بازار؛ گروه آب و انرژی: اقتصاد ایران روزهای سختی را سپری می کند. از پسِ سه سال تورمی حالا صدای پای ابرتورم به گوش می‌رسد و کارشناسان از کسری ۴۵۰ هزار میلیاردی بودجه خبر می دهند. رشد نقدینگی به رقم بی‌سابقه ۳۷۰۰ هزار میلیارد تومان رسیده و ایران یکی از شش کشور جهان با بیشترین نرخ تورم است. فروش نفت دوباره با چالش مواجه شده و صنعت برق با کسری ۱۱ هزار مگاواتی دست و پنجه نرم می کنند. بحران های زیست محیطی به اوج خود رسیده و آنگونه که آمارها نشان می دهد بیش از ۱۵۰ شهر کشور درگیر تنش آبی هستند. دلار و طلا رکورد قیمت در سال ۱۴۰۰ را شکستند و اسکناس امریکایی حالا در آستانه ۲۷ هزار تومان قرار گرفته و سکه هم که ماه‌ها در کانال قیمت ۱۰ میلیون تومان نوسان می‌کرد به کانال ۱۱ میلیون تومان صعود کرد.
در بازار مسکن هم رکورد قیمت یکسال گذشته شکست و از آن سمت گزارش آخرین نرخ تورم اعلامی هم گزارش هشدار دهنده‌ای بود و رکورد ۲۶ ساله را شکست. همه این مشکلات که خود به تنهایی نوعی ابر چالش محسوب می شوند، در شرایطی است که بلومبرگ، واشنگتن‌پست و سپس CNN پیشتر در گزارش‌هایی جداگانه ای اعلام کرده اند که امیدهای احیای برجام ناامید شده و هیات امریکایی دستیابی به توافقی جامع با ایران را بسیار دشوار و حتی ناممکن می‌دانند.
ابراهیم رئیسی رییس جمهوری ، در شرایطی کلید پاستور را از حسن روحانی تحویل گرفته است که اقتصاد کشور به روایت آمارها اگر نگوییم بدترین، یکی از ناگوارترین روزهای خود را پشت سر می‌گذارد. کامران ندری اقتصاد دان که معتقد است دولت باید تمرکز خود را روی کاهش نرخ تورم قرار دهد به خبرگزاری «بازار» می گوید: دولت سیزدهم باید تمام تلاش خود را برای برداشته شدن تحریم ها و تحقق درآمدهای حاصل از فروش نفت به کار گیرد.
درآمدهای مالیاتی یا درآمدهای ناشی از فروش سهام کفاف بلندپروازی‌ها و هزینه های بالای دولت‌ها و مجلس را نمی دهد و دولت سیزدهم چاره ای جز پیدا کردن راهی برای فروش نفت ندارد
او با بیان اینکه شعارهایی از قبیل کاهش اتکا به درآمدهای نفتی یا جلوگیری از خام فروش نفت شعارهای زیبایی است که در شرایط فعلی اقتصاد شدنی نیست، افزود: درآمدهای مالیاتی یا درآمدهای ناشی از فروش سهام کفاف بلندپروازی‌ها و هزینه های بالای دولت‌ها و مجلس را نمی دهد، چاره ای جز فروش نفت ندارد. بماند که در سال های گذشته دولت برای جبران کسری بودجه خود ناچار به استقراض از بانک مرکزی شده و دست درازی به منابع بانکی نداشته است.
عضو سابق پژوهشکده پولی و بانکی در ادامه به التهابات بازار سرمایه و دخالت های دولت در بورس اشاره کرد و گفت: در سال ۱۳۹۹ دولت مهمان ناخوانده مردم و بخش خصوصی بود. به عبارتی دولت سر سفره مردم نشست و هرچه کم داشت از سفره مردم برداشت. دلیلش هم این بود که دیگر مثل گذشته قادر به فروش نفت نبوده و خبری از دلارهای نفتی نبود.
آوردن پول نفت سر سفره های مردم، عامل بیماری هلندی
او البته تاکید می کند که رسیدن به اقتصاد غیر نفتی غیر ممکن نبوده و با یک برنامه ریزی مشخص ظرف مدت ۵ تا ۱۰ سال می توان به آن رسید. کافی است که اراده ای برای رسیدن به این هدف وجود داشته باشد. اما متاسفانه تا حالا در هیچ یک از دولت ها چنین اراده ای وجود نداشته و تقریبا تمامی آن ها عملکرد خیلی بدی را از خود به جای گذاشته اند.
عضو سابق پژوهشکده پولی و بانکی ادامه داد: برخی دولت ها بر این باور بودند که درآمد حاصل از نفت باید وارد سفره های مردم شود و همین مساله منجر به شکل گیری بیماری هلندی در اقتصاد کشور شد.
او با بیان اینکه رشد اقتصادی کشورها تقریبا از زمانی که تصمیم می گیرند درآمدهای نفتی خود را وارد کشور کنند، متوقف می شود، افزود: دولت های بعد از انقلاب نتوانسته اند به نحو صحیحی از درآمدهای نفتی استفاده کنند و آن را برای ساختن اقتصادی پیشرو و بالنده و دست یافتن به رشد اقتصادی پایدار استفاده کنند. متاسفانه حاصل درآمدهای نفتی برای اقتصاد ایران افزایش نرخ تورم و افزایش واردات از محل دلارهای نفتی بوده است.
به گفته ندری، تجربه سال های گذشته نشان داده که به محض برداشته شدن تحریم ها و از سر گیری صادرات نفت، شاهد افزایش واردات کالا هستیم. به عبارت دیگر سیاست های نادرست اقتصادی موجب شده که لغو تحریم ها به ضرر تولید باشد.
در سال ۱۳۹۹ دولت مهمان ناخوانده مردم و بخش خصوصی بود. به عبارتی دولت سر سفره مردم نشست و هرچه کم داشت از سفره مردم برداشت. دلیلش هم این بود که دیگر مثل گذشته قادر به فروش نفت نبود و خبری از دلارهای نفتی نبود
او ادامه داد: تصور بسیاری بر این است که اگر درآمدهای نفتی صرف ایجاد زیرساخت می شد یا در صندوق توسعه ملی برای آیندگان ذخیره می شد، امروز شرایط بهتری داشت.
ندری با اشاره به این نکته که منظور از زیر ساخت های اقتصادی لزوما ساختن سد و پل و جاده نیست، ادامه داد : اصلاح نظام مالیاتی، نظام بیمه ای و بانکی، شیوه پرداخت یارانه ها، روابط تجاری ونحوه تعامل با دنیا، خروج صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی از بحران، زیرساخت های اقتصادی لازم برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی هستند که متاسفانه در طول دولت های گذشته به آنها توجهی نشده است.
این کارشناس اقتصادی با بیان اینکه نظام مالیاتی کشور از بسیاری از نظام‌های مالیاتی پیشرفته در دنیا عقب است و در حوزه شناسایی مودیان مالیاتی، محاسبه میزان مالیات پرداختی و برخورد با فراریان مالیاتی با مشکل مواجه است اضافه کرد: نظام حمایتی کشور از جمله پرداخت یارانه‌ها نیز مشکلاتی دارد و کسانی که نباید یارانه دریافت کنند به آنها داده می‌شود و بالعکس. علاوه براین، میزان یارانه دریافتی هم مشکلات یارانه بگیران را رفع نمی‌کند.
به گفته عضو سابق پژوهشکده پولی و بانکی، تا این مشکلات حل نشود، سرمایه گذار چه داخلی و چه خارجی، حاضر به سرمایه گذاری در ایران نخواهد شد و شرایط برای رشد اقتصادی در کشور هم فراهم نمی شود.
او با بیان اینکه درآمدهای حاصل از فروش نفت باید صرف ایجاد این زیرساخت ها شود، ادامه داد: در طول سال های گذشته بخش زیادی از درآمدهای نفتی را صرف ایجاد زیرساخت های فیزیکی کردیم که نه تنها فایده ای نداشته بلکه اجرا یا اجرای نادرست و ناقص آن هزینه زیادی را برای کشور تراشیده است. به عنوان مثال در برخی از شهرها سدهایی را ساختیم که خود حالا به یک معضل زیست محیطی تبدیل شده و ناچاریم برای کاهش ضرر و زیان آن میلیاردها تومان پول هزینه کنیم. همچنین با اتکا به درآمدهای نفتی صنایعی را ایجاد کردیم و با یارانه و امتیازهای مختلف از جمله یارانه انرژی آنها را سرپا نگه داشتیم و فکر می کنیم در مسیر توسعه صنعتی کشور حرکت می کنیم.
اصلاح نظام مالیاتی، نظام بیمه ای و بانکی، شیوه پرداخت یارانه ها، روابط تجاری ونحوه تعامل با دنیا، خروج صندوق های بازنشستگی و تامین اجتماعی از بحران، زیرساخت های اقتصادی لازم برای کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی هستند
مشکلات تحریم برای دولت سیزدهم
به گفته این اقتصاددان، نه تنها کاهش وابستگی به نفت در کوتاه مدت شدنی نیست بلکه حتی اگر درآمدهای نفتی دولت در سال ۱۴۰۰ محقق نشود، به طور قطع دولت با مشکلات متعددی روبرو خواهد شد.
ندری در ادامه به تاثیر ادامه تحریم ها روی کاهش درآمدهای نفتی اشاره کرده و گفت: مساله مهم دیگری که باید دولت آقای رییسی به آن توجه ویژه ای داشته باشد، این است که در صورتی که تحریم‌ها برداشته نشده، چطور می توان مسائل اقتصادی و چالش هایی که در مسیر ارتباط تجاری با کشورهای دنیا وجود دارد را رفع کرد. همچنین باید مشخص شود در شرایط تحریم، که تجارت جهانی ما تحت تاثیر زیادی گرفته، هزینه‌های کشور چگونه قرار است تامین شود.
نظر شما