بازار؛ گروه بین الملل: «سید ابراهیم رئیسی» هفته گذشته در دومین سفر خارجی خود و به دعوت رئیس جمهور ترکمنستان، به عشق آباد پایتخت این کشور سفر کرد تا در پانزدهمین اجلاس سران همکاری های اقتصادی (اکو) شرکت کند. رئیس جمهور پس از حضور در نشست اکو، اعلام کرد که جمهوری اسلامی ایران اولویت ویژه‌ای برای همکاری و مشارکت اقتصادی با کشورهای آسیایی به خصوص همسایگان خود در آسیای جنوبی، آسیای غربی، آسیای میانه و قفقاز قائل است.
وی تاکید کرد: بی‌تردید تقویت نقش و جایگاه سازمان های منطقه‌ای به عنوان تسهیل‌کننده همکاری های دو و چندجانبه مورد توجه و اهتمام ماست که یکی از نمودهای واضح آن سازمان همکاری‌های اقتصادی «اکو» است.
رئیس‌جمهور همچنین اظهار کرد که مجموعه «اکو» علاوه بر بهره‌مندی ویژگی‌های مادی قدرت همچون جمعیت نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان، در بردارنده هویتی ممتاز به نام اسلام است.
باید گفت علی رغم پتانسیل های تجاری منطقه اکو، تجارت در این منطقه کمتر از ده درصد بوده و سازمان اکو تاکنون نتوانسته جهت تقویت روابط تجاری میان اعضاء به دستاوردی برسد.
از جمله موانع مهم افزایش همگرایی اقتصادی کشورهای عضو سازمان همکاری اقتصادی اکو شناسایی نکردن مزیت‌های نسبی هر یک از کشورها برای پیشرفت روابط تجار، تاکید اعضاء بر منافع ملی در برابر منافع منطقه‌ای و وابستگی ساختار تجارت آنها به بازار صنایع جهانی است.
در این راستا خبرنگار بازار گفتگویی با پروفسور «جفری کارلینر» استاد دانشگاه بوستون آمریکا تنظیم نموده که در ادامه می آید.
*بلوکهای تجاری منطقه ای چه اهمیتی برای رشد اقتصادی و تجاری کشورهای عضو دارند؟
پیوستن به بلوک های تجاری منطقه ای رشد را در چندین کشور افزایش داده است. پس از پیوستن مکزیک به نفتا (منطقه آزاد تجاری آمریکای شمالی) با ایالات متحده آمریکا و کانادا، اقتصاد مکزیک سریعتر رشد کرد.
اسپانیا و پرتغال نیز پس از پیوستن به اتحادیه اروپا رشد اقتصادی سریع تری داشتند، همانطور که لهستان، مجارستان و دیگر کشورهای اروپای شرقی در هنگام پیوستن به اتحادیه اروپا رشد اقتصادی بیشتری داشتند. برزیل، آرژانتین و اروگوئه نیز از تشکیل مرکوسور سود بردند که تجارت آنها را در زمینه کالاهای تولیدی و سایر محصولات افزایش داد.
سایر سازمان های منطقه ای قصد خود را برای مذاکره در مورد مناطق آزاد تجاری بدون موانع تجاری بین کشورهای عضو اعلام کرده اند اما برای رفع این موانع کار زیادی انجام نداده اند. این سازمان ها عبارتند از آ سه آن، منطقه تجارت آزاد جنوب آسیا و سازمان همکاری اقتصادی اکو و .... باید گفت اغلب بیان قصد کاهش موانع تجاری آسان تر از انجام آن است.
*سازمان «اکو» مشتمل بر جمعیت نیم میلیاردی، مالکیت یک سوم منابع انرژی جهان، موقعیت بی‌نظیر ارتباطی میان اروپا با چین و روسیه با خلیج فارس و اقیانوس هند، نیروی انسانی جوان و پرتوان است. دلیل موثر نبودن این سازمان به رغم چنین پتانسیلی چیست؟
ایران، پاکستان و ترکیه همگی دارای جمعیت زیاد و اقتصاد بزرگ هستند. از این رو پتانسیل قابل توجهی برای گسترش تجارت بین آنها وجود دارد. اما پتانسیل افزایش تجارت با کشورهای آسیای مرکزی بسیار کمتر است.
کشورهای اسیای مرکزی اغلب بسیار کوچک هستند، اقتصادهای کوچکی دارند و صادرات آنها عمدتا نفت و گاز است که ایران نیازی به واردات آنها ندارد. این مهم می تواند یکی از دلایل موثر نبودن سازمان همکاری اکو باشد.
*پانزدهمین اجلاس سران سازمان همکاری‌های اقتصادی (اکو) به میزبانی شهر عشق آباد ترکمنستان برگزار شد. با توجه به عضویت ایران در سازمان شانگهای و موقعیت مهم ایران در اتصال چین به اروپا؛ روسیه و آسیای مرکزی به خلیج فارس آیا شاهد تحولی در سازمان اکو خواهیم بود؟
باید گفت رفع موانع تجاری و افزایش قابل توجه تجارت نیازمند حمایت سیاسی قوی در کشورهایی است که به مناطق تجاری منطقه می پیوندند. به نظر می‌رسد که این موضوع در سازمان همکاری اکو و همچنین در بسیاری از بلوکهای تجاری منطقه‌ای دیگر که روی کاغذ وجود دارند، اما تجارت بین کشورهای عضو کم است، وجود ندارد.
این موضوع بیشتر در سازمان همکاری اقتصادی اکو مشهود است. تقویت روابط اقتصادی با چین احتمالا برای ایران مهمتر از تقویت روابط با همسایگان آن مانند پاکستان و ترکیه است. به همین ترتیب برای پاکستان و ترکیه، تقویت روابط با چین، اتحادیه اروپا و ایالات متحده آمریکا احتمالا مهمتر از تقویت روابط اقتصادی با ایران است.
*با وجود پتانسیل‌های تجاری بالا تجارت درون منطقه‌ای اکو کماکان کمتر از ۱۰ درصد است. چگونه می توان این میزان را افزایش داد؟ آیا اساسا کشورهای این سازمان پتانسیل افزایش تجارت درون منطقه ای را دارند؟
افزایش قابل توجه تجارت بین کشورهای اکو امکان پذیر است اما بنا به دلایل گفته شده در سوالات قبل بعید به نظر می رسد.
نظر شما