موانع تجاری و بانکی ایران با احیای برجام نیز رفع نمی شود| صرفاً تحریمهای هسته ای لغو می شود

بازار؛ گروه بین الملل: علی باقری معاون سیاسی وزارت امور خارجه ایران اخیرا اعلام کرد: در تماس تلفنی با آقای انریکه مورا، آغاز مذاکرات با هدف لغو تحریم‌های غیرقانونی و غیرانسانی، در روز ۸ آذرماه در وین مورد موافقت قرار گرفت.

در این راستا حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه اخیرا در توئیتی اعلام کرد: ما به‌دقت رفتار آقای بایدن را می‌سنجیم. هدف «مذاکره» حرف زدن محض نیست؛ بلکه توافق ملموس و احترام به منافع متقابل است.

وزیر امور خارجه ایران تاکید کرد: ۱+۴ برای مذاکره مبتنی بر رعایت منافع و حقوق متقابل آماده باشد.

خبرنگار بازار در گفتگو با پروفسور «شیرین هانتر» عضو شورای روابط خارجی آمریکا و استاد دانشگاه جورج تاون به بررسی این موضوع پرداخته است که در ادامه می آید.

هانتر متخصص مسائل سیاسی ایران، خاورمیانه و اسلام سیاسی است. تا پیش از انقلاب ۵۷ ایران، هانتر عضو وزارت امور خارجه ایران بوده‌است و پس از آن به ایالات متحده مهاجرت نمود. وی به زبان‌های فارسی، انگلیسی، فرانسه و ترکی مسلط است. وی همچنین عضو شورای روابط خارجی امریکاست.

کتاب «روابط ایرانی-عربی، فرایندهای تنش و سازگاری» از جمله کتابهای متأخر هانتر است. این کتاب تلاشی برای فهم و درک بهتر تاثیرات رقابت‌های فرهنگی، مدرنیزاسیون (نوگرایی)، اختلافات قومی و مذهبی، دولت‌سازی، نقش قدرت‌های بزرگ و سیستم سیاسی بین‌المللی بر روابط ایرانیان و اعراب طی هفت دهۀ گذشته است.

از جمله آثار دیگر وی می توان به کتابهای «خدا در کنار ماست: دین و امور بین الملل»، «سیاست خارجی ایران در دوران بعد از شوروی»، «ایران متفرق: ریشه های تاریخی مناظرات ایرانیان درباره هویت »، «فرهنگ و حکومت در قرن بیست و یکم»، «اسلام در روسیه؛ سیاست هویت و امنیت»، «آینده اسلام و غرب؛ برخورد تمدنها یا همزیستی مسالمت آمیز»، «صدای اسلام از جناح اصلاح طلب»، «اسلام و حقوق بشر»، «مدرنیزاسیون، دموکراسی و اسلام» و «اسلام: دین دوم اروپا» اشاره کرد.

*«علی باقری کنی» معاون وزیر خارجه ایران اعلام کرد که روز ۸ آذرماه گفتگوها در وین با هدف لغو تحریمهای غیر قانونی شروع خواهد شد. ارزیابی شما از این موضوع چیست؟
دیر یا زود، ایران باید با از سرگیری مذاکرات وین موافقت می کرد. در غیر این صورت، احتمال بازگرداندن پرونده هسته ای به شورای امنیت، که می توانست به معنای فشارهای اقتصادی و دیگر فشارهای بیشتر باشد، افزایش می یافت.

سوال اینجاست که آیا ایران مایل به مصالحه در برخی از مواضع خود به ویژه درخواست هایش برای تضمین عدم خروج آمریکا از برجام است؟ تمایل ایران به برخی تضمین‌ها منطقی است، زیرا عدم اطمینان در مورد موقعیت آینده ایالات متحده به این معنی است که ایران به طور کامل از مزایای اقتصادی برجام بهره نخواهد برد. با این حال، به دلایل سیاسی و دلایل دیگر، بعید است که ایالات متحده چنین تضمینی بدهد.

*ابراهیم رئیسی رئیس جمهور ایران اعلام کرده است که ما میز مذاکره را ترک نخواهیم کرد و خواهان مذاکره نتیجه محور هستیم تا تحریمهای امریکا لغو شود. آیا تصور می کنید نتیجه مد نظر ایران در مذاکرات وین به مطالبات دولت امریکا نزدیک می شود؟
اگر ایران انتظار داشته باشد که همه تحریم‌ها، از جمله تحریم‌هایی که به دلایل غیرهسته‌ای اعمال شده‌اند، لغو شوند، مذاکرات وین به نتیجه نخواهد رسید.

با این حال، اگر ایران بپذیرد که تنها تحریم‌های مرتبط با هسته‌ای برداشته می‌شود و به‌ویژه، ایران مجاز به فروش نفت خود خواهد بود و محدودیت‌های عملیات بانکی‌اش کاهش می‌یابد، مذاکرات می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. با این حال، در مورد تجارت و بانکداری، حتی در صورت لغو تحریم ها، تا زمانی که ایران به FATF نپیوندد، برای احیای موقعیت تجاری خود با موانعی مواجه خواهد شد.

*«میخائیل اولیانوف» نماینده روسیه در سازمانهای بین المللی اعلام کرده است که همه طرفها در مذاکرات وین به دنبال مذاکره نتیجه محور هستند. او گفته است به طورت محتاطانه به نتایج دور بعدی مذاکرات خوشبین است. به نظر می رسد صحبتهای وی واکنشی به سخنان ابراهیم رئیسی باشد که گفته بود ایران به دنبال مذاکرات نتیجه محور است. ارزیابی شما از سخنان وی چیست؟
من معتقدم روسیه خواهان یک توافق محدود بین ایران و ۱+۵ است. اگر برجام احیا نشود و پرونده ایران دوباره به شورای امنیت سازمان ملل منتقل شود، روسیه ممکن است با دوراهی مواجه شود: اگر با تصمیم برجام همراه نشود، با اروپایی‌ها و آمریکا با مشکل مواجه خواهد شد.

از سوی دیگر، اگر از اقدامات شدیدتر علیه ایران حمایت کند، روابطش با تهران آسیب خواهد دید. اما مسکو خواهان پیشرفت واقعی در مذاکرات ایران با اروپا و آمریکا در چارچوب برجام یا خارج از آن نیست.

*جمهوری خواهان کنگره امریکا اعلام کرده اند اگر اکثریت کنگره را به دست آورند توافق بین بایدن و ایران را لغو خواهند کرد. آنها اعلام کرده اند که پیام صریح ما این است که بایدن هر توافقی در جهت لغو تحریمها انجام دهد را از بین خواهند برد. بر این اساس بایدن چگونه می خواهد به ایران برای رفع تحریمها ضمانت بدهد؟
همه مسائل مربوط به ایران با سیاست داخلی ایالات متحده آمیخته شده است. واضح است که یک دولت جمهوری خواه نمی تواند به تصمیمات دولت بایدن متعهد باشد، زیرا بایدن به سیاست ترامپ متعهد نبود.

مشکل واقعی ایران، صرف نظر از اینکه دموکرات‌ها یا جمهوری‌خواهان در قدرت هستند، نگرش خصمانه‌اش نسبت به آمریکا و عدم تمایلش به تعامل مستقیم با واشنگتن و بحث در مورد طیف وسیعی از مشکلات باقی‌مانده بین دو کشور است.

سرنوشت برجام را باید در این چارچوب وسیع‌تر ارزیابی کرد. اگر قبل از پایان دوره ریاست جمهوری بایدن، ایران و آمریکا تصمیم به آشتی بگیرند، جمهوری خواهان نمی توانند آن را تغییر دهند. اما در صورت تداوم وضعیت کنونی، موضوع ایران می‌تواند در انتخابات آتی کنگره و ریاست‌جمهوری ایالات متحده نقشی اساسی پیدا کند.

*با توجه به تحولات کنونی ارزیابی شما از آینده برجام چیست؟
من معتقدم که سرنوشت برجام در کوتاه مدت به این بستگی دارد که ایران چگونه خطرات و مزایای دستیابی به یک مصالحه را محاسبه کند. اگر ایران محاسبه کند که منافع اقتصادی حتی لغو جزئی تحریم‌ها بیشتر از عقب‌نشینی‌های احتمالی برای برنامه هسته‌ای‌اش و خطر خروج مجدد آمریکا از توافق است، آنگاه مذاکرات می‌تواند موفقیت‌آمیز باشد. در غیر این صورت، برجام با خطر مرگ قریب الوقوع مواجه است.