وحید پورتجریشی؛ بازار: حسین امیرعبداللهیان وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران روز پنجشنبه پس از دیدار و گفت‌وگو با «فؤاد حسین» همتای عراقی در نشست خبری مشترک با وی حضور یافت و به تشریح رایزنی‌های انجام شده پرداخت. امیرعبداللهیان در بخشی از نشست خبری خود بیان کرد: توافق شد که طی هفته آینده وزیر راه و شهرسازی ایران به بغداد سفر کند و مصمم هستیم راه آهن شلمچه به بصره در اسرع وقت عملیاتی شود. این موضوع به رفت و آمد بیشتر اتباع دو کشور و ترانزیت و تبادل کالا بین ایران و عراق کمک می‌کند.
راه اندازی خط ریلی شلمچه - بصره مانند هر پروژه عمرانی بین المللی دیگری، با موانع زیادی در مسیر اجرا همراه خواهد بود. اما باید به این نکته توجه داشت که جدا از موضوع این موانع، سود سرشار مبادلات تجاری میان ایران و عراق از یک سو، و همچنین استفاده دو کشور از مسیر ریلی یکدیگر برای ترانزیت کالاهای وارداتی و صادراتی خود، تمام سختی های موجود بر سر راه را پوشش خواهد داد.
پیش از هر چیز باید بدانیم که طرح اولیه ساخت این خط به حدود ۲۵ سال پیش باز میگردد که مطالعات اولیه بخش داخل کشور عراق (حدفاصل شلمچه تا بصره) به طول ۳۵ کیلومتر شامل یک پل بزرگ روی شط العرب به طول ۷۰۰ متر (با دهانه بازشو برای تردد شناورهای رودخانه ای ) توسط کارشناسان راه آهن عراق در سال ۲۰۰۶ انجام شده است.
در دوره جدید اما، پرونده ساخت این پروژه بار دیگر در سال ۹۹ و در جریان سفر مقامات ارشد وزارت راه ایران به عراق در تاریخ ۱۶ اسفند ماه همان سال و دیدار با وزیر وقت حمل و نقل این کشور، گشوده شد و دو طرف تفاهم نامه ای در خصوص اجرایی سازی این پروژه با یکدیگر امضا کردند.
در سال ۹۸ نیز البته قرار بود کار تامین مالی ساخت این پروژه را بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی بر عهده بگیرد که بنا به دلایلی این این طرح عملیاتی نشد. به همین دلیل نیز در شهرویر ماه سال ۹۹، اجرای پروژه خط ریلی شلمچه - بصره با تصویب هیات دولت وقت، به شرکت ارزش آفرینان فدک (بخش خصوص) سپرده شد که بر اساس آن، مقرر شد این شرکت مبلغ ۱۰۰ میلیون یورو برای ساخت این پروژه به صورت BoT هزینه کند و شبیه طرح بزرگراه تهران - پردیس، هزینه و سود خود را از طریق در اختیار گرفتن این خط ریلی تامین کند.
به طور کلی، هم اکنون مواردی چون مشکلات تعیین خط مرزی، موضوع تخصیص زمین کارگاهی به شرکت پیمانکار ایرانی و مواردی از این دست، تا حد زیادی مرتفع شده اند و قرار است وزیر راه شهرسازی کشورمان، در سفر به عراق، برای جمع بندی در راستای زمان اجرایی شدن کار ساخت این خط ریلی با طرف عراقی مذاکره کند.
منافع خط ریلی شلمچه - بصره برای ایران و عراق
* افزایش حجم تجاری میان ایران و عراق: مهمترین ویژگی و کارکرد هر نوع مسیر مواصلاتی میان دو کشور، تسهیل مبادلات تجاری میان آنها بوده که در اهمیت این موضوع شکی نبوده و موضوع اتصال ریلی میان ایران و عراتق نیز از این قاعده مستثنی نخواهد بود.
* تسهیل در امور زیارتی: با توجه به اکثریت شیعه جمعیت دو کشور، اتصال ریلی آنها نیز می تواند تسهیل کننده سفر زائرین ایرانی به کربلا و همچنین زائرین عراقی به مشهد مقدس و قم شود که این حجم مسافر، علاوه بر تعویق روابط فرهنگی دو کشور، سود منجر به رونق مسیرهای مسافری و افزایش ترافیک ریلی دو کشور خواهد شد.
* از طریق این اتصال ریلی، ایران می تواند از یک سو، صادرات خود به سوریه را از طریق شبکه ریلی عراق انجام داده و از سوی دیگر نیز به کشورهای حاشیه خلیج فارس، از جمله عربستان و کویت متصل شود. همچنین چنین اتصال ریلی، با ادامه به سمت مسیر شبکه ریلی اردن، به سواحل دریای مدیترانه متهی شده و کوتاهی این مسیر، هزینه و زمان سیر حمل و نقل ریلی میان ایران و مدیترانه را تا حد زیادی کاهش خواهد داد.
از سوی دیگر باید توجه داشت که در صورت عدم اتصال ریلی میان عراق و مدیترانه، نفکش ها و کشتی های تجاری ایران و کشورهای حاشیه خلیج فارس، راهی جز استفاده از حمل دریایی محصولات خود نداشته و حمل دریایی نیز به معنای لزوم عبور مشتی ها از دریای سرخ و از میان دزادان دریایی سودان است که سالانه ضررهای مالی و جانی فراوانی به بازرگانان و کشتی های تجاری آنها وارد آورده اند. جدا از این موارد، ایمنی حمل و نقل ریلی نیز هیچگاه با مسیر دریایی قابل قیاس نبوده و نیست.
* برای عراق نیز، این اتصال ریلی می تواند بازار کشورهای آسیای میانه، افغانستان و جمهوری آذربایجان را به روی این کشور باز کرده و همچنین پس از ایران، شیعیان جمهوری آذربایجان نیز امکان دسترسی به کربلای معلی از طریق خط ریلی را خواهند داشت که تمامی این موارد، علاوه بر عراق، برای ایران نیز درآمد ترانزیتی قابل توجهی در بر خواهد داشت.
در مجموع، اتصال ریلی میان ایران و عراق را باید به عنوانی فرصتی بزرگ برای هر دو کشور در نظر داشت که علاوه بر سود سرشار تجاری برای تهران و بغداد، می تواند منجر به تعمیق بیشتر روابط میان دو طرف شود.
نظر شما