بازار؛ گروه استانها: ایجاد محدودیت‌های یک‌طرفه از سوی ترکمنستان در مرز باجگیران و تکرار آن طی سال‌های گذشته در تردد مسافری، گردشگری، تجاری و کامیون‌ها موجب شد تا بیکاری در این نقطه از مرز و تاسیسات گمرک، پایانه مرزی و همچنین بازارچه مرزی سایه بیندازد تا آن جا که محدودیت‌های ترکمنستان نان بسیاری از تجار و مردم محلی را آجر کرد.
متأسفانه از زمان شیوع کرونا وضعیت اقتصادی، مالی و تبادل کالا در باجگیران و بازارچه آن دچار اختلال و مشکلات غیرقابل‌حل شده است و خیلی از غرفه داران دچار خسارت مالی سنگین شده‌اند.
عده‌ای از نیروهای کار و کارگران بومی منطقه که در این نقطه مشغول فعالیت بودند همه بیکار شدند و بسیاری از غرفه داران در فهرست کسبه و تجار ورشکسته جای گرفته اند.
ترکمنستان در طی سال‌های گذشته با افزایش ناگهانی تعرفه‌های گمرکی و یا ایجاد محدودیت برای تردد روزانه تنها ۱۰ کامیون؛ بارها و بارها تجارت در این منطقه را با فراز و نشیب روبرو کرده تا اینکه این محدودیت‌ها درنهایت موجب بی‌رونقی بازارچه و کوچ بسیاری از تجار و بیکاری جوانان و مردم این منطقه شده است.
اگرچه سفر اخیر رئیس‌جمهور کشورمان به ترکمنستان و یا سفر بسیاری از مسئولان جمهوری اسلامی و حتی مسئولان محلی مانند استاندار خراسان رضوی با تأکید بر ازسرگیری روابط تجاری با این کشور در جریان بوده است اما تا زمانی که این مشکل رفع شود و دوباره مرز باجگیران از حالت مسدودی خارج و سروسامان بگیرد ظاهرا هنوز زمان و رایزنی بیشتری لازم است.
ترکمنستان کوتاه نمی‌آید
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان در همین رابطه طی گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: چندی پیش به دلیل شرکت در جلسه سران با کشور ترکمنستان از مرز باجگیران عبور کردم و لذا افسوس سال‌های گذشته را خوردم.
مجید محمد نژاد افزود: افسوس که در یک بازه زمانی که باید از آن به‌عنوان دوران طلایی یادکرد در این مرز تجارت و صادرات و واردات رونق قابل‌توجهی داشت و مردم هر دو طرف مرز از آن منتفع می‌شدند.
وی گفت: به‌هرحال از آن سال‌های طلایی گذشته است و امروز فقط مرز باجگیران ازنظر مسافری باز است و حتی ازنظر بار و ترانزیت کالا فعالیتی ندارد.
رئیس اتاق مشترک ایران و ترکمنستان به بازار گفت: متأسفانه از طرف کشور ترکمنستان اجازه تردد کامیون سنگین به خاطر مشکلات فنی و معذوریت‌هایی در بحث جاده از این مرز داده نمی‌شود و از طرف دیگر از زمان کرونا از طرف ترکمن‌ها مرز بسته بوده است .
وی خاطرنشان کرد این دلایل به خاطر سیاست‌های سخت گیرانه کشور ترکمنستان است که حتی اجازه ورود، ویزا توریستی کوتاه‌مدت و ترانزیت را به اتباع خودش را هم نمی‌دهد و سیاست سخت گیرانه ای را دنبال می کند و از طرفی بیماری کرونا این سیاست سخت‌گیرانه را بیشتر کرده و هنوز این سیاست سخت‌گیرانه ادامه دارد.
مسئولان کوتاهی نکردند
محمد نژاد خاطرنشان کرد: طی سفر اخیر که ریاست‌جمهور ایران به ترکمنستان داشتند قرار بر این شد تا شرایط تسهیل شود و بتوان از فضای ترانزیت جهت ارتباط با مرزهای مشترک استفاده شود ولی هنوز اتفاق خاصی نیفتاده است.
وی ادامه داد: بالاخره پس‌ازاین نشست تقریباً بیش از چند هفته گذشته است و بازخوردهای کاری آن‌یک الی دوماه طول می‌کشد تا شرایط به حال قبل برگردد ولی از چه زمانی آغاز شود اطلاعات دقیق‌تر ندارم و مشخص نیست و درهرصورت بستگی به نظر طرف کشور ترکمنستان دارد .
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکمنستان خاطرنشان کرد: با این سخت‌گیری‌ها که از طرف ترکمن‌ها ادامه دارد درهرحال شرایط بین‌المللی نسبت به کرونا و حساسیت آن کم‌تر شده است ولی رویکردهایشان مثل بقیه کشورهای دارند کم‌کم عوض می‌کنند.
وی بابیان اینکه تسهیل در روابط تجاری و تجدیدنظر ترکمنستان در این راستا بازهم نیازمند گذشت زمان است افزود: امیدوارم ابتدای سال میلادی به بعد بتوان تغییراتی را در این مرز شاهد باشیم .
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکمنستان یادآور شد: به‌هرحال نسبت به بازگشایی مرزها و در واقعیت ایران مشکلی ندارد و نیاز است تا ترکمن‌های متقاعد شوند تا نسبت به تصمیمات گرفته‌شده تغییر رویه دهند.
محمد نژاد با اشاره به اینکه این کشور سیاست‌های خودش را دارد و نمی‌توان در امورات آن‌ها و تصمیم‌گیری آن دولت دخالت کرد ادامه داد: مسئولان ایران چه دولت و بخش خصوصی کوتاهی نکرده‌اند و هر جلسه‌ای بوده است دغدغه‌ها را مطرح کردند.
وی بابیان اینکه در استان از گذشته مرز با جگیران فعال بوده اظهار داشت: از گذشته این مرز در کنار مرزهای دیگر مشترک استان مراودات کالا، محصول، خدمات فنی و مهندسی و صادرات آن در حال انجام بوده است و مضاف بر اینکه مرز مسافری رونقی ندارد واقعیت هدف کشور ترکمنستان در این است که از مرز باجگیران فقط به‌عنوان مسافری استفاده نماید و همان بازارچه آن فعال باشد
وی گفت: بنابراین هدف ما باید در این راستا باشد تا در حوزه مسافری و بازارچه یکسری راهکار بدهیم تا ترکمن‌ها برای استفاده بیشتر از این مرز مجاب شوند تا از رونقی که این بازارچه و مرز درگذشته داشته است نقطه‌ای کم نشود.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و ترکمنستان تأکید کرد: انسداد این مرز تبعات مختلف اجتماعی برای ساکنان هر دو طرف دارد و لذا امیدواریم اتفاقات خوبی بیفتد تا نسبت به رویکرد جدید ترکمنستان تغییرات خوبی شاهد باشیم.
باجگیران ثروتمند اما محروم
نماینده مردم قوچان و فاروج نیز در گفت‌وگو با بازار اظهار کرد: ما نیز در این زمینه پیگیری‌های زیادی از شهرستان داشتیم و پیگیر موضوع هستیم اما نیاز است تا شهر باجگیران از منظر امکانات شهری جذابیت‌هایی داشته باشد که سبب جلب گردشگر و مسافر خارجی شود.
علی آذری به بازار گفت: از طرفی این شهر مرزی با مشکل دیگری روبرو است که محرومیت از گاز است که در یک نقطه بلند و کوهستانی قرارگرفته است بنابراین برخورداری از نعمت گاز یک ضرورت حتمی است که به جدیت پیگیر بودیم و با نشست‌هایی که با مسئولان مربوطه و وزیر نفت داشته‌ایم بتوان این مناطق از نعمت گاز برخوردار شوند .
نماینده مردم قوچان بابیان اینکه در خصوص مسائل مرزی نیز نشستی با سفیر کشورمان ترکمنستان و نامه‌نگاری با وزیر امور خارجه داشتم گفت: درهرصورت طرف ترکمن به دلیل مسائل کرونا سخت‌گیری‌های زیادی دارد که قرار شد با نصب و انجام تجهیزات لازم ضدعفونی در مرز بتوان ترددهایی به حال قبلی صورت گیرد و با تعاملات صورت گرفته در سطح دولت و مجلس خبرها و نتایج مثبتی حاصل آید.
وی ادامه داد : اگرچه برخی از کشورهایی که با جمهوری اسلامی ایران دشمنی داشته‌اند سرمایه‌گذاری خوبی در کشور ترکمنستان ایجاد نمودند و ما نیاز داریم تا با تعاملات خوب و سازنده که سفر اخیر ریاست محترم جمهوری به ترکمنستان داشتند و ارتباط سازنده و اثربخش اقتصادی دوباره فرصت‌های خوب و عالی گذشته را جبران نماییم .
وی اذعان کرد: سال گذشته نیز به مسئولان تاکید کردم در شرایط سخت اقتصادی این منطقه می تواند با ایجاد اشتغال و همکاری مشترک اقتصادی بین الملل در زمینه سرمایه گذاری، مدیریت صادرات و جذب سرمایه فعال باشد و از این طریق قوچان و فاروج را نجات دهد.
آذری یادآور شد: قرار است طی نشستی با سفیر ایران در ترکمنستان تا آخرین نتایج سفر مشخص شود که اطلاع‌رسانی لازم صورت گیرد.
نامه‌نگاری با وزارت امور خارجه
فرماندار قوچان نیز در پاسه به سوال بازار در خصوص تلاش‌های انجام پذیرفته برای حل مشکل تجاری با ترکمنستان اظهار کرد: قبل از سفر ریاست جمهوری به ترکمنستان گزارشی از ارائه وضعیت تخصصی شرایط و موقعیت مرز باجگیران از منظر حمل بار، ترانزیت، کالا و بازارچه از گذشته تاکنون طرح مسئله شد و نامه‌ای به استانداری و در ادامه به وزارت امور خارجه فرستاده شد .
امین رضا مرآتی در گفت و گو با بازار اظهار کرد: درهرصورت این موضوع صرفه نظر از مباحث اشتغال و اقتصادی به یک مطالبه عمومی مردم قوچان تبدیل‌شده است که مهم‌ترین موضوع مطالبه مردم بازگشایی و ساماندهی مجدد این مرز و افزایش مبادلات و ارزش کالاها است .
فرماندار قوچان به بازار گفت: نقل‌قولی که از دوستان وزارت امور خارجه پس‌ازاین نشست اخیر سران با طرف ترکمنستان داشتند مذاکرات خوبی صورت گرفت و امید به نتیجه‌بخش بودن مذاکرات بالا است و حتی قول مذاکرات کارگروه‌های طرفین را نیز داده بودند.
امین رضا مرآتی با اشاره به رایزنی‌ها و پیگیری‌های فراوان صورت گرفته از سوی وزارت امور خارجه، استاندار خراسان رضوی و نماینده مردم در مجلس شورای اسلامی برای بازگشایی این مرز استراتژیک، گفت: متأسفانه طرف مقابل ابراز علاقه و تمایلی نسبت به بازگشایی این مرز ندارد و پاسخ روشنی نداده است اما پیگیری‌ها همچنان ادامه دارد.
وی بابیان این موضوع که برای کاهش اتکا به مراودات مرزی باید به دنبال توانمندسازی مردم منطقه در حوزه مشاغل خانگی و افزایش تولیدات روستایی بود، تصریح کرد: طرحی با همکاری بنیاد برکت در حال انجام است که تسهیلاتی به روستاییان در این منطقه مرزی اعطا می‌شود تا با راه اندازی مشاغل جایگزین مرتبط و1ضعیت اقتصادی مردم این منطقه تقویت و اتکایشان به مراودات مرزی که دستخوش تغییر است، کم شود.
بهانه‌های واهی
ترکمنستانی‌ها از زمان شیوع کرونا این بیماری را به‌عنوان عامل اصلی برای جلوگیری از تبادلات مرزی مطرح کردند و باوجوداینکه جمهوری اسلامی نسبت به ضدعفونی کالاِ اقدام کرده است اما بازهم بهانه‌های دیگری مطرح می‌شود تا ظاهراً این گره کور مرز هم چنان بر روی تجار بسته بماند.
امید جهان خواه ناظر گمرکات خراسان رضوی در خصوص بهانه‌های طرف مقابل برای تردد کامیون‌ها و تبادلات تجاری از زمان شیوع کرونا تاکنون اظهار می‌کند: از اسفند سال ۹۸ هم‌زمان با شیوع کرونا بازارچه مرزی برای تبادل کالا در باجگیران بسته‌شده است.
وی در پاسخ به این سؤال که طرف ترکمنستانی قرار بود اقداماتی برای رفع مشکلات به وجود آمده در تعاملات تجاری انجام دهد نیز توضیح داد: با پیگیری‌هایی که از طرف وزارت امور خارجه کشورمان صورت گرفته است، فعلاً تردد افراد دیپلمات از مرز باجگیران انجام می‌شود و تبادل کالایی نه از طریق بازارچه و نه از طریق گمرک انجام نمی‌شود و هیچ مسافری نیز رفت‌وآمد ندارد.
جهان خواه همچنین در پاسخ به این سؤال که دلایلی که طرف ترکمنستانی برای بسته شدن مرز بیان می‌کند چه مواردی است، گفت: طرف ترکمنستانی از زمانی که کرونا شیوع پیدا کرد بیان می‌کرد که امکانات ضدعفونی کردن محموله‌ها باید در مرز وجود داشته باشد، این در حالی است که ما حاضر شدیم همانند مرز لطف‌آباد و سرخس محموله‌ها بین کامیون‌های دو کشور در مرز جابه‌جا و تخلیه بار انجام شود؛ اما این پیشنهاد را هم طرف ترکمنستانی نپذیرفت.
وی با اشاره ه به این موضوع که حتی دلایل مخالفت با این پیشنهاد را نیز اعلام نکردند و فقط گفتند که بررسی می‌کنیم که اگر شرایط مهیا شد، اجازه تردد کامیون‌ها داده شود افزود: این در حالی است که هنوز جوابی در این رابطه شنیده نشده است.
ناظر گمرکات خراسان رضوی گفت: متأسفانه در چند سال گذشته با محدودیت‌هایی که کشور ترکمنستان اعمال کرد، این بازارچه از رونق افتاد؛ حتی قبل از شیوع کرونا طرف ترکمنستانی برای کامیون‌هایی که می‌خواستند به سمت ترکمنستان بروند، محدودیت وزنی کالا هم در نظر گرفته بود.
جهان خواه گفت: قبل از شیوع کرونا به‌طور میانگین اگر روزانه بین ۱۰ تا 15 کامیون به سمت ترکمنستان می‌رفت، می‌گفتند وزن کامیون‌ها همراه با کالا نباید بیشتر از ۲۰ تن باشد و عملاً کامیون‌هایی می‌توانستند حرکت کنند که ۱۰ تن وزن داشته باشند و این موضوع نیز مشکلاتی را ایجاد می‌کرد، بعد از شیوع کرونا هم که اصلاً نگذاشتند تردد کامیون‌ها صورت بگیرد.
او همچنین در پاسخ به این سؤال که برای ضدعفونی کردن محموله‌ها در مرز باجگیران امکانات و زیرساخت فراهم نیست؟ گفت: امکانات برای ضدعفونی کردن محموله‌ها فراهم است، سازمان راهداری که متولی این موضوع است امکانات ضدعفونی کردن محموله در مرز باجگیران را فراهم کرده است، اما طرف ترکمنستانی دلایل خودشان را واضح اعلام نمی‌کنند که موضوع فقط ضدعفونی کردن محموله هاست یا مسائل دیگر.
ناظر گمرکات خراسان رضوی گفت: طرف ترکمنستانی اعلام می‌کرد که در حال بازسازی مسیر عشق‌آباد به سمت باجگیران هستند و پل‌های این جاده ظرفیت بیشتر از این (۲۰ تن وزن کامیون همراه با کالا) را ندارد، در حالی که در گذشته با همین جاده و پل ها، کامیون‌های زیادی با وزن ۴۰ تن تردد می‌کرد.
ضرورت بازگشایی مرز
رونق فعالیت تجاری در مرز باجگیران تا پیش‌ازاین موجب شده بود تا مهاجرت معکوس به معنای واقعی در این منطقه به منصه ظهور برسد و لذا تا چندی پیش شاهد سیل جوانانی بودیم که برای کار به این مرز مهاجرت می‌کردند اما از هنگامی‌که این مرز به دلایل مختلف بسته و بازارچه مرزی به تعطیلی کشیده شده باری دیگر بسیاری از جوانان این منطقه کوله‌بار سفر برای به دست آوردن کار به سمت شهرهای بزرگ‌تر مانند بجنورد و مشهد بستند.
ایجاد اشتغال و کمک به تأمین معیشت مرزنشینان، جلوگیری از مهاجرت آن‌ها به شهرها، جلوگیری از قاچاق کالا و بهبود وضعیت آن‌ها تنها بخشی از مزیت‌های بازارچه مرزی باجگیران است که متأسفانه تمامی این فرصت‌ها در حال حاضر به دلیل انسداد مرز به تهدید تبدیل‌شده است و ضرورت دارد تا با دیپلماسی و رایزنی وزارت امور خارجه باری دیگر از این فرصت برای کمک به معیشت مرزنشینان کمک کرد.
نظر شما