مافیای زعفران از پاستور تا بازار رضای مشهد| دست مدیران قبل با مافیا در یک‌کاسه بود

بازار؛ گروه استان‌ها: زعفران یکی از مهم‌ترین منابع درآمد و اشتغال مردم خراسان رضوی به ویژه شهرهای تربت حیدریه و زاوه است که حدود ۶۰۰ هزار نفر روز  و به مدت یک ماه مردم این منطقه را به کار برداشت و فراوری مشغول می کند.

علاوه بر تربت‌حیدریه و زاوه که عنوان قطب تولید زعفران ایران و جهان را یدک می‌کشند، این محصول در سایر مناطق و شهر های این استان از جمله مه‌ولات، رشتخوار، کاشمر، بردسکن، نیشابور و فریمان نیز کشت می‌شود، اما خاک حاصلخیز جلگه زاوه در منطقه تربت‌حیدریه بر عیار طلای سرخ در این منطقه افزوده است.

فصل برداشت زعفران همواره از نیمه دوم مهر آغاز می‌شود و کاهش نرخ این محصول همه‌ساله در بورس و هم‌زمان با برداشت محسوس است.

بازار رضای مشهد | دست دولت قبل با مافیا در یک‌کاسه بود" height="360" src="https://media.tahlilbazaar.com/d/2020/11/09/4/50793.jpg" width="600" />

نبود برنامه‌ریزی منسجم و اصولی برای بسته‌بندی و فرآوری مناسب، خام فروشی و فروش فله‌ای محصول زعفران باعث شده است سود زعفران به‌جای اینکه به جیب کشاورزان برود، نصیب عده‌ای دیگر شود که دراین‌بین نقش واسطه‌گران و دلالان و به قول نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی نقش مافیای طلای سرخ در منفعت‌طلبی بیشتر، به‌وضوح قابل‌مشاهده است.

از مجموع ۹۰ هزار هکتار اراضی زیر کشت زعفران در خراسان رضوی، هشت هزار و ۷۶۵ هکتار به تربت‌حیدریه اختصاص دارد و میانگین تولید زعفران در این شهرستان چهار کیلوگرم در هر هکتار و درمجموع میزان تولید آن سالانه حدود ۳۶ تن است.

 همچنین به ازای هر هکتار زمین زعفران ۲۲۰ نفر روز مشغول کار هستند که از این رهگذر درمجموع ۷۰ هزار نفر اشتغال مستقیم و ۲ تا سه برابر این رقم، اشتغال غیرمستقیم ایجاد می‌شود.

باوجوداینکه خراسان رضوی به‌عنوان یکی از قطب‌های تولید زعفران است اما سال گذشته برخی از زعفران کاران در کمال ناباوری به دلیل پائین بودن قیمت گل ترجیح دادند تا زمین به‌گل‌نشسته را شخم زده و عطای زعفران کاری را به برداشت آن ببخشند. 

طرح خرید حمایتی زعفران که به‌عنوان یک راهکار برای رفع مشکلات فرآوری زعفران کاران از سال ها پیش رقم خورد نیز گویا نتوانسته انتظارات کشاورزان را برآورده کند و مطالبات فعالان این عرصه نیز تا همین چند وقت پیش در پیچ‌وخم‌های اداری گرفتارشده بود که درنهایت با تلاش‌های صورت گرفته بخش زیادی از این معوقه‌ها پرداخت شد.

بایدها و نبایدهای زعفرانی
برای واکاوی مشکلات زعفران کاران گفت‌وگوی خود را با نایب‌رئیس شورای ملی زعفران هماهنگ می‌کنیم.

غلامرضا میری در گفت‌وگو با بازار اظهار می‌کند: اگر کشاورزان ما همه‌ساله با مشکل قیمت و نرخ‌های پائین روبرو بودند امسال باید خشک‌سالی‌های حادث‌شده را نیز به آن افزود و این موضوع خود به مشکلات کشاورزان دامن زده است.

وی بیان می‌کند: علاوه بر خشک‌سالی و کم‌آبی می‌توان به مسئله بی‌انگیزه بودن کشاورزان برای کشت و تولید زعفران نیز اشاره کرد و متاسفانه باوجود افزایش قیمت تمامی کالاها در کشور اما زعفران به مدت سه سال است که قیمت ثابتی دارد و این موضوع تاکنون مورد اعتراض زعفران کاران و البته ضرر آن ها شده است.

نایب‌رئیس شورای ملی زعفران هم چنین اذعان می‌کند: به‌طور حتم امسال با توجه به وضعیت خشک‌سالی، قیمت پایین خرید زعفران و از طرف دیگر هزینه بسیار بالای تولید کشاورزان کمتری اقدام به کشت این محصول کرده باشند.

میری به ما می‌گوید: امیدواریم با تسهیل صادرات رسمی زعفران، علاوه برجهش صادراتی، منافع بهتری برای کشاورزان نیز فراهم شود زیرا زعفران سال هاست که در بازار داخلی به قیمت یکسانی فروخته می‌شود، درحالی‌که نرخ تورم بالایی داشته‌ایم و قدرت خرید کشاورزان در عمل به‌شدت کاهش‌یافته است.

وی با تأکید بر اینکه باید از کشاورزان به طرق مختلف برای کشت این محصول حمایت کرد ادامه می‌دهد: بدون شک با تسهیل شرایط صادرات، قیمت داخلی زعفران هم افزایش پیدا می‌کند که این به نفع کشاورزان خواهد بود.

بازار رضای مشهد | دست دولت قبل با مافیا در یک‌کاسه بود" height="413" src="https://media.tahlilbazaar.com/d/2021/07/06/4/82354.jpg" width="600" />

نقش دولت
میری در پاسخ به این سؤال که چرا باوجود تلاش بازرگانان و تجار اما نقش  ایران درفروش زعفران و قیمت آن در بازارهای جهانی پررنگ نیست توضیح می‌دهد: صادرکنندگان و تولیدکنندگان راهی برای نجات زعفران ندارند اما دولت می‌تواند  ناجی بازار زعفران شود و پیشنهاد خرید زعفران را باقیمتی که به‌صرفه باشد به کشاورزان ارائه دهد که پس‌ازاین جریان بازار جهانی زعفران نیز حفظ‌شده و توسعه خواهد یافت.

وی با اشاره به اینکه بازار زعفران پتانسیل زیادی برای اشتغال‌زایی و کسب درآمد دارد می‌افزاید: مشکل صادرکنندگان در خصوص صادرات زعفران این است که اگرچه اکنون کشور در شرایط تحریم به سر می‌برد، اما آن ها بازهم ریسک کرده و زعفران را صادر کرده و ارز حاصل از صادرات را نیز دریافت می‌کنند اما در مقابل، انتظار دارند از آن ها حمایت شود و این در حالی است که متأسفانه نه‌تنها حمایتی صورت نمی‌گیرد بلکه بیشتر مانع‌ فعالیت صادرکنندگان می‌شوند.

میری می‌گوید: باا ین‌حال صادرکنندگان در شرایط سخت تحریم‌ها توانستند کمک‌های شایانی به دولت بکنند.

نایب‌رئیس شورای ملی زعفران اذعان می‌کند: برای ارزآوری و مطرح‌شدن در سطح بین‌المللی باید تا می‌توان مسیرها را تسهیل کرد اما برخلاف این موضوع ما شاهد آن هستیم که تمرکز دولتمردان تاکنون بر روی ایجاد  محدودیت‌های بازدارنده و صدور انواع و اقسام بخشنامه‌ها بوده است تا رونق تولید و صادرات!

وی بابیان اینکه در این شرایط سخت اقتصادی اما شاهد خانه‌نشینی برخی از تجار شدیم ادامه می‌دهد: زعفران یک محصول صادراتی است که ۲۰ درصد از آن در داخل و ۸۰ درصد آن در خارج مصرف می‌شود، بنابراین، دولت باید بتواند از کشاورز حمایت‌های لازم را به عمل بیاورد و برای قیمت زعفران قیمت مناسبی را تعیین کند.

میری عنوان می‌کند: ما همه‌ساله شاهد حضور دلالان بسیاری در بازار هستیم که برای خرید محصول کشاورزان راهی مناطق زعفران خیز می‌شوند اما چرا این اتفاق می‌افتد؟

وی در این رابطه توضیح می‌دهد: اگر تضمین قیمتی به کشاورز بدهیم  مطمئن باشید او اصلاً با دلال کار نمی‌کند.

نایب‌رئیس شورای ملی زعفران هم چنین عنوان می‌کند:  زعفران یک محصول ملی بوده و در دنیا مطرح است، اما از این کشاورز و از این محصول استراتژیک حمایت نمی‌شود، این در حالی است که ما در دنیا اولین تولیدکننده هستیم و زعفران ما انحصاری است.

پشت پرده
درحالی‌که نایب‌رئیس شورای ملی زعفران عدم‌حمایت دولت از کشاورز و هم‌چنین تجار را در حوزه صادرات به‌عنوان اصلی موانع سد راه فروش این محصول ارزشمند می‌داند اما نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی از مافیای قدرت در این عرصه پرده‌برداری می‌کند.

محسن زنگنه می‌گوید: بیشتر اعضای شورای ملی زعفران، کسانی هستند که محل درآمدشان از محل صادرات زعفران است.

وی اظهار می‌کند: ابتدا باید از جهاد کشاورزی گلایه کرد که چرا این محصول را به‌عنوان یک محصول پایه و مهم به آن نپرداخته است  و البته آن‌هم دلیل دارد.

زنگنه بیان می‌کند: دلیل این نگاه وزارت جهاد به تعارض منافع بازمی‌گردد یعنی چون تعارض منافعی وجود دارد و همچنین به دلیل نهادهای قدرتمندی که در حوزه زعفران شکل‌گرفته  همه‌جا نیز نفوذ دارند مانع از این شده‌ که این حوزه سروسامان پیدا کند.

نماینده مردم تربت‌حیدریه بابیان اینکه بیشتر اعضای شورای ملی زعفران، کسانی هستند که محل درآمدشان از محل صادرات زعفران است، تصریح می کند: همین افراد نیز در همه‌جا هستند و بعد می‌بینیم این‌ها در همه قسمت‌های جهاد کشاورزی، در کمیسیون گیاهان دارویی، در اتاق تعاون یا در اتاق بازرگانی حضور دارند.

زنگنه می‌گوید:  اهمیت این ادعا زمانی بیشتر مشخص می‌شود که همگان بدانند من در مجلس به‌کرات این افراد را می‌بینم که به بهانه‌های مختلف در کمیسیون کشاورزی یا سایر مجامع مشورتی حضور پیدا می‌کنند و چون رسانه در دست آن‌هاست قدرت نیز دست این‌ افراد است.

نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی یادآور می شود: اصولاً ‌این قدرتی که این نهادها پیداکرده و منافعی که از این محل می‌برند در همین فضای بی‌سروسامانی بازار سرمایه میسر می‌شود و تا وقتی این بی‌نظمی حاکم باشد، شما به‌راحتی می‌توانید با پنج‌تن زعفران قیمت را تحت‌ تأثیر قرار دهید.

وی می گوید: متاسفانه تعاون روستایی که متولی خرید زعفران در سال‌های قبل بود خیلی در راستای منافع کشاورز حرکت نکرد و گواه این ادعا هم آن است ۵۰ تن زعفرانی را که باید به‌شرط صادرات عرضه می‌کرد، متأسفانه این شرط را برداشت و همین باعث شد بازار زعفران دچار مشکل و تناقض شود لذا به صراحت می توان ادعا کرد که تعاون روستایی در دولت پیشین آن‌طور که انتظار می‌رفت در کنار کشاورز قرار نگرفت.

به گزارش خبرنگار بازار نماینده مردم تربت‌حیدریه، زاوه و مه‌ولات در مجلس شورای اسلامی پیش‌از این نیز در اظهاراتی جنجالی گفته بود: سر مافیای زعفران در پاستور و دم آن در بازار رضای مشهد است و تا دیروز با دولتی سروکار داشتیم که دستش با مافیای زعفران در یک‌کاسه بوده برای این ادعای خودم مدرک و سند هم دارم!

خبرهای خوب
در میان این‌همه مشکلات ریزودرشت اما نماینده تربت‌حیدریه به‌تازگی در توئیتی به راه‌اندازی صندوق حمایت از ‌زعفران و معافیت تعهد ارزی برای صادرکنندگان اشاره کرد.ه است.

محسن زنگنه نماینده مردم تربت‌حیدریه و رئیس کمیته رفع موانع تولید کمیسیون ویژه جهش و رونق تولید و نظارت بر اجرای اصل ۴۴ قانون اساسی مجلس در توئیتی نوشت:«خرید حمایتی نگین صادراتی به قیمت گرمی ۲۰۵۰۰ تومان؛ اعطای تسهیلات با سود ۸ درصد برای خریداران و صادرکنندگان؛ راه‌اندازی صندوق حمایت از ‌زعفران؛ معافیت تعهد ارزی برای صادرکنندگان؛ امکان واردات نهاده و محصولات کشاورزی با ارز صادراتی و تدوین سند راهبردی از خبرهای خوب برای ‌زعفران کاران است.»

حال باید نظاره نشست که ماه پیش رو و هم‌زمان با فصل برداشت آیا اتفاقات خوبی برای زعفران کاران خواهد افتاد یا خیر!