سهم استارت آپ‌های کشاورزی در بازار کمتر از یک درصد| بسیاری از ابتکارات اصلا استارت آپ نیستند

بازار؛ گروه کشاورزی: با ظهور استارت آپ های مختلف در صنایع مختلف سعی شده است انجام امور برای کاربران تسهیل شود و از سوی دیگر هزینه های نیز کاهش یابد. صنعت کشاورزی کشور نیز از جمله صنایعی است که چند سالی است شاهد ظهور استارت آپ هایی تخصصی کشاورزی است و اگرچه به گفته کارشناسان امر، تا به امروز هنوز استارت آپی که بخواهد تغییر اساسی در این بخش ایجاد کند روی کار نیامده است اما می توان امیدوار بود با سرمایه گذاری های قابل توجه تحولاتی در صنعت کشاورزی کشور ایجاد شود.

در راستای بررسی پیشرفت هایی که در حوزه استارت آپ های بخش کشاورزی صورت گرفته است خبرگزاری «بازار» گفتگویی با «امیرحسین رضایی» عضو هیات موسسین انجمن صنفی استارت آپ های کشاورزی ایران انجام داده است.  

استارت آپ های بخش کشاورزی  اگرچه در ایران نوپا است  اما در مسیر تسهیل کارها، افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها حرکت می کنند

*به عنوان سوال اول در خصوص نحوه ورود استارت آپ ها به حوزه کشاورزی و تاثیری که بر این بخش داشته اند صحبت کنید.
استارت آپ به معنای امروزی پدیده نویی است در حالی که استارت آپ های بسیاری ممکن از در سالهای دور به صنایع و حوزه های مختلف ممکن است وارد شده باشد اما در آن زمان چنین اکوسیستم استارت آپی خاصی وجود نداشته است. با این وجود در ایران استارت آپ های بخش کشاورزی حدود پنج سال است در ایران رایج شده و به عبارتی بسیار نوپا است.

از سوی دیگر استارت آپ ها با رشد نمایی و نوآوری که دارند و همچنین ارزش های پیشنهادی که برای حل مشکلات دارند شناخته می شود. در بحث کشاورزی هم طبیعتا از همین الگو پیروی می کند و استارت آپ ها سعی می کنند با خلاقیت و نوآوری یکسری مشکلاتی را که به صورت سنتی و با هزینه های بالا حل می شده است را با هزینه کم رفع کند. در واقع استارت آپ های بخش کشاورزی در مسیر تسهیل کارها، افزایش بهره وری و کاهش هزینه ها حرکت می کند.

* شما بنیانگذار یک استارت آپ در حوزه کشاورزی هستید، کمی در خصوص نحوه تسهیل امور کشاورزی و افزایش بهره وری بوسیله این استارت آپ توضیح بدهید.
در این استارت آپ در واقع یک سامانه برای برنج کاران کشور طراحی شده است که کشاورز را مستقیم و بدون واسطه به مصرف کننده نهایی وصل می کند. با این تفاوت که ما یک تفاهم نامه ای با پژوهشکده ژنتیک برنج دانشگاه کشاورزی مازندران بسته ایم که بر اساس آن، تنها کشاورزانی عضو این سامانه می شوند و مستقیما به خریداران نهایی وصل می شوند که فاکتورهای کیفی تولید برنج شان توسط پژوهشکده تایید شده باشد.

 علاوه بر این با کارشناسان این پژوهشکده ما بر روند رشد و تولید برنج این دسته از برنج کاران نیز نظارت داریم. یعنی یک زنجیره کامل است که از یکطرف کشت کشاورزان را کنترل می کنیم  و از طرف دیگر مصرف سم و کود را کنترل می کنیم و ضمن معرفی تکنولوژی های جدید مثل پهبادها، هوشمند سازی آبیاری و غیره به آنها کمک می کنیم تا هم کشت بهینه تری داشته باشند و هم مصرف سم و کودشان کاهش یابد. در نهایت نیز کشاورزان در این سامانه بدون واسطه محصول نهایی خود را به مصرف کننده می فروشند.

*لازمه و زیرساخت های مورد نیاز برای راه اندازی یک استارت آپ به طور خاص در بخش کشاورزی چیست؟
مهمترین مساله این است که قبل از راه اندازی یک استارت آپ باید بررسی کنیم قرار است با آن چه مشکلی را در چه حوزه ای و با چه منابعی حل کرد. همچنین باید توانمندی ها و منابع مورد نیاز را بررسی کرد و بر اساس آن برای مشکل مطرح شده ارزش پیشنهادی ارائه بدهید. به عنوان مثال وقتی کشاورز مشکل فروش دارد باید استارت آپی راه اندازی کرد که از آن طریق واسطه را حذف کرد. یا اینکه کشاورز نمی داند از چه سم یا کودی استفاده کند نتیجه بهتری خواهد گرفت فرد می تواند یک استارت آپ مشاوره ای راه اندازی کند. بنابراین اولین مرحله شناسایی مشکل و سپس اعتبار سنجی است که چقدر این مشکل برای کشاورز مهم است و آیا بخش زیادی از کشاورزان را شامل می شود یا خیر. و پس از آن بر مبنای توانمندی های و منابع استارت آپ راه اندازی شود.

بازار کمتر از ۱ درصد | دلیل دامپینگ شرکتهای بزرگ چیست؟" height="369" src="https://media.tahlilbazaar.com/d/2020/08/02/4/34613.jpg" width="600" />

*در حال حاضر موفق ترین کشورها در استارت آپ های حوزه کشاورزی کدام است و آیا ایران نیز در آسیا و خاورمیانه دارای جایگاهی هست یا خیر؟
کشورهای آمریکا، اروپا و هند استارت آپ های کشاورزی بسیار خوب و موفقی دارند و غالبا از تکنولوژی های جدید مثل بلاک چین استفاده می کنند. اما در ایران سهم بازار استارت آپ های کشاورزی بسیار ضعیف است به طوری که می توان گفت کمتر از یک درصد است و هنوز نوپا است و توسعه آن مستلزم سرمایه گذاری های زیاد است.  

یکسری شرکت های بزرگ، نوعی انحصار چند جانبه در بازار به وجود آورده اند و به دلیل محدود بودن منابع مالی استارت آپ ها به راحتی با دامپینگ قیمتی این استارت آپ ها را کنار می زنند

*رشد استارت آپ‌ های کشاورزی مستلزم چیست؟
قطعا باید نوع بازار را در نظر گرفت. الان بزرگترین مشکلات در حوزه کشاورزی عدم وجود یک استاندارد است و این امر باعث می شود میزان تقلبات هم زیاد باشد. به عنوان مثال در مورد محصول برنج به راحتی نمی توان تشخیص داد که چقدر مخلوط دارد چون استاندارد وجود ندارد و تقلب زیاد است و لذا روی قیمت ها تاثیر می گذارد و رقابت بین خرده فروشان بسیار زیاد است. این در شرایطی است که یکسری شرکت های بزرگ، نوعی انحصار چند جانبه در بازار به وجود آورده اند و اگر یک استارت آپ بخواهد وارد بازار هایپر مارکت ها بشود نمی تواند با این شرکت ها رقابت کند چون منابع مالی استارت آپها محدود است و مبتنی بر خلاقیت و نوآوری هایی که نشان می دهد رشد می کند. این در حالی است که شرکتهای بزرگ دارای انحصار به راحتی می توانند یک استارت آپ را با دامپینگ قیمتی کنار بزنند.

بنابراین برای رشد یک استارت آپ کشاورزی اول بسترها باید آماده باشد تا هزینه استارت آپ ها را پایین بیاورد. مثلا اگر در بحث کنترل کیفیت استاندارد مناسبی داشتیم شرکتهای متقلب نمی توانستند محصولات خود را با این قیمتها و درصد سود در بازار عرضه کنند و در آن زمان استارت آپها با مزید قیمتی می توانستند در این بازار وارد شوند و رقابت کنند. اما الان این اتفاق نمی افتد چون تقلب زیاد است.

از سوی دیگر الان استارت آپ ها برای رقابت کردن باید یک سرمایه در گردش زیاد بگذارند که از مفهوم استارت آپی خارج می شود و حالت صنعتی به خود می گیرد.

علاوه بر این در مورد استارت آپ های هایتک (مبتنی بر تکنولوژی بالا) مثل یک شرکت دانش بنیان که الان بر اساس داده های ماهواره ای در حوزه کشاورزی فعالیت می کند، نیز لازمه رشد این است که هم فرهنگ سازی شود و هم وزارت جهاد کشاورزی و سازمان های جهاد استانها وارد شود و برای ترویج آن با صاحبان استارت آپ همکاری کند.

در واقع برای رشد استارت آپهای کشاورزی نیازی به کمک مالی دولتها نیست بلکه نیاز به این است که دولتها بستری سازی کنند به عنوان مثال الان در کشور لجستیک زنجیره سرد خیلی کم داریم و اگر قرار باشد یک میوه از شمال کشور به جنوب ببرید چون لجستیک سرد نداریم اگر میوه در حالتی که زیادی رسیده باشد چیده شود تا به جنوب برسد خراب می شود. پس رشد استارت آپ های کشاورزی آنهایی که در کوتاه کردن زنجیره تامین کار می کنند کمی سخت است.

بخش کشاورزی به قدری با مشکلات بنیادی مواجه است که دولت ها وقتی برای بها دادن به استارت آپ های این حوزه ندارند هرچند سعی دارند با اصلاح قوانین کار استارت آپ ها را تسهیل کنند

*به طور کلی نگاه دولت ها در ایران به استارت آپ های کشاورزی چگونه است؟
وزارت جهاد کشاورزی سعی کرده است کارهایی در این زمینه انجام دهد اما مساله اینجا است که مشکلات این حوزه بسیار بنیادی است. به طوری که شاهد بودیم حجتی، وزیر سابق کشاورزی مشاور کسب و کارهای نوپا برای خود انتخاب کردند و در دوره وزیر جهاد کشاورزی بعدی نیز ادامه یافت با این وجود به قدری مشکلات و معضلات شان زیاد است که به استارت آپها نمی رسند. بنابراین چون بستر مشکل دارد روند رشد سخت است اگرچه سعی دارند قوانین را در راستای تسهیل فعالیت استارت آپ ها اصلاح کنند اما رشد کافی هنوز نکرده و در صورت آماده شدن بسترها می توان باز هم رشد کرد.

*سخن پایانی...
اگرچه آمار دقیقی در خصوص تعداد استارت آپ های فعال در بخش کشاورزی وجود ندارد اما به نظر بنده بسیاری از افرادی که وارد استارت آپهای حوزه کشاورزی میشوند از مفهوم استارت آپ خارج هستند یعنی اینکه یک سایت فروشگاهی راه اندازی کنند و چند محصول در آن فروخته شود نام استارت آپ به آن تعلق نمی گیرد حتی اگر نوآوری کوچکی هم داشته باشد.