بازار؛ گروه استانها: گردشگری روستایی در سال های اخیر به عنوان عاملی مهم در تحول و توسعه نواحی روستایی مورد توجه قرار گرفته است؛ صنعتی سفید که زیرمجموعه گردشگری قرار گرفته و می تواند با خود نه تنها گردشگری کشاورزی، گردشگری فرهنگی، گردشگری غذا و رونق بازار صنایع دستی روستاها را موجب می شود بلکه می تواند مهاجرت معکوس و توسعه اقتصادی روستاها را به همراه داشته باشد.
برگزاری رویدادهای گردشگری در روستاها، ایجاد اقامتگاه های بوم گردی و اقداماتی از این دست، شاید تاحدی مثمر ثمر بوده اما به حد کافی نتوانسته گردشگران را به ویژه گردشگران خارجی را جذب روستاها کرده و موجبات این تاثیرات مثبت را مهیّا سازد.
جهانی شدن یک آثار تاریخی، فرهنگی و غیره در قلب روستاها می تواند رونق اقتصادی را برای آن محدوده به همراه داشته باشد
اما در این بین، به گفته متخصصین حوزه اقتصاد گردشگری جهانی شدن یک آثار تاریخی، فرهنگی و غیره در قلب روستاها می تواند رونق اقتصادی را برای آن محدوده به همراه داشته باشد.
از همین رو استان همدان این روزها میزبان ارزیابان یونسکو است؛ ارزیابی هایی که در جهت ثبت جهانی کاروانسراهای ایران که دو مورد آن در قلب همدان است؛ به انجام می رسد و می تواند ارمغانی برای تبلیغ مناسب کشورمان در حوزه گردشگری و ایجاد فرصت هایی برای به حرکت درآمدن اقتصاد روستایی باشد.
ناگفته پیداست گردشگری امتیازات اقتصادی قابل ملاحظه ای دارد تا آنجا که برای نواحی روستایی از طریق توسعه درآمدی و زیرساختی به ویژه از لحاظ اقتصادی سبب معرفی شده و مناطق حاشیه ای و کمتر توسعه یافته وضعیت بهتری پیدا می کنند.
حال در این بین برآن شدیم تا گفتگویی با علی مالمیر؛ مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان ترتیب داده و وضعیت پیش روی این کاروانسراها را جویا شویم و در ادامه به منظور بررسی نقش جهانی شدن این کاروانسراها در توسعه اقتصادی روستاهای همدان و در امتداد آن اشتغالزایی در استان گفتگویی با سیدحسن مطیعی‌لنگرودی مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران ترتیب داده که در ادامه متن این صحبت ها را می خوانید:
دو کاروانسرای همدان چشم انتظار جهانی شدن هستند
علی مالمیر در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه کاروانسرای تاج‌آباد، در روستای تاج‌آباد شهرستان بهار قرار دارد و در سال ۱۳۷۶ با شماره ثبت ۱۸۷۲ به‌عنوان یک اثر ملی ایران ثبت شد، عنوان کرد: این کاروانسرا بر خلاف اکثر کاروانسراهای ایران که دارای نقشه مستطیل شکل هستند، نقشه مدور دارد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان با بیان اینکه این طراحی در میان کاروانسراهای ایران بسیار کمیاب است و به همین دلیل یکی از جالب‌توجه‌ترین بناهای تاریخی استان همدان محسوب می‌شود و در منطقه غرب یکی از مهم‌ترین کاروانسراها به شمار می‌آید، مطرح کرد: این کاروانسرا قابلیت ورود به عرصه ثبت جهانی را دارد.
وی با بیان اینکه پرونده ثبت جهانی زنجیره‌ای کاروانسراهای کشور آماده شده و هم اکنون، ارزیابان یونسکو ایران هستند، اظهار کرد: در این راستا ارزیابان از دو کاروانسرای همدان یعنی تاج آباد و فرسفج که پرونده آن ها به یونسکو ارسال شده است، بازدید کردند.
مالمیر با بیان اینکه کاروانسرای فرسفج، گنجینه تاریخی تویسرکان در مسیر عتبات عالیات است که به کاروانسرای شاه عباسی فرسفج معروف بوده؛ اضافه کرد: این بنا، یکی از ابنیه تاریخی و ارزشمند شهرستان تویسرکان متعلق به دوران صفویه است که در میان طبیعت دشت قلقلرود و شهر فرسفج قرار گرفته و امیدواریم با ثبت جهانی بتوانیم شاهد رونق این بنا باشیم.
در پرونده ثبت زنجیره ای کاروانسراهای کشورمان تعداد ۵۶ کاروانسرا کاندیدا شده‌اند که دو کاروانسرا متعلق به همدان و در شهرستان های تویسرکان و بهار واقع شده است
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی استان همدان عنوان کرد: در پرونده ثبت زنجیره ای کاروانسراهای کشورمان تعداد ۵۶ کاروانسرا کاندیدا شده‌اند که دو کاروانسرا متعلق به همدان و در شهرستان های تویسرکان و بهار واقع شده است.
وی با بیان اینکه کاروانسرای فرسفج در دوران حکومت شاه عباس صفوی به‌منظور ایجاد امنیت و ارائه تسهیلات و خدمات رفاهی مرتبط با سفر و توسعه تجارت در بیشتر نقاط کشور، جاده‌هایی ساخته شده است، اظهار کرد: امیدواریم در راستای ثبت زنجیره ای کاروانسراها شاهد به ثبت رسیدن دو کاروانسرای همدان نیز باشیم.
گردشگری روستایی و کشاورزی راه نجات اقتصاد روستاهای غرب کشور
سیدحسن مطیعی‌لنگرودی مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران نیز در گفتگو با خبرنگار بازار با بیان اینکه گردشگری روستایی در کنار فعالیت های روستایی مانند کشاورزی تاثیر مطلوبی دارد و می تواند موجب کسب درآمدهای جانبی مناسب برای خانوارهای کشاورز شود، مطرح کرد: در دوران شیوع ویروس کرونا اگرچه شاهد تاثیرات آن بر بدنه گردشگری بودیم اما نباید فراموش کرد که درآمدهای حاصل از گردشگری و منابع مرتبط با آن، می‌تواند چرخ‌های اقتصاد غرب کشور را به حرکت در بیاورد.
باید با توجه به نقش گردشگری بر روی اقتصاد برنامه ریزی ها را به سمتی سوق دهیم که بتوان گردشگری روستایی و کشاورزی را به ویژه در مناطق غربی کشور رشد داد
مطیعی‌لنگرودی تاکید کرد: باید با توجه به نقش گردشگری بر روی اقتصاد برنامه ریزی ها را به سمتی سوق دهیم که بتوان گردشگری روستایی و کشاورزی را به ویژه در مناطق غربی کشور رشد داد.
نویسنده کتاب «جغرافیای اقتصادی ایران» با اشاره به اینکه این دو نوع از گردشگری در مناطق غربی کشور به ویژه همدان می تواند راه نجات اقتصاد روستایی باشد، گفت: حال در این بین، برنامه ریزی های می تواند با پیگیری های ثبت جهانی آثار، برگزاری رویدادها و جشنواره های محلی و یا برنامه هایی دیگر گره بخورد اما باید در این مسیر برنامه ریزی های منعطف و هدفمندی را دنبال کرد.
مطیعی‌لنگرودی با بیان اینکه باید در صورت ورود روستاها به عرصه گردشگری و جهانی شدن در مسیر گردشگری مجازی به عنوان راهی در کنار سایر راه های گردشگری قدم برداشت، اظهار کرد: مسئولان گردشگری و حوزه‌های مرتبط به آن در غرب کشور بایستی در مناسب‌سازی زیرساخت‌ها، امکانات و سرمایه‌گذاری‌های این بخش قدم بردارند و بدانند که با این راه است که می توان اقتصاد روستایی و توسعه را در این عرصه مهیّا ساخت.
در راستای ثبت جهانی یک اثر تاریخی در روستا، یا یک فرهنگ بایستی به مشارکت مردم و آموزش های محلی توجه شود چرا که دخیل شدن آن ها در برنامه ها می تواند روند توسعه اقتصادی را سریع تر و دستیابی به اهداف را نیز تسریع بخشد
وی با بیان اینکه برای توسعه گردشگری روستایی و کشاورزی نیازمند آموزش مردم محلی و جمعیت بومی هستیم، اظهار کرد: در راستای ثبت جهانی یک اثر تاریخی در روستا، یا یک فرهنگ و غیره بایستی به مشارکت مردم و آموزش های محلی توجه شود چرا که دخیل شدن آن ها در برنامه ها می تواند روند توسعه اقتصادی را سریع تر و دستیابی به اهداف را نیز تسریع بخشد.
مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران با بیان اینکه از جمله اثرات مثبت این روند می توان به اشتغال زایی در نواحی روستایی اشاره کرد، افزود: مطالعات صورت گرفته در روستاها نشان می دهد که توسعه گردشگری می تواند روی افزایش فرصت های شغلی، ایجاد اشتغال برای جوانان روستا، افزایش سطح درآمد و افزایش درآمدعمومی نهادهای محلی تاثیرات قابل توجهی داشته باشد اما این که در این مسیر تاکنون چه قدر قدم برداشته شده است، جای بحث دارد.
مطیعی‌لنگرودی ادامه داد: در این مسیر باید مانع از تک بعدی شدن اقتصاد روستاها شدضمن اینکه باید فعالیت های اقتصادی محلی را رشد داد و از فرصت هایی که گردشگری برای رونق این فعالیت ها موجب می شود، در مسیر توسعه روستاها استفاده کرد.
مدیر قطب علمی مطالعات و برنامه‌ریزی روستایی دانشگاه تهران با بیان اینکه بدین ترتیب با جهانی شدن روستاها علاوه بر تبلیغ و معرفی این روستا و حفظ آن آثار تاریخی و فرهنگی، می توان موجب توسعه اقتصادی، اشتغالزایی و غیره شد، اظهار کرد: این روند بایستی با برنامه ریزی های دقیق از سوی مسئولین دنبال شود و در کنار آن بستر برای جذب سرمایه گذاران در بخش های گردشگری روستایی و کشاورزی مهیّا شود.
توجه به گردشگری روستایی اگرچه نیازمند برنامه ریزی است، اما این روند آن قدر می تواند با زندگی روستاییان عجین شود که مشارکت آن ها را ترغیب و در مسیر توسعه حرکت کرد.
این روزها که موضوع جهانی شدن کاروانسراهای همدان و قرارگیری آن ها در لیست ارزیابان یونسکو مطرح است؛ این موضوع به اذهان متبادر می شود که آیا می توانیم از این موقعیت در جهت معرفی مناطق گردشگری همدان به ویژه در قلب روستاها قدم برداشته و در سطح بین المللی ورود پیدا کنیم؟
تصویر بالا، یکی از روستاهای همدان یعنی روستای تاج آباد در شهرستان بهار را نشان می دهد که با همین حرکت و انتخاب اسامی کتب مختلف برای نامگذاری هر کدام از کوچه های روستا، در سطح بین المللی هم معرفی شد؛ بنابراین ورود به عرصه جهانی و به ثبت رسیدن آثار تاریخی می تواند به نسبت این حرکت نقش بسیار موثرتری بر بدنه گردشگری، اقتصاد وابسته به آن، اشتغالزایی، رونق صنایع دستی و غیره داشته باشد.
این درحالی است که به اذعان کارشناسان و متخصصین صنعت گردشگری، ثبت جهانی آثار تاریخی و فرهنگی می تواند چشم‌اندازی متکی به توسعه پایدار را به روی استان همدان باز کند حال انکه همدان هنوز هم از بهره مندی یک اثر ثبت جهانی محروم است.
به راستی، ثبت جهانی فرصتی برای رونق اقتصادی و توسعه گردشگری همدان است و امیدواریم در این مسیر بتوانیم برنامه ریزی های مناسب را به نحوی پیش ببریم که دستان همدان از این شرایط توسعه اقتصادی خالی نماند.
نظر شما