اروپا در مورد تحریم های گسترده علیه روسیه اجماع ندارد| حذف روسیه از سوئیفت تبعات زیادی دارد

بازار؛ گروه بین الملل: یک مقام بلندپایه کاخ سفید در نشست خبری درباره تحریم‌های جدید آمریکا علیه مسکو گفت که ایالات متحده احتمال قطع روسیه از سیستم پرداخت‌های بین‌المللی سوئیفت را رد نکرد. وی افزود: سوئیفت جزو اولین بسته تحریمی نیست که ما وضع کردیم. اما سوئیفت را از گزینه های موجود تحریمی حذف نمی کنیم، بلکه گزینه ای وابسته به اقدام بعدی روسیه باقی خواهد ماند.

در این میان اقدام تنبیهی غرب برای حذف روسیه از پیام‌رسان سوئیفت موضوع جدیدی نیست و تهدید به مسدود کردن دسترسی آن برای اولین بار در سال ۲۰۱۵ صورت گرفت. در مقابل مسکو از جایگزین سوئیفت به نام «سیستم انتقال پیام‌های مالی (SPFS)» پرده برداری کرد، البته هنوز ارتباط گسترده‌ای با موسسات مالی جهانی ندارد.

از سوی دیگر، SPFS بیش از ۴۰۰ کاربر روسی دارد و تا پایان سال ۲۰۲۰ تنها ۲۳ بانک خارجی از ارمنستان، بلاروس، آلمان، قزاقستان، قرقیزستان و سوئیس به جایگزین سوئیفت متصل شدند. در عین حال، می‌توان انتظار داشت کرملین SPFS را در سطح بین‌المللی گسترش دهد و کشورهایی که قصد دارند واردات نفت و گاز طبیعی روسیه را دارند احتمالاً به سیستم معاملات بانکی جدید روسیه خواهند پیوست.

علاوه بر این، با توجه به اینکه بانک‌های چینی تاکنون تمایل چندانی به پیوستن به SPFS ندارند، این موضوع نیز جای سوال دارد که آیا روسیه می‌تواند به تجارت معمول خود با چین ادامه دهد، البته بانک‌های روسی می‌توانند بخشی از «سیستم پرداخت بین‌بانکی فرامرزی چین (CIPS)»، نسخه چینی سوئیفت شوند که در سال ۲۰۱۵ تأسیس شد.
در پی گفتگوهای بین ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه و شی جین پینگ، همتای چینی وی در ۱۵ دسامبر، کرملین اعلام کرد که روسیه و چین قصد دارند ساختارهای مالی مشترکی را توسعه دهند تا بتوانند روابط اقتصادی خود را به گونه‌ای عمیق‌تر کنند که کشورهای خارجی نتوانند بر آن تأثیر بگذارند.

خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «نادر انتصار» رئیس دانشکده علوم سیاسی دانشگاه آلاباما آمریکا به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید.

نادر انتصار دانشمند سیاسی ایرانی، استاد و رئیس گروه علوم سیاسی و عدالت کیفری، دانشگاه آلابامای جنوبی است. وی به مدرک کارشناسی از دانشگاه کالیفرنیا، لس آنجلس و مدرک کارشناسی ارشد و دکترای خود از دانشگاه سنت لوئیس، میسوری دست یافت. وی به دلیل تحقیقاتش در زمینه سیاست خاورمیانه مشهور است.

*بحران اوکراین چه تبعات اقتصادی برای روسیه و اروپا دارد؟ آیا اروپا با مشکل واردات انرژی مواجه نخواهد شد؟
ما در مراحل اولیه این بحران هستیم و وضعیت همچنان بسیار سیال است. بنابراین، ما نمی‌توانیم پیش‌بینی محکمی برای پیامدهای درازمدت بحران اوکراین برای روسیه و اروپا ارائه کنیم. آنچه که این بار مشخص است این است که پیامدهای منفی برای واردات انرژی اروپا خواهد داشت. ما در حال حاضر شاهد کمبود نقطه ای و افزایش هزینه های انرژی در بسیاری از اروپا هستیم.

*متعاقب حمله روسیه به اوکراین، آمریکا از احتمال قطع ارتباط روسیه با سوئیفت خبر داد. قطع ارتباط روسیه با سوئیفت چه آثاری بر روابط تجاری روسیه خواهد داشت و تا چه میزان بر اقتصاد این کشور اثرگذار است؟
این بستگی به این دارد که روسیه تا چه حد به قطع روابط خود با سوئیفت اقدام کند. منابع مالی تجارت خارجی روسیه به مشارکت این کشور در سوئیفت گره خورده است. اگر روسیه به طور کامل روابط خود را با سوئیفت قطع کند، اختلالاتی در الگوهای تجارت خارجی روسیه ایجاد می شود و این اختلالات برای مدتی عواقب منفی برای اقتصاد روسیه خواهد داشت.

*اروپا وارد کننده انرژی از روسیه است. قطع ارتباط روسیه با سوئیفت کشورها اروپایی را برای واردات سوخت از روسیه با مشکل مواجه خواهد ساخت. آیا ممکن است در چنین حالتی آمریکا واردات انرژی اروپا از روسیه را ذیل تحریم قرار ندهد؟

اگر آمریکا تحریم‌های گسترده‌ای را بر واردات انرژی اروپا از روسیه اعمال کند، اروپا در کوتاه‌مدت تا میان‌مدت بیشتر از روسیه متضرر خواهد شد. در حال حاضر، چندان محتمل به نظر نمی رسد که واشنگتن تحریم های گسترده ای را علیه صادرات انرژی روسیه به اروپا اعمال کند. اگر روسیه واقعاً سوئیفت را ترک کند، کشورهای اروپایی که از روسیه انرژی وارد می‌کنند راهی جایگزین برای ادامه معاملات انرژی خود با روسیه خواهند یافت.

*روسیه سیستم مالی مستقل از سوئیفت را از سال 2015 به بعد ایجاد کرده است. در این سیستم مالی حدود 20 بانک روسی فعال هستند و به نظر می رسد در حال حاضر حضور بانکهای خارجی در آن نیز به زمان نیار دارد. آیا این سیستم می تواند روابط خارجی روسیه را هموار کند؟

همانطور که اشاره کردید، تنها تعداد محدودی از بانک های روسیه در SPFS شرکت دارند. بدون گسترش SPFS و مشارکت تعداد مهمی از بانک ها و موسسات مالی خارجی، SPFS نمی تواند به عنوان وزنه تعادلی برای سوئیفت عمل کند.

*آلمان روابط اقتصادی مناسبی با روسیه دارد و مخالف تحریمهای گسترده علیه روسیه است. آیا اروپا در خصوص تحریم روسیه اجماع نظر دارد؟

در عمل، اجماع اروپا در مورد تحریم های گسترده علیه روسیه وجود نخواهد داشت. اگرچه برخی از محافل در واشنگتن هنوز خواهان احیای جنگ سرد هستند، بسیاری از کشورهای اروپایی به خوبی از این واقعیت آگاه هستند که جنگ سرد به پایان رسیده است و دنیای امروز تفاوت زیادی با صورت فلکی دو قطبی نیروها در دوران جنگ سرد دارد.