بازار؛ گروه بین الملل: تغییرات سیاسی پیش رو بر منابع انرژی، به ویژه گاز طبیعی در ترکمنستان، یکی از منزوی ترین و فقیرترین کشورهای اوراسیا تأثیر خواهد گذاشت. حزب حاکم دمکرات ترکمنستان به رهبری «قربانقلی بردی محمداف» رئیس جمهور قدیمی ترکمنستان، اخیرا پسرش «سردار بردی محمداف»، را به عنوان نامزد بعدی ریاست جمهوری معرفی کرد. این اقدام تنها چند روز پس از آن صورت گرفت که بردی محمداف رئیس جمهور به کناره گیری اشاره کرد. اینکه آیا سردار بردی محمداف تغییری در این پادشاهی غنی از انرژی ایجاد خواهد کرد، نامشخص است، اما پتانسیل وی برای مردم ترکمن - و مصرف کنندگان انرژی در اروپا - قابل توجه است.
ترکمنستان که تقریباً از سانسور رسانه‌ای، ممنوعیت واقعی بسیاری از محتوای اینترنتی و بی‌طرفی حمایت می‌کند، اخیراً تحت تأثیر کمبود مواد غذایی، بحران اقتصادی و تأثیرات کووید ۱۹ قرار گرفته است.
بردی محمداف در سال ۲۰۰۷ با کسب نزدیک به ۹۰ درصد آرا به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد. پس از روی کار آمدن وی، ترکمن‌ها امیدوار بودند که کنترل شدیدی را که رئیس جمهور قبلی اعمال می‌کرد، کاهش یابد. با این حال، دوره تصدی او نشانه کمی از اصلاحات واقعی سیاسی و اقتصادی را نشان داد. او از نظر اقتصادی پروژه های توسعه بلندپروازانه ای را برای گسترش فرودگاه ها، بنادر دریایی، خطوط راه آهن و خطوط لوله گاز طبیعی ترویج کرد که یکی از آنها قرار بود گاز ترکمنستان را از طریق قزاقستان و روسیه به اروپا برساند.
اما از آنجایی که بردی محمداف اعلام کرده است که انتخابات زودهنگام ریاست جمهوری در ۱۲ مارس تعیین شده است، این امید وجود دارد که انتقال رهبری ممکن است منجر به گشایش و اصلاحات جزئی شود. ترکمنستان دارای موقعیت ژئواستراتژیک در میان خاورمیانه، اروپا و آسیا است. تخمین زده می شود که ذخایر گاز این کشور چهارمین ذخایر بزرگ جهان است که حدود ۱۰ درصد از ذخایر جهانی و سهمی بزرگ از اقتصاد ترکمنستان را تشکیل می دهد. شرکت دولتی ترکمن گاز اپراتور اصلی ترکمنستان و بزرگترین شرکت گاز در آسیای مرکزی است.
پکن بزرگترین خریدار گاز طبیعی ترکمنستان است. واردات گاز پکن از ترکمنستان در سال ۲۰۲۱ به ۳۴ میلیارد مترمکعب رسید و پس از آن روسیه با ۱۰ میلیارد متر مکعب قرار گرفت. رئیس جمهور چین، شی جین پینگ، ۵۰۰ میلیون دلار کمک به کشورهای آسیای مرکزی، از جمله ترکمنستان برای اطمینان از عملکرد روان خطوط لوله نفت و گاز، تسریع در ساخت خط D خط لوله گاز چین-آسیای مرکزی و ارتقاء بخش انرژی در این کشورها متعهد شده است.
چین همچنین از تحویل گاز در آینده در ازای حفاری چاه های اضافی در ترکمنستان توسط CNPC دولتی چین اطمینان حاصل کرد، زیرا ترکمنستان فاقد زیرساخت برای صادرات بیشتر منابع خود است. طی دهه گذشته، عشق آباد به پکن و پروژه های انرژی آن در این کشور وابسته شده است.
اگرچه چین در سال ۲۰۱۰ عنوان بزرگترین مشتری گاز روسیه را به خود اختصاص داد، روسیه در حال بازگشت به صحنه است. در سال ۲۰۱۹، غول انرژی دولتی روسیه گازپروم خرید گاز ترکمنستان را از سر گرفت و قراردادی پنج ساله برای عرضه سالانه ۵.۵ میلیارد متر مکعب امضا کرد. روسیه پیش بینی می کند واردات گاز طبیعی خود از ترکمنستان را در سال جاری به میزان ۱۰ میلیارد متر مکعب دو برابر کند. خرید گاز ارزان از همسایگان - به ویژه در کشورهای غنی از انرژی شوروی سابق - و فروش مجدد آن گاز با قیمت های بالاتر در اروپا تاکتیک کلاسیک مسکو است. علاقه مجدد روسیه به گاز ترکمنستان پیامدهای بزرگی برای انرژی اروپا خواهد داشت. اما به دلیل قراردادهای بلندمدت ترکمنستان با چین و روسیه، گاز حاصل از چاه‌های تولیدکننده کنونی این کشور بیشتر در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت مورد استفاده قرار می‌گیرد.
علاوه بر این، ترکمنستان زیرساخت های حمل و نقل لازم را برای انتقال گاز به اروپا به تنهایی ندارد. این کشور می تواند گاز را از طریق روسیه، از طریق ایران از طریق ترکیه یا از طریق خط لوله ترانس خزری که هنوز ساخته نشده است، به اروپا منتقل کند، که عشق آباد هنوز به آن متعهد نشده است. چنین خط لوله ای میادین ترکمنستان را به آذربایجان متصل می کند.
هر سه مسیر با موانعی روبرو هستند، از جمله نیاز به نوسازی خطوط لوله فعلی یا ساخت خطوط لوله جدید، افزودن ظرفیت بیشتر، و سپس مهمتر از همه حفر چاه های گاز جدید برای پاسخگویی به تقاضای اروپا. این که آیا تامین مالی برای هر یک از این موارد از سوی مشتریانی که بر سرمایه گذاری در انرژی های تجدید پذیر متمرکز هستند در دسترس خواهد بود یا خیر، یک سوال باز است.
عشق آباد اصرار دارد گاز خود را در مرز ترکمنستان بفروشد که توسعه خط لوله را به دیگران واگذار می کند. علاوه بر این، ترکمنستان در نظر دارد گاز خود را از طریق افغانستان به هند و پاکستان ارسال کند. خط لوله گاز ترکمنستان، افغانستان، هند و پاکستان (TAPI) سالهاست که متوقف شده است. با این حال، طالبان بار دیگر بر تعهد خود به پروژه تاپی تأکید کردند. این خط لوله ۱۸۰۰ کیلومتری که بخشی از آن ساخته شده است، سالانه ۳۳ میلیارد متر مکعب گاز طبیعی را از گالکینیش به فازیلکا در هند منتقل می کند.
این نگرانی وجود دارد که چه کسی گاز ترکمنستان را خریداری کند. بردی محمداف بزرگ پیشنهاد کرد که کشورهای خاورمیانه ممکن است علاقه مند به خرید باشند، اما در تحویل کالا به خریداران مشکل وجود دارد. روسیه ممکن است علاقه مند به مشارکت در خط لوله ترکمنستان-افغانستان-پاکستان-هند (TAPI) برای تضمین امنیت پروژه باشد. دخالت روسیه در تاپی ممکن است بر سیاست قدرت منطقه ای نیز تأثیر بگذارد. همچنین، تسهیل روابط آذربایجان و ترکمنستان می تواند به آذربایجان که گاز کافی برای تامین نیاز داخلی و صادراتی ندارد، کمک کند تا به تعهدات خود عمل کند. سفرهای اخیر الهام علی اف رئیس جمهور آذربایجان و عمران خان نخست وزیر پاکستان به مسکو ممکن است توسعه دو خط لوله جدید از ترکمنستان را تسریع بخشد.
از سوی دیگر، ترکمنستان یک رهبر جهانی در فناوری GTL است، زیرا تنها کارخانه عملیاتی گاز طبیعی به بنزین در جهان با استفاده از فناوری نوآورانه در آن قرار دارد. این کارخانه جاه طلبی ترکمنستان برای کسب درآمد از ذخایر عظیم گاز طبیعی، ارتقاء زنجیره تامین و تنوع بخشیدن به امکانات صادراتی خود را نشان می دهد. این کارخانه بنزین مصنوعی تولید می کند که بالاترین نیازهای زیست محیطی را برآورده می کند، حاوی گوگرد نیست و محصولات جانبی مضر بسیار کمی تولید می کند.
رئیس‌جمهور جدیدی که برای گفت‌وگو با غرب بازتر باشد، می‌تواند به نفع ترکمنستان باشد، همانطور که در سایر نقاط آسیای مرکزی دیده می‌شود. در ازبکستان و قزاقستان، قدرت به نسل جدیدی منتقل شده است و جامعه مدنی در حال توسعه است. روسای جمهور جدید به شیوه های جدید ادغام منجر می شوند. یک کشور شفاف تر، بازتر و مبتنی بر قانون می تواند سرمایه گذاری پرسود را جذب کند و امکان بهبود زندگی ترکمن ها را فراهم کند.
بردی محمداف به پسرش دستور داد تلاش ها برای امضای قراردادهای صادرات گاز بیشتر را تشدید کند، اما آیا او به غرب روی خواهد آورد؟ قیمت پایین کالاها تا همین اواخر به همه صادرکنندگان هیدروکربن اوراسیا آسیب رسانده است، اما مشکلات ترکمنستان نیز به دلیل انزوای سیاسی و شهرت این کشور به عنوان یکی از ظالم ترین و بی ارتباط ترین دولت های جهان تشدید شده است.
پدر سردار در ابتدا قول داد کشور را باز کند و فضای سرمایه گذاری آن را بهبود بخشد، اما این وعده ها محقق نشد. آمادگی ترکمنستان برای تقویت روابط خود با غرب به تمایل سردار برای برآورده کردن انتظارات شرکای بالقوه در زمینه تجارت، اقدامات تجاری، حقوق بشر، ثبات سیاسی و شفافیت بستگی دارد. چشم انداز افزایش جایگزین های تجدیدپذیر برای گاز، بدهی جدید ۱۷ میلیارد مترمکعبی گاز طبیعی این کشور به چین برای حفاری چاه های جدید در گالکینیش، و رقابت سایر تولیدکنندگان گاز جهانی، اقتصاد ترکمنستان را به طور فزاینده ای با چالش مواجه کرده است. عشق آباد باید اقتصاد خود را متنوع کند و راه های جدیدی برای شرکای بازار بیابد.
اگر رئیس جمهور جدید ترکمنستان بتواند کشورش را آزاد کند، آینده خود را بهبود می بخشد و از طریق تنوع بخشی به خریداران به امنیت انرژی عشق آباد کمک می کند. اما مردم ترکمنستان تنها کسانی نیستند که از این اصلاحات مهم سود می برند. اروپا که به دلیل درگیری با روسیه نیاز مبرمی به منابع جدید انرژی دارد، می‌تواند از منابع جدید گاز بهره‌مند شود.
نظر شما