نگرانی ایران درباره تعهدات طرف مقابل برجام مشروع است| احتمال توافق تا نوروز وجود دارد

بازار؛ گروه بین الملل: دور هشتم مذاکرات ایران و گروه ۱+۴ در وین به منظور احیای توافق هسته ای از روز دوشنبه ۶ دیماه در هتل کوبورگ آغاز شده است.

حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه در خصوص مذاکرات وین نیز گفت: از جمله موضوعاتی که در دستور کار ما است بحث تضمین و راستی آزمایی است.

وی در این خصوص گفت: امروز ما یک سند مشترک و قابل قبولی را روی میز مذاکره‌کنندگان داریم و ما آن‌ها را اسناد ۱ دسامبر و ۱۵ دسامبر می‌خوانیم که هم در موضوع هسته‌ای و هم در موضوع تحریم‌ها است؛ یعنی سند ژوئن ۲۰۲۱ را کنار گذاشتیم و به یک سند جدید و مشترک رسیدیم.

خبرنگار بازار در گفتگو با «اولی هاینونن» معاون پیشین آژانس بین المللی انرژی اتمی به بررسی مذاکرات وین و چشم انداز آتی آن پرداخته است. لازم به یادآوری است بیان دیدگاههای وی به منظور امانتداری در انعکاس پاسخهاست.

هاینونن معاون و رئیس سابق بازرسان تسلیحاتی و هسته‌ای آژانس بین المللی انرژی اتمی و  استاد دانشگاه هاروارد امریکا بوده است. وی در حال حاضر محقق ارشد مرکز استیمسون امریکا است.

*ایران و آژانس در خصوص نصب دوربین در تاسیسات کرج به توافق رسیدند. با این توافق نشست حکام که قرار بود به این موضوع برسد تشکیل نخواهد شد. مطابق NPT و توافق پادمانی ایران موظف نبود نصب دوربین در تاسیاست کرج را بپذیرد. اما ایران با این کار حسن نیت نشان داد. دلیل موافقت ایران با این اقدام چه بود؟
فعالیت‌های نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات کرج بر اساس برنامه جامع اقدام مشترک (برجام) و نه بر اساس توافقنامه پادمانی NPT انجام می‌شود. دوربین های آژانس بین المللی انرژی اتمی برای نظارت موفق ضروری هستند، بنابراین این تصمیم موافقت با ترتیبات فنی در اجرای معمول تعهدات برجام است.

*اهمیت این توافق برای ادامه مذاکرات در وین چه بود؟
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در سال ۲۰۲۰ بیش از ۱۵۰۰ دوربین نظارتی میدانی داشت. توافق‌نامه‌ها درباره مکان‌های واقعی و نصب دوربین‌ها در یک تأسیسات معمولاً بین بازرس تأسیساتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، که فعالیت‌های معمول اجرای پادمان‌ها را در یک تأسیسات خاص هماهنگ می‌کند، و مقامات دولتی انجام می‌شود.

اولی هاینونن(معاون اسبق آژانس) و محمد البرادعی مدیر کل اسبق آژانس بین المللی انرژی اتمی

به نظر من، چنین موضوع نظارتی معمولی نباید مانع از مذاکرات مهم در مورد بازگشت به اجرای کامل و توسعه احتمالی بیشتر برجام در شرایط جدید پس از سال ۲۰۱۵ شود.

*در حالی ایران برای ادامه گفتگو در دور هشتم اظهار امیدواری می کند و حتی معتقد است این دور ممکن است به نتیجه برسد ولی مشاور امنیت ملی امریکا بعد از دور هفتم مذاکرات، اظهار خوشبینی به حصول توافق نداشته است. دلیل مواضع مختلف تیم ایران و آمریکا و اروپا چیست؟
پیشرفت‌های صورت گرفته در برنامه هسته‌ای ایران، پرسش‌های باز مرتبط با برخی فعالیت‌های تحقیق و توسعه تسلیحات هسته‌ای و نشانه‌هایی از ذخایر و فعالیت‌های احتمالی اورانیوم اعلام‌نشده در ایران، از دیدگاه تیم‌های اروپایی و آمریکایی، همچنین تقویت برخی از مفاد این سند را خواستار شده است.

برجام برای اطمینان از راه حل بلندمدت بادوام و معتبر است. حداقل در اظهارات علنی مذاکره کنندگان ایرانی به نظر می رسد که ایران در حال حاضر آمادگی رسیدگی به این نگرانی ها را ندارد. در عین حال، ایران به دنبال تضمینی برای پایبندی طرف های دیگر به تعهدات خود است که - با توجه به تجربیات اخیر - نگرانی مشروعی است.

*با توجه به تحولات اخیر پیش بینی شما از آینده مذاکرات چیست؟
به نظر من برجام یک توافق غیر ضروری پیچیده است که فاقد عناصری است که می تواند مبنایی برای راه حل بلندمدت باشد. اکنون که ایران و برخی از طرف‌ها نگرانی‌های خود را در مورد نواقص برجام ابراز کرده‌اند، مذاکره‌کنندگان باید بر روی ارائه بازنگری‌ها تمرکز کنند، جایی که محدودیت‌ها بر عملکرد گره خورده است و نه اجرای خودکار با نقاط عطف مصنوعی.

بهترین راه برای ایجاد اطمینان نسبت به صلح‌آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران، بررسی منظم پیشرفت‌ها و تنظیم محدودیت‌ها بر اساس عملکرد همه طرف‌ها است. از آنجایی که در این مرحله دیدگاه های طرفین با هم متفاوت است و توافق بر سر یک رویکرد جدید به زمان قابل توجهی نیاز دارد. در یک حالت خوب، ممکن است توافقی تا نوروز وجود داشته باشد که پس از آن یک مرحله اجرایی برای معرفی تغییرات دنبال شود.