ساخت صرف مسکن در شهرهای جدید مضر یا مفید| مدیریت توزیع جمعیت و بهره وری از زمین هدف اصلی باشد

بازار؛ گروه راه و مسکن: اگر چه ایجاد شهرها و شهرک‌های جدید در مجاورت شهرهای پر جمعیت راهبردی مورد توجه در تمامی دنیا است و اظهارات اخیر رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی مبنی بر ساخت ۴۰ شهر جدید در ۱۴ استان کشور را باید به فال نیک گرفت اما سوال این است که آیا صرف ساختن مسکن می تواند مفید و به نفع کشور باشد؟

این روزها شرکت عمران شهرهای جدید با برنامه ساخت شهرک های خصوصی قصد دارد پا را فراتر گذاشته و در کنار ساخت شهرهای جدید برنامه ای همانند ساخت شهرک اکباتان در تهران را پیاده کند.

این شرکت با مدیریت علیرضا جعفری بر آن شده است تا افرادی که زمین های ۱۰ هکتاری دارند را تشویق به سرمایه گذاری و مشارکت در ساخت شهرک های خصوصی کند.

اما برنامه ای که وزارت راه و شهرسازی قصد دارد آنرا پیاده و اجرا کند ساخت ۴۰ شهر جدید در ۱۴ استان است . اینکه منابع مالی این شهرهای جدید از کجا تامین خواهد شد سوالی است که قطعا در آینده رستم قاسمی وزیر راه و شهرسازی به آن پاسخ خواهد داد اما کارشناسان بر این باور هستند که به منظور اجرای موفق ساخت شهرهای جدید لازم است شرایط اجتماعی و اقتصادی کشور و شهرهای مختلف مدنظر قرار بگیرد و استانداردها و ضوابط به درستی اجرا شود.

کارشناسان شهری معتقد هستند که برای موفقیت ایجاد شهرهای جدید و شهرک ها نیاز است که ابتدا این شهرها مکان یابی خوبی داشته باشند و در نهایت خدمات زیربنایی و روبنایی آن به خوبی مهیا شود تا رغبت برای ساکن شدن در این شهرها افزایش یابد

کارشناسان شهری معتقد هستند که برای موفقیت ایجاد شهرهای جدید و شهرک ها نیاز است که ابتدا این شهرها مکان یابی خوبی داشته باشند و در نهایت خدمات زیربنایی و روبنایی آن به خوبی مهیا شود تا رغبت برای ساکن شدن در این شهرها افزایش یابد. نه اینکه همانند اکثر شهرهای کنونی تنها به یک خوابگاه تبدیل شوند.

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، اهداف نظام در گسترش و تعمیق عدالت در همه عرصه‌ها و تأمین نیازهای اساسی مردم بخصوص مسکن، همچنین شرایط کشور و مسائلی همچون نرخ رشد بالای جمعیت و مهاجرت‌های گسترده به نقاط شهری، گسترش بی رویه شهرهای موجود خصوصاً کلان‌شهرها، نابسامانی نظام استقرار و سازمان فضایی سکونت‌گاه‌های انسانی، تشدید نیاز به احداث مسکن شهری و محدودیت زمین غیر کشاورزی در درون شهرها و اراضی بلافصل آن، ضرورت ایجاد شهرهای جدید را به عنوان یکی از راهبردهای اساسی توسعه شهری مطرح کرد. بر این اساس طرح احداث شهرهای جدید در تاریخ ۲۴ اسفندماه ۱۳۶۴ به تصویب هیأت وزیران رسید و شرکت عمران شهرهای جدید در تاریخ ۲۷ خردادماه ۱۳۶۸ تشکیل شد.

از آن زمان تاکنون تعداد شهرای جدید دو رقمی شده و در سراسر کشور شهرهایی با نام شهرهای جدید تاسیس و جذب جمعیت در این شهرها انجام شد.

علیرضا جعفری مدیر عامل شرکت عمران شهرهای جدید در گفتگو با خبرنگار خبرگزاری بازار معتقد است که اولویت تیم جدید او که در شرکت عمران شهرهای جدید مستقر شده اند این است که فقط نباید صرف ساخت مسکن در شهرهای جدید حاکم شود.

باید زمینه هایی ایجاد کنیم که ضمن توزیع متناسب و متوازن جمعیت در مکانهایی که قابلیت عملکرد شهر مطلوب را داشته باشند، بتوانیم با استفاده از این مدیریت توزیع جمعیت، ظرفیتهایی به وجود بیاوریم که هموطنان از زندگی در آن محل سکونت احساس شادی داشته باشند

او با تاکید بر اینکه هدف اول از ایجاد شهرهای جدید مدیریت توزیع جمعیت در آمایش سرزمینی کشور مهیا و فراهم باشد، می گوید: آنچه که برای ما مهم است ایجاد زمینه با کیفیت برای زیست متناسب با فرهنگ و مبانی مکتبی ما است که این زیست فرهنگی و مکتبی به عنوان سر فصل زیست اسلامی مطرح می شود و ما باید زمینه هایی ایجاد کنیم که ضمن توزیع متناسب و متوازن جمعیت در مکانهایی که قابلیت عملکرد شهر مطلوب را داشته باشند بتوانیم با استفاده از این مدیریت توزیع جمعیت، ظرفیتهایی به وجود بیاوریم که هموطنان از زندگی در آن محل سکونت احساس شادی داشته باشند.

جعفری در پاسخ به این پرسش که آیا برنامه ایجاد شهرهای جدید به اهداف خود رسیده است؟ گفت: هدف اول مدیریت توزیع جمعیت در آمایش سرزمینی کشور است که این اتفاق به عنوان یک نگاه کاملا تخصصی در فضای شهرسازی ما شکل می گیرد. پس آنچه که برای ما مهم است توزیع متناسب و متوازن جمعیت در مکانهایی که قابلیت عملکرد شهر مطلوب را داشته باشند است تا بتوانیم با استفاده از این مدیریت توزیع جمعیت، ظرفیتهایی به وجود بیاوریم که هموطنان از زندگی در آن محل سکونت احساس شادی داشته باشند.

وی افزود: مدیریت بهره وری از زمین از موضوعات مهم در ساخت شهرهای جدید است. همانطور که می دانید زمین یکی از نعمت های خدادادی است که ما می گوییم آب، خاک و هوا سه عنصری است که می تواند برای شکل گیری فضای شهری مطلوب موثر باشد. این مدیریت و بهره وری از زمین بسیار مطلب مهمی است که در نگاه مطالعات آمایش سرزمین به آن اشاره و تاکید شده است که زمین هایی در محدوده کل پهنه جغرافیایی کشور را باید به نوعی با رویکردهای برنامه ریزی، بر اساس قابلیت ها و پتانسیل هایی که هر نقطه جغرافیایی منطقه دارد بتوانیم برای آن تعریف ایجاد کنیم.

جعفری خاطر نشان کرد: این دو نگاه را داشته باشیم که اگر بحث مدیریت زمین مهم باشد، این زمین است که شهر مطلوب ما در آن متولد و شکل می گیرد. پس در نگاه و ماموریت اصلی شهرهای جدید و در تاسیس شهرهای جدید، مکان یابی هایی که در اقصی نقاط انجام می دهیم چگونه برنامه ریزی روی زمین داشته باشیم که آن برنامه ریزی منجر به افزایش بهره وری از زمین و ایجاد فضاهای کالبدی مناسب بر اساس آن زیست اسلامی مدنظر به وجود بیاید. پس متوجه می شویم که رویکرد و ماموریت ما بسیار حساس است و شاید بتوان به عنوان اهداف فرعی نیز به آن نگاه کرد. مهمترین هدفی که روی این حوزه دنبال می کنیم توسط شهرهای جدید با هویت های کاملا پایدار و اثربخش باشد. یعنی شهری که برای سالیان سال قابلیت عملکرد احساس تعلق شهروندانی که در آن شهر زندگی می کنند را به وجود بیاورد.

یکی از بحث های اجتماعی این است که احساس تعلق به محل زندگی باشد. و این رویکرد باید در دستور کار قرار بگیرد تا بتوانیم شهرهای با هویت و شهرهایی که در آینده به شهر تاریخی و ارزشمند تبدیل شود بتواند با یک رویکرد ارزشمندی نگاه زیست پذیری مناسب را در خود به وجود بیاورد.

ما نیامده ایم که صرفا مسکن بسازیم ما آمده ایم با توجه به سایر ابعاد و نیازمندیهای اجتماعی شهروندانی که در داخل این سکونتگاهها می خواهند سکونت و زندگی کنند، شهری در قالب توجه به زیرساختها، حمل و نقل، مراکز درمانی و امنیتی، آموزشی، ورزشی و فرهنگی بسازیم

مدیر عامل شرکت عمران شهرهای جدید معتقد است که در نگاه شهرسازی تکلیف صرف تولید مسکن برای ما مسئولیت ندارد و در نگاه شهرسازی ایجاد یک شهر مطلوب اهمیت دارد. ایجاد شهر مطلوب، مسکن به عنوان یک ابزار کالبدی بسیار مهم است لذا آنچه که در دستور کار شهرهای جدید قرار دارد تلاش برای تحقق وعده و تکلیفی که در دولت سیزدهم در خصوص بحث تامین مسکن اقشار کم درآمد و سایر اقشار کشور برای جوانان است و در کنار آن ما نیامده ایم که صرفا مسکن بسازیم ما آمده ایم با توجه به سایر ابعاد و نیازمندیهای اجتماعی شهروندانی که در داخل این سکونتگاهها می خواهند سکونت و زندگی کنند، شهری در قالب توجه به زیرساختها، حمل و نقل، مراکز درمانی و امنیتی، آموزشی، ورزشی و فرهنگی بسازیم.

به نظر می رسد بهترین روش و مسیر برای توسعه شهرهای جدید در کنار ساخت مسکن، توجه و مدیریت بهره وری زمین و مکان یابی و مطالعات آمایش سرزمین است. حال اگر قرار باشد تعداد شهرهای جدید بیشتر از تعداد کنونی شود باید در نظر داشت اگر می خواهیم شهرهایی با ترکیب جمعیتی مناسب داشته باشیم باید در این شهرها حس تعلق به محل زندگی نیز ایجاد کنیم.