بازار، گروه استانها: سمنان در زمره سه استان بسیار خشک کشور از لحاظ کاهش بارندگی در سال زراعی جاری محسوب می‌شود و کارشناسان اعتقاد دارند که یکی از راهکارهای برون رفت از این وضعیت، استفاده از دانش‌بنیان‌ها در ترویج کشاورزی کم آب بر و همچنین تکیه بر مقوله مهم آب مجازی است.
آمار ارائه شده از سوی هواشناسی استان سمنان نشان می‌دهد که بارش‌ها در سال زراعی قبل نسبت به سال قبل‌تر از آن ۴۰ درصد کاهش یافته است اما درباره آمار بارش طی سال زراعی کنونی به دلیل اینکه هنوز به اتمام نرسیده، نمی‌توان به درستی اظهار نظر کرد اما شواهد نشان می‌دهد که وضعیت بهتر نشده است.
برای اینکه بخواهیم شرایط کم آبی و کم بارشی را در استان سمنان ارزیابی کنیم کافی است بدانیم که در شهرستان شاهرود که قطب کشاورزی استان سمنان است دو سال است که بارش برف بیش از دو سانتی متر را نداشته‌ایم و این مشت نمونه خروار از شرایط خشکسالی در استان محسوب می‌شود.
راهکارهای برون رفت از شرایط
یکی از راهکارهای برون رفت از شرایط کنونی استفاده از دانش‌بنیان‌ها و در مفهوم کلی‌تر علم و دانش است یک کارشناس کشاورزی در گفتگو با بازار با بیان اینکه سهم کشاورزی استان سمنان از آب ۸۹ درصد اعلام شده که واقعاً سهم زیادی و غیر منطقی است، گفت: ما به کمک علم و شرکت‌های دانش بنیان می‌توانیم به کاهش این سهم مبادرت ورزیم.
آمار ارائه شده از سوی هواشناسی استان سمنان نشان می‌دهد که بارش‌ها در سال زراعی قبل نسبت به سال قبل‌تر از آن ۴۰ درصد کاهش یافته است
سید کاظم هاشمی زاده با بیان اینکه دانش‌بنیان‌ها می‌توانند به ما در ترویج کشت‌ها کم آب بر و همچنین تولید گونه‌های مقاوم به کم آبی کمک کنند، ابراز کرد: در صورتی که نتوانیم شرایط را برای کاهش مصرف آب بخش کشاورزی مهیا کنیم، مشکلات عدیده‌ای را شاهد خواهیم بود.
وی با اشاره به اینکه دانش‌بنیان‌ها در زمینه ایجاد زیرساخت تولیدات گلخانه‌ها و هیدروپونیک نیز نقش بسزایی دارند، افزود: متأسفانه طبق آمارهایی که مسئولان می‌دهند یک چهارم اراضی کشاورزی استان سمنان زیر کشت نوین یا همان آبیاری قطره‌ای هستند و سه چهارم اراضی هنوز غرقابی آبیاری می‌شوند و این زیبنده استانی به خشکی سمنان نیست.
کمک به آبیاری
این کارشناس با بیان اینکه دانش‌بنیان‌ها می‌توانند همچنین در نوع آبیاری نیز به ما کمک کنند، گفت: ساخت سیستم‌های هوشمند آبرسانی که بتواند فقط مقدار آب مورد نیاز گیاه و رطوبت را به خاک برساند، چندان کار دشواری نیست اما به درستی نمی‌دانیم چرا از شرکت‌های دانش بنیان استان در این زمینه استفاده نمی‌شود.
هاشمی زاده با بیان اینکه دانش‌بنیان‌ها می‌توانند به ما در کاهش میزان آب مصرفی و همچنین کاهش هزینه‌های تولید کمک کنند، گفت: کشاورزی جز در سایه کاهش سهم آب مصرفی و به کار گیری دانش روز در استان خشکی مانند سمنان محکوم به شکست است و برای توسعه استان باید بر روی دیگر مزیت‌ها مانند صنعت، گردشگری و … دقت نظر داشت که این امر نیز سبب خالی شدن روستاها و… می‌شود اما دیگر چاره‌ای باقی نمانده است.
مزیت شناسی مان لنگ می زند
داریوش سبحانی صاحب نظر حوزه اقتصاد و برنامه‌ریزی نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه دانش‌بنیان‌ها در استان سمنان بر حسب نیاز ما به آب و کشاورزی توسعه نیافته اند، گفت: به وضوح مشکلی که ما نه تنها در استان سمنان بلکه کشور داریم این است که به هر واحدی که نام دانش بنیان داشته مجوز فعالیت داده‌ایم بدون اینکه در نظر بگیریم نیازهای ما در استان سمنان چیست
سبحانی ابراز کرد: سمنان در خشک‌ترین منطقه کشور میزبان خیل عظیمی از کارخانه‌های کاشی و سرامیک بود که نیاز آبی بالایی دارد یا در بیارجمند که خشک‌ترین جای استان است عظیم‌ترین کارخانه سیمان ساخته شده و لذامشخص است که این کارخانه‌ها راه به سمت تباهی می‌برند و به نتیجه نمی‌رسند چرا که بر طبق آمایش درستی چیده نشده‌اند و امروز با بحران آب روبرو هستیم.
دانش‌بنیان‌ها در استان سمنان بر حسب نیاز ما به آب و کشاورزی توسعه نیافته اند
وی با بیان اینکه به دلیل خشکسالی که در استان وجود دارد می‌توان شرکت‌هایی که در ساخت تراشه‌ها و سنسورهای الکترونیکی کار می‌کنند و در واقع می‌توان گفت بدون بازار هدف دست و پا می‌زنند را به سمت خشکسالی و تأمین نیاز استان در کیت‌های رطوبت سنج هدایت کرد، افزود: از این کیت‌ها می‌توان در باغ‌ها و فضای سبز استفاده کرد این کیت‌ها رطوبت خاک را می‌سنجند و وقتی خاک نیاز به آب پیدا کرد فرمان وصل شدن آب قطره‌ای را می‌دهند و پس از اینکه رطوبت خاک به حد نیاز رسید خود به خود آب را قطع می‌کنند به این شکل می‌توان هزاران متر مکعب آب را ذخیره و از هدر رفتن آن جلوگیری کرد برای مثال این یک مورد است که می‌توان شرکت‌های دانش‌بنیان را به سمت نیازهای استان سوق داد.
ترویج آب مجازی
یک کارشناس اقتصاد نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با اشاره به اینکه فرایند ترویج آب مجازی دیگر نیاز استان سمنان در کنار موضوع دانش بنیان‌ها است، گفت: آب مجازی مفهومی است که متاسفانه علی رغم خشکسالی که ۱۵ سال است استان سمنان با آن درگیر شده، اصلاً به آن توجه نشده است.
سید رضا طباطبایی با بیان اینکه در اوج خشکسالی و کم آبی در مکانی مانند بیارجمند که امروز خشک‌ترین منطقه استان سمنان محسوب می‌شود و ۱۸ روستا برای شرب با تانکر آبرسانی می‌شود، هندوانه می‌کارند و این نشان می‌دهد که هیچ درکی برای استفاده از آب وجود ندارد و جهاد هم نتوانسته به درستی کشت جایگزین را معرفی کند.
وی با بیان اینکه سال‌های سال با افتخار و البته به اشتباه برای خربزه تولیدی بی ارجمند تبلیغ می‌کردیم در حالی که هزاران لیتر بر ثانیه آب حیاتی مورد نیاز مردم را هدر دادیم، گفت: آب مجازی به این معنی است که برای تولید دو کیلوگرم هندوانه برای مثال ۱۰۰ لیتر آب نیاز دارید در نتیجه این هندوانه در واقع چهار دبه ۲۰ لیتری آب است که همین امروز بیش از ۱۵۰ هزار تومان قیمت دارد اما هندوانه را ۱۴ هزار تومان می‌فروشیم! یعنی کالایی که برای ۱۸۰ هزار تومان شامل آب، کود، کارگر، حمل و نقل و … تمام شده را ۱۴ هزار تومان می‌فروشیم در حالی که می‌توان به جای هندوانه با همین حجم آب مثلاً عناب کشت کرد و ده کیلوگرم عناب را به قیمت ۳۵۰ هزار تومان فروخت و با نصف پول آن، همان میزان هندوانه مورد نیاز جامعه را وارد کرد.
کشت‌های ناکام
این کارشناس اقتصادی بیان کرد: این موضوع درباره گندم هم صادق است امروز به اذعان کارشناسان کشاورزی هر کیلوگرم گندم برای کشاورزی ۲۵ هزار تومان هزینه دارد که ۲۰ هزار تومان آن فقط پول آب است اما کیلوگرمی ۱۱ هزار تومان فروخته می‌شود در حالی که می‌توان با همان آب زعفران کاشت و با یک دهم پول آن همان میزان گندم تولیدی را از کشور دیگر یا استان دیگر وارد کرد اما متاسفانه نگاه به آب مجازی در استان سمنان وجود ندارد.
طباطبایی در پاسخ به این سوال که چرا همچنان گندم و صیفی جات و … هنوز در استان سمنان کشت می‌شود، می‌گوید: استان سمنان ۲۰۰ هزار هکتار اراضی کشاورزی و باغی دارد که ۴۰ هزار هکتار یعنی ۲۵ درصد آنها آبیاری نوین هستند و یعنی ۱۶۰ هزار هکتار با آبیاری غرقابی کشت می‌کنند از طرف دیگر میزان برداشت گندم ما در سال‌های قبل تا ۱۱۰ هزار تن در سال هم می‌رسید اما کم کم به ۹۰، ۷۴ و امروز هم به زیر ۵۰ هزار تن رسیده است که اصلاً به چشم هم نمی‌آید اما مسئولان اصرار دارند که گندم بی بازده و پر مصرف را کیلوگرمی ۲۰ هزار تومان آب بدهند اما ۱۱ هزار تومان بفروشند زیرا اعتقاد دارند که کشت گندمک کشت استراتژیک است و به مقوله عرق ملی و این مسائل باز می‌گردد!
امروز به اذعان کارشناسان کشاورزی هر کیلوگرم گندم برای کشاورزی ۲۵ هزار تومان هزینه دارد که ۲۰ هزار تومان آن فقط پول آب است اما کیلوگرمی ۱۱ هزار تومان فروخته می‌شود
وی با بیان اینکه مسئولان نه از دانش بنیان‌ها برای کاشت نوین کمک می‌گیرند نه قادر هستند سیستم آبیاری نوین را اجرا کنند نه حاضر هستند با محوریت آب مجازی کشت زعفران و عناب و پسته را انجام دهند و نیاز استان به گندم و هندوانه را وارد کنند اما توقع هم دارند که سهم آب کشاورزی از ۹۰ درصد کاهش یابد، بیان کرد: تمام اینها را یک جا با هم خواستن غیرمنطقی است شما برای به دست آوردن یکی باید دیگری را قربانی کنید اما این درک هنوز در بین مسئولان استان وجود ندارد و در نتیجه مشکل کم آبی استان حل نمی‌شود.
دانش بنیان‌ها به بازی گرفته نشده اند
مفهوم آب مجازی مفهوم گسترده‌ای است که کشت جایگزین یا مزیت نسبی یک بخش کوچک از آن است اما تاثیرگذاری بسیاری در زمینه ذخیره آب حیاتی در استان‌هایی مانند سمنان که با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کنند دارد. از سوی دیگر اما باید گفت استان سمنان ظرفیت‌های عظیمی در بخش دانش بنیان‌ها دارد شرکت‌های جوانی که توان بالایی دارند اما هیچ وقت به صورت جدی در اقتصاد استان تاثیر گذار نبوده و به بازی گرفته نشده اند.
هر چند رویه مسئولان تاکنون نشان داده که نه حرکت به سمت دانش بنیان‌ها صورت می‌گیرد نه عزمی برای آب مجازی؛ امسال اما با توجه به نامگذاری سال به نام دانش بنیان‌ها، اشتغال و تولید باید دید آیا تلنگری به وضعیت موجود در استان خواهد خورد؟
عجیب اینجا است که حتی در استان سمنان شهرداری‌ها هم با آب شرب فضای سبز را آبیاری می‌کنند در نتیجه در این استان انگار چیزی به نام برنامه ریزی برای عبور از بحران خشکسالی تعریف نشده است و وقتی عزمی از سوی مسئولان وجود ندارد کم کم نباید از مردم هم توقع داشت که موضوع خشکسالی را جدی بگیرند زیرا رفتار و تصمیمات مسئولان چیز دیگری را نشان می‌دهد.
نظر شما