگر از مشکلات در این صنعت را عدم استانداردسازی محصولات مربوط به گل محمدی مثل گلاب دانست و خاطرنشان کرد: شفاف سازی و استانداردسازی این محصولات و حضور در بورس می تواند توجه تجار بین المللی را به این صنعت در داخل کشور جلب کند.
از جمله موضوعاتی که به جرات می توان گفت کمتر فعالیتی برای آن در کشور شده است فرآوری محصولات گل محمدی و تنوع بخشیدن به این محصولات است.
متاسفانه در کشور فرآوری کاملی از محصولات مربوط به گل محمدی ر انجام نشده است و این باعث شده است که ایران بازار جهانی مربوط به این گیاه معجزه آسا را از دست داده و به جای ایران کشورهایی همچون ترکیه، بلغارستان و حتی صربستان در سطح جهانی در این بازار جولان بدهد.
کشورهای دیگر به غیر از تولید گلاب، فعالیتی خیره کننده در زمینه تولید دیگر محصولات مربوط به گل محمدی مثل ژله، پماد، عطر، ادکلن و غیره دارند و حتی در زمینه تولید شکلات، بیسکوییت و غیره هم فعالیت داشته اند و این در حالی است که کشور ما فقط از گل محمدی گلاب تولید می کند که بیشتر به مصرف داخلی می‌رسد
یکی از فعالان صنعت اسانس و گلاب در گفت و گو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه در شهرستان کاشان به عنوان قطب تولید گل محمدی ایران هیچ نشانه و سمبلی از گل محمدی و محصولات مربوط به آن مشاهده نمی شود، اظهار داشت: این در حالی است که در کشورهایی همانند بلغارستان و صربستان و ترکیه و شهرهایی که مرکز کشت گل محمدی هستند المان ها و نمادهای گل محمدی و محصولات آن به وفور مشاهده می شود.
تولید عطر، شکلات و بیسکویت از گل محمدی در دیگر کشورها
وی با بیان اینکه به غیر از تولید گلاب، این کشورها فعالیتی خیره کننده در زمینه تولید دیگر محصولات مربوط به گل محمدی مثل ژله، پماد، عطر، ادکلن و غیره دارند، خاطرنشان کرد: حتی در زمینه محصولات غذایی مثل شکلات، بیسکوییت و غیره هم این کشورها تولیداتی داشته اند این در حالی است که کشور ما فقط از گل محمدی گلاب تولید می کند که این محصول هم بیشتر به مصرف داخلی می‌رسد.
فرزاد اسماعیلی با بیان اینکه در این صنعت باید مراودات با دیگر کشورها افزایش پیدا کند، گفت: به نظر می‌رسد کشورهای همسایه به خصوص حوزه خلیج فارس، بهترین بازار برای محصولات تولید شده از گل محمدی باشد که در این زمینه اتاق های بازرگانی می توانند نقش فعالی داشته باشند.
وی ضمن اشاره به لزوم تکمیل زنجیره ارزش گل محمدی در کشور گفت: از سویی دیگر هم لازم است آموزش های لازم به کشاورزان و فعالان این صنعت داده شود تا فعالیت در زمینه اررزش افزوده این محصول را جدی بگیرند و حتی از مسئولان امر مطالبه کنند.
طبق مطالعات علمی گل‌محمدی باید صبح برداشت شده و در سبد ریخته شود؛ گل های چیده شده در برخی از گلستان های کشور داخل نایلون ریخته می شود و این گل ها به علت فشار ناشی از اینکه روی هم ریخته شده اند برخی از خواص خود را از دست می دهند
نابودی خواص گل محمدی در ظروف پلاستیکی
این فعال صنعت اسانس و کارشناس حوزه اقتصاد محصولات کشاورزی با بیان اینکه طبق مطالعات علمی گل‌محمدی باید صبح برداشت شده و در سبد ریخته شود، افزود: این در حالی است که مشاهده می کنیم گل های چیده شده در برخی از گلستان های کشور داخل نایلون ریخته می شود و این گل ها به علت فشار ناشی از اینکه روی هم ریخته شده اند برخی از خواص خود را از دست می دهند.
وی با اشاره به اینکه باید ارزش محصولات تولید شده از گل محمدی را چند برابر کرد، اظهار داشت: این موضوع باعث بهره مندی حداکثری اقتصادی کشاورزی می شود که در این حوزه فعالیت دارد.
گل محمدی یکی از محصولات استراتژیک کشور در دو صنعت گیاهان دارویی و اسانس سازی است. این گیاه با ارزش افزوده بالایی که دارد علاوه بر اینکه می تواند رونق اقتصادی خاصی به صادرات غیرنفتی بدهد در حوزه داخلی هم می تواند علاوه بر گردش مالی زیاد در زمینه اشتغال زایی هم کمک زیادی به خانواده های ایرانی داشته باشد.
حدود ۴۵ هزار هکتار از اراضی در سطح جهان زیر کشت گل محمدی است که از این رقم حدود ۷۰ درصد یعنی معادل ۳۰ هزار هکتار مربوط به ایران است؛ به گفته کارشناسان این حوزه پیش بینی می شود در سال حدود ۶۰ هزار تن گل محمدی از اراضی زیرکشت در سطح کشور برداشت شود که این نشان از پتانسیل بالقوه ای دارد که این گیاه در حوزه های مختلف اقتصادی کشور می تواند داشته باشد.
متاسفانه گل محمدی هم همانند برخی دیگر از تولیدات داخل کشور دچار خام فروشی شده است که باید برای توقف این فرآیند اقدامات و تصمیمات جدی گرفته شود.
به نظر می رسد با توجه به اهمیتی که این گیاه می تواند داشته باشد باید از فعالان این حوزه حمایت های مختلف مادی و معنوی شود تا ایران بتواند جایگاهی که شایسته آن است را در بازارهای جهانی به دست آورد.
نظر شما