توحید ورستان؛ بازار: در مناقشه اخیر اوکراین، به طور پیوسته بر وابستگی اتحادیه اروپا بر انرژی روسیه تاکید می‌شود که باعث شده تا بروکسل به دنبال تنوع سازی منابع وارداتی باشد اما روی دیگر این سکه وابستگی اقتصاد روسیه به درآمد حاصل از گازی صادراتی به اروپا است، از همین روی مسکو نیز به دنبال تنوع سازی بازار خود است که قطعا چین به عنوان بزرگترین مصرف کننده گاز جهان و تشنه انرژی بهترین گزینه برای مسکو خواهد بود.
تقویت مبادلات گازی
ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه در چهارم فوریه - در حاشیه بازی‌های المپیک زمستانی در پکن - از توافقات جدید در بخش نفت و گاز بین روسیه و چین به ارزش ۱۱۷.۵ میلیارد دلار خبر داد. تنش‌های کنونی روسیه با اروپا و آمریکا بر سر اوکراین بر اهمیت استراتژیک تنوع بیشتر عرضه به چین را تأکید می‌کند، به‌ویژه که اتحادیه اروپا قصد دارد وابستگی خود به روسیه را کاهش دهد. در حال حاضر، روسیه سومین تامین کننده گاز مصرفی چین بوده و به دنبال تقویت سهم خود در این بازار مهم است.
توافقات جدید بین روسیه و چین در نوع خود اولین نیست. در سال ۲۰۱۴، گازپروم و شرکت ملی نفت چین (CNPC) قراردادی ۳۰ ساله برای تامین سالانه ۳۸ میلیارد متر مکعب گاز پکن از طریق خط لوله Power of Siberia را امضا کردند. به طور کلی، روسیه از طریق خط لوله «قدرت سیبری» که پمپاژ منابع را در دسامبر ۲۰۱۹ آغاز کرد و از طریق محموله‌های LNG صادرات گاز به چین را انجام می‌دهد.
این خط لوله ۳۰۰۰ کیلومتری گاز را از میدان چیاندینسکویه - مرکز تولید گاز در یاکوتیا - به مصرف کنندگان داخلی در خاور دور روسیه و چین منتقل می‌کند. صادرات گاز روسیه به چین در سال گذشته ۱۶.۵ میلیارد متر مکعب بوده که ۱۰.۵ میلیارد متر مکعب آن از طریق خط لوله Power of Siberia بوده است. روسیه همچنین پس از عربستان سعودی دومین تامین کننده بزرگ نفت خام به چین است. بر اساس داده‌های گمرک چین، پکن در سال ۲۰۲۱ در مجموع ۱.۶ میلیون بشکه در روز نفت خام روسیه وارد کرده است.
گازپروم روسیه از توافق با شرکت ملی نفت چین (CNPC) بر سر یک قرارداد بلندمدت تا ۳۰ سال خبر داد که گاز مورد نیاز چین را از طریق خط لوله جدیدی که از خاور دور روسیه می‌گذرد، تامین کند. شرکت روسی اشاره کرد که این قرارداد گام مهمی در جهت تقویت بیشتر همکاری‌های دوجانبه سودمند بین روسیه و چین در بخش گاز با تسویه یورو است تا مشمول تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه مسکو نباشد
قرارداد ۳۰ ساله گازی
گازپروم روسیه از توافق با شرکت ملی نفت چین (CNPC) بر سر یک قرارداد بلندمدت تا ۳۰ سال خبر داد که گاز مورد نیاز چین را از طریق خط لوله جدیدی که از خاور دور روسیه می‌گذرد، تامین کند. شرکت روسی اشاره کرد که این قرارداد گام مهمی در جهت تقویت بیشتر همکاری‌های دوجانبه سودمند بین روسیه و چین در بخش گاز با تسویه یورو است تا مشمول تحریم‌های احتمالی آمریکا علیه مسکو نباشد.
زمانی که پروژه به ظرفیت کامل خود رسید؛ میزان عرضه گاز از طریق این خط لوله از روسیه به چین ۱۰ میلیارد متر مکعب افزایش می‌یابد و مجموع آن به ۴۸ میلیارد متر مکعب در سال خواهد رسید که شامل تامین گاز از طریق خط لوله Power of Siberia نیز می‌شود.
سال گذشته، تولید گاز طبیعی گازپروم به بالاترین میزان در ۱۳ سال گذشته رسید و به ۵۱۴.۸ میلیارد متر مکعب رسید که در مقایسه با سال ۲۰۲۰، ۶۲.۲ میلیارد متر مکعب افزایش داشته است. گازپروم همچنین درباره چندین قرارداد بالقوه دیگر از جمله خط لوله برق سیبری ۲ با ظرفیت ۵۰ میلیارد متر مکعب در سال که از مغولستان می‌گذرد با چین مذاکره کرده است، اما تاکنون توافقی صورت نگرفته است.
برخلاف قرارداد قبلی گاز بین روسیه و چین در مورد خط لوله قدرت سیبری که در پنج سال گذشته ساخته شده است، توافق جدید مستلزم ساخت شبکه خط لوله اضافی نیست. اگرچه رسانه‌های غربی این توافق را غیرمنتظره نامیدند، اما مذاکرات بر سر این توافق شش سال به طول انجامید و به امضای تفاهم نامه‌هایی به ترتیب در سال‌های ۲۰۱۵ و ۲۰۱۷ منجر شد.
تاثیر رابطه گازی چین- روسیه
روسیه مدت‌هاست که قصد دارد از منابع عظیم هیدروکربنی خود برای تامین تقاضای فزاینده گاز طبیعی مایع (LNG) چین سرمایه‌گذاری کند. این توافقنامه در زمانی امضا شد که وضعیت ژئوپلیتیکی ناآرام بین ایالات متحده و روسیه بر سر اوکراین وجود دارد که وارد جنگ تمام عیار شده است.
مسکو به دنبال اتحاد عمیق‌تر با پکن و جلب حمایت سیاسی آن با هدف خنثی کردن فشار غرب و تحریم‌های اقتصادی جدید احتمالی است. قرارداد جدید گاز نگرانی‌هایی را در اروپا ایجاد کرد مبنی بر اینکه مسکو صادرات LNG خود را به سمت چین منحرف کند
باید توجه داشت که توافقنامه گازی مسکو و پکن تلاشی برای دور کردن تجارت با دلار آمریکا نیز است. روند دلارزدایی یک پدیده نسبتا جدید در روابط تجاری روسیه و چین است و می‌تواند به عنوان اقدامی از سوی هر دو کشور برای افزایش امنیت تجارت دوجانبه در برابر تحریم‌های احتمالی ایالات متحده تلقی شود. این فرآیند در حوزه انرژی با گازپروم و CNPC بیشتر با استفاده از ارزهای محلی ملی - روبل و یوان - و گاها یورو به دلیل حجم تجارت فعلی بین اتحادیه اروپا و مسکو-پکن قابل مشاهده است. این تصمیم را می‌توان به تمایل روسیه و چین برای اصرار برای نقش بیشتر ارزهای محلی خود در بازار مالی جهانی نیز توضیح داد.
علاوه بر صادرات گاز طبیعی، قرارداد جدید توسعه خاور دور روسیه که برای سال‌ها از نظر اقتصادی توسعه نیافته است را تقویت خواهد کرد چون با انتقال گاز به این منطقه، سرمایه گذاری‌های اضافی را جذب کند.
با این وجود اروپا همچنان مقصد اصلی گاز و نفت روسیه است زیرا حجم انرژی صادراتی بسیار بالاتر از صادرات به چین است. اما مسکو به دنبال اتحاد عمیق‌تر با پکن و جلب حمایت سیاسی آن با هدف خنثی کردن فشار غرب و تحریم‌های اقتصادی جدید احتمالی است. قرارداد جدید گاز نگرانی‌هایی را در اروپا ایجاد کرد مبنی بر اینکه مسکو صادرات LNG خود را به سمت چین منحرف کند. با این حال، صادرات LNG به چین از میزان شبکه خط لوله اروپا-روسیه بیشتر نخواهد شد. به عبارت دیگر، اروپا همچنان مقصد اصلی گاز و نفت روسیه است چون حجم انرژی صادراتی بسیار بیشتر از صادرات به چین بوده و از این رو بعید به نظر می‌رسد که مسکو به این زودی حجم LNG صادراتی به اروپا را کاهش دهد.
ظاهرا روسیه با این قرارداد جدید انحصار خود را در بازار انرژی چین تقویت کرده و از تولید گاز در منطقه ساخالین، درآمدزایی خواهد کرد. اگرچه قرارداد جدید انرژی سودهای مشخصی را برای روسیه به همراه خواهد داشت.
موضع پکن در اوکراین
در حال حاضر، نمی‌توان روی دخالت چین در بن بست روسیه و غرب بر سر امنیت اروپا حساب باز کرد. در واقع، مقامات چینی تشابهاتی در بحران اوکراین و مورد تایوان را می‌بینند، اما بعید است که چین از یک جنگ تمام عیار در اروپا حمایت کند، زیرا هر تحولی می‌تواند منافع اقتصادی این کشور را در منطقه به خطر بیندازد. در چند سال گذشته، چین منافع تجاری در اوکراین از جمله صنایع دفاعی و زیرساخت‌های مهم را در چارچوب طرح کمربند و جاده (BRI) توسعه داده و از این رو بعید است که از تنش در این کشور استقبال کند.
چین عمداً از هرگونه رویارویی نظامی احتمالی با ایالات متحده یا ناتو اجتناب می‌کند و بر قدرت اقتصادی رو به رشد خود به عنوان ابزار نفوذ تکیه می‌کند. بنابراین، بحران اوکراین ممکن است منجر به اختلالات اقتصادی جهانی شود و بر ثبات اقتصادی چین در طول دوره بهبودی پس از همه‌گیری و همچنین اداره شرکت‌های چینی تأثیر منفی بگذارد
علاوه بر این، چین عمداً از هرگونه رویارویی نظامی احتمالی با ایالات متحده یا ناتو اجتناب می‌کند و بر قدرت اقتصادی رو به رشد خود به عنوان ابزار نفوذ تکیه می‌کند. بنابراین، بحران اوکراین ممکن است منجر به اختلالات اقتصادی جهانی شود و بر ثبات اقتصادی چین در طول دوره بهبودی پس از همه‌گیری و همچنین اداره شرکت‌های چینی تأثیر منفی بگذارد. با این حال، چین و روسیه هر دو علاقه مند به تعمیق روابط سیاسی و اقتصادی خود در دوره‌ای ناآرام هستند.
برخلاف روسیه که یک اقتصاد راکد دارد، چین مدت‌هاست که نظم بین‌المللی را از طریق روش‌های قدرت نرم خود و نهادهای جهانی موجود بازنگری می‌کند و در نتیجه اهتبار جهانی خود را حفظ می‌کند. با توجه به این واقعیت، می‌توان با اطمینان خاطر نشان کرد که ارتش چین برای تصرف تایوان، بعید است که مرتکب نقض آشکار قوانین بین المللی شود.
در حالی که وقایع اخیر مانند رزمایش دریایی مشترک روسیه، چین و ایران، تشدید تهاجم جت‌های چینی به حریم هوایی تایوان و اظهارات تند چین در قبال تایوان، نگرانی‌های مسکو و پکن را در اروپا برانگیخته است.
علاوه بر این، بر خلاف اوکراین، تایوان از حمایت نظامی، سیاسی و اقتصادی ایالات متحده برخوردار است و حمله احتمالی به تایوان واکنش بی‌سابقه‌ای از سوی واشنگتن را به همراه خواهد داشت که باعث آسیب شدید اقتصادی، سیاسی و امنیتی به پکن می‌شود. در این صورت، حتی همسویی نزدیک با روسیه نتایج قابل توجهی به همراه نخواهد داشت.
نظر شما