بازار؛ گروه کشاورزی: طی دهه های گذشته روش های آبیاری بسیاری وارد کشور شده است که همگی با هدف کاهش هدر رفت آب و بالا رفتن بهره وری آبیاری بوده است. با این وجود به گفته کارشناسان بسیاری از این روشها و سیستم های آبیاری در اقلیم و آب و هوای ایران کارایی ندارد و به همین دلیل بهره وری مورد نیاز حاصل نمی شود. به همین خاطر برخی سازندگان داخلی اقدام به بومی سازی برخی از این روشها و متناسب سازی آن ها با شرایط آب و هوایی کشور کرده اند. «علی حیدری» یکی از این افراد است که در حال حاضر مدیر یک شرکت دانش بنیان است و با الهام گرفتن از روشهای آبیاری که در گذشته در مناطق کویری ایران استفاده می شده، سیستم آبیاری زیرزمینی را بومی سازی کرده است. در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با وی انجام داده و پیگیر شرایط بومی سازی این سیستم آبیاری شده است.
در باغات خُرد که کشاورز توان آبیاری تحت فشار ندارد، با استفاده از سیستم های بدون فشار به جای غرقابی سازی، راندمان آبیاری به بیش از ۹۰ درصد می رسد
*شما یک سیستم آبیاری را ترویج می دهید که بومی سازی شده است. کمی در این خصوص توضیح بدهید.
ما حدود ۱۱ سال سابقه فعالیت داریم و زمینه فعالیت ما در حوزه «شوری و پسته» است؛ یعنی ۹۵ درصد فعالیت ما در این دو حوزه است. بد نیست بدانید که در رابطه با «پسته» روی آبیاری های زیرزمینی و سیستم های جدید که خاص کشور ما است کار می کنیم؛ به این معنا که سیستم آبیاری قطره ای را برای ایران بومی کرده ایم. وقتی می گوییم آبیاری های زیر زمینی منظور ما هم آبیاری های زیرزمینی که با سیستم های تحت فشار انجام می شود است و هم سیستم های آبیاری کم فشار است که یک سیستمی شبیه به سیستم کوزه ای قدیمی است و این غالبا در اراضی خُرده مالک کارایی دارد.
همانطور که می دانید حدود ۶۵ درصد از باغات کشور خرده مالک است و بنابراین توان آبیاری تحت فشار را ندارند. لذا به این واسطه می توانند با این سیستم های بدون فشار، کشاورزان سنتی به جای اینکه آبیاری غرقابی انجام بدهند آبیاری را زیرزمینی کنند که راندمان آبیاری بالای ۹۰ درصد داشته باشند. با توجه به اینکه راندمان آبیاری در آبیاری غرقابی زیر ۵۰ درصد است، با استفاده از این سیستم آبیاری پیشنهادی ما، میزان آب را برای کشاورز ۲ برابر می کند که در وضعیت فعلی کشور رقم قابل توجهی است.
*اینکه گفته می شود سیستم های نوین آبیاری که در کشور اجرا می شود در کشورهای پیشرفته منسوخ شده محسوب می شود و کارایی ندارد چقدر از نظر شما صحت دارد؟
این حرف درست است؛ یعنی اجرای برخی از روشهای آبیاری در ایران با اشکالات اساسی مواجه است؛ یک ایراد این است که مثلا سیستم های آبیاری بارانی یا قطره ای برای اروپا، آمریکا و دیگر مناطقی است که میزان رطوبت نسبی هوا بالا و از آن طرف میزان باد و آفتاب کم است و لذا راندمان آبیاری این سیستم ها در آن مناطق بالا است. اما در کشور ما که یک کشور کویری است و آفتاب و باد زیاد است یقینا راندمان آبیاری بالایی ندارد. از سوی دیگر در آبیاری قطره ای اگر شوری آب آبیاری از یک میزانی بالاتر برود سیستم آبیاری قطره ای به مشکل برخورد می کند.
در ایران غالبا از روشهای آبیاری استفاده می شود که منسوخ شده است به همین دلیل در بحث آبیاری نتیجه مطلوب حاصل نمی شود
*با این تفاسیر در کشور از چه روش های آبیاری باید استفاده شود که کارآمد باشد؟
ما باید از آبیاری های زیرزمینی استفاده کنیم اما روشهای آبیاری که می گویند در دنیا منسوخ شده را ما متاسفانه استفاده می کنیم به همین دلیل به نتیجه مطلوب نمی رسیم.
به عنوان مثال در سیستم آبیاری قطره ای زیرزمینی چون «قطره چکان ها» در زیر خاک قرار می گیرد و کشاورز با مشکل نفوذ ریشه به داخل قطره چکانها مواجه می شود، برای اینکه از آن جلوگیری شود از یک علف کش به نام «ترفلان» استفاده می کنند که امروز سرطان زا بودن و جهش زا بودن این علفکش در دنیا اثبات شده و لذا این روش منسوخ شده است. اما در ایران متاسفانه هنوز تولید می شود و حتی گاهی کارخانه های جدیدی احداث می شوند که این سیستم را انجام می دهند و این یک زنگ خطر است.
*آیا سیستم آبیاری که شما بومی سازی کرده اید، این مشکل را رفع می کند؟
بله! علیرغم اینکه سیستم آبیاری زیر زمینی است و راندمان آب بالایی را داریم اصلا نگران نفوذ ریشه به داخل قطره چکان ها را نداریم و لذا اصلا نیازی به استفاده از هیچ علفکشی نداریم.
در واقع وقتی سیستم آبیاری قطره ای زیرزمینی باشد، قطره چکان از داخل به لوله آبیاری چسبیده است و از بیرون فقط یک سوراخ است. بنابراین وقتی آب را قطع می کنیم ریشه ها به سمت رطوبت بیشتر می روند و چون بیشترین رطوبت اطراف قطره چکان است به آن سمت حرکت می کنند و به راحتی سر ریشه ها به داخل سوراخ قطره چکان نفوذ می کنند و سوراخ را مسدود می کنند و کشاورز لاجرم برای اینکه ریشه به سمت قطره چکان نرود علفکش تزریق می کنند. پس ما این سیستم آبیاری را بومی سازی کردیم و این مشکل را حل کردیم، به این نحو که کپسولهای آبیاری که چیزی شبیه به کوزه های قدیمی است و چند هزار سال پیش در ایران استفاده می شده را به کار گرفته ایم و آن را مدرن ساخته ایم؛ یعنی کوزه سفالی را با پلی اتیلن ساخته ایم و این کپسولها در زیر خاک قرار داده می شود و اطراف آن ها «شن نخودی» به عنوان فیلتراسیون ریخته می شود. به این ترتیب آب را پخش می کنند اما چون قطره چکان داخل یک محفظه خالی قرار داده شده است به هیچ وجه ریشه توان رفتن و نفوذ کردن در آن را ندارد.
۱۰ تا ۱۵ درصد مواد اولیه وارداتی مورد نیاز برای تولید این سیستم های آبیاری را به سختی تامین می کنیم
*آیا این محصول به تولید انبوه رسیده است؟
بله ما این سیستم را ثبت اختراع کرده ایم و چند سالی است در باغات کشور استفاده می شود. با این وجود چون تعداد زیادی باغدار این سیستم را استفاده می کنند در حال رایزنی با وزارت جهاد کشاورزی هستیم تا بتوانیم از تسهیلاتی که وزارت خانه برای سیستم های آبیاری ارائه می دهد استفاده کنیم و تولید این محصول را توسعه بدهیم.
از سوی دیگر اگرچه هنوز وارد مقوله صادرات نشده ایم اما قطعا نگاهی به کشورهای عربی داریم چون در آن مناطق و کشورها نیز آب بسیار ارزشمند است و شرایطی مشابه ما دارند و می توان با آنها کار کرد.
*عمده چالش های شما در مسیر ساخت و اجرای این سیستم آبیاری چیست؟
همانطور که گفتم ما ۱۱ سال است در پروسه تولید و فعالیت در بخش کشاورزی هستیم با این وجود در آن زمان حدود ۸۰ درصد از مواد اولیه مورد نیاز ما وارداتی بود و امروز به ۱۰ تا ۱۵ درصد رسیده است. اما مساله اساسی این است که امروز برای تامین و تهیه این ۱۰ تا ۱۵ درصد مواد اولیه وارداتی نیز با مشکلات عدیده ای مواجه هستیم و چون در داخل تولید نمی شود لذا قابلیت جایگزینی هم ندارد. این امر تولید را سخت می سازد.
نظر شما