توهم پایان عصر نفت؛ هیچ چیز قطعی نیست

بازار، گروه انرژی: سرمایه گذاران انرژی‌های تجدید پذیر این تصور را ایجاد کرده اند که سوخت‌های فسیلی به پایان خود نزدیک شده اند. هرچند که سهم انرژی‌های نو از سبد انرژی جهان روبه افزایش است اما هنوز این میزان به قدری نیست که آن را بتوان پایانی برای سوخت‌های فسیلی در جهان دانست. جواد سلیمان پور کارشناس مسائل انرژی در اینباره به بازار می‌گوید: قرار نیست که پرونده سوخت‌های فسیلی برای همیشه بسته شود. بلکه قرار است که نوعی سوییچ رخ بدهد. او همچنین معتقد است که تولید انرژی‌های تجدید پذیر به قدری نیست که بتواند سوخت های فسیلی را حذف بکند.   او ادامه می دهد : این تصور که قرار است  استفاده از سوخت های فسیلی از سال ۲۰۴۵ به بعد پایان می‌یابد، کاملا اشتباه است اما ممکن است شاهد کاهش مصرف آنها باشیم.   

این کارشناس انرژی ادامه داد: بر اساس آنچه اعلام خودروهای الکتریکی به سمت استفاده از باطری خواهند رفت. در این حالت خودروها ناچارند که از برق استفاده کنند. اما برای تولید برق باید از انرژی‌هایی تجدیدپذیر یا  سوخت‌های فسیلی استفاده کرد.   اما از آنجایی‌که تکنولوژی  انرژی‌های تجدیدپذیر به قدری نیست که سوخت های فسیلی را کنار بزند،  عملا سوخت‌های فسیلی حذف نمی‌شوند فقط نوعی سویچ رخ می دهد. در واقع به جای اینکه به صورت مستقیم از سوخت های فسیلی استفاده شود، به صورت غیر مستقیم  از آنها استفاده میشود.  

از آنجاییکه تکنولوژی  انرژی‌های تجدیدپذیر به قدری نیست که سوخت های فسیلی را کنار بزند، عملا سوخت‌های فسیلی حذف نمی‌شوند فقط نوعی سویچ رخ می دهد. در واقع به جای اینکه به صورت مستقیم از سوخت های فسیلی استفاده شود، به صورت غیر مستقیم  از آنها استفاده میشود 

سهم انرژی های تجدید پذیر از سبد انرژی جهان تا سال ۲۰۶۰ چقدر خواهد بود؟
هرچند که برخی از کارشناسان بر این باورند که سوخت های فسیلی در ۳۰ سال آینده حذف نخواهد شد اما برخی دیگر از آمارها از  احتمال رشد سریع تجدیدپذیرها در سال های آینده خبر می دهد.  

روح اله کهن هوش نژاد کارشناس مسائل انرژی  با بیان این نکته که  شیب مصرف انرژی از سال ۲۰۳۰ به بعد کند تر خواهد شد، به بازار می‌گوید که مصرف انرژی نهایی کل جهان  تا سال  ۲۰۳۰، سالانه حدود ۲ درصد رشد خواهد کرد. اما با پیشرفت‌های فناوری سیستم‌های انرژی سنتی مختل شده  و به نوعی  بازدهی انرژی را ارتقا پیدا می‌کند. در نتیجه،  پس از سال ۲۰۳۰  مصرف انرژی در جهان شدیدا شروع به کندشدن می‌کند و به کمتر از نیم درصد در سال می رسد.

او همچنین در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به افزایش مصرف انرژی های تجدیدپذیر در سیستم حمل و نقل، ادامه داد:  استفاده رو به رشد از سوخت‌های غیر فسیلی در انرژی و حمل ونقل سهم آنها از ترکیب انرژی اولیه را افزایش می‌دهد.   بر اساس پیش بینی های صورت گرفته تا سال ۲۰۶۰ عرضه این انرژی‌ها سالانه حدود ۲ درصد رشد خواهد کرد.

او ادامه داد: البته پیش بینی می شود که  نرخ رشد انرژی‌هایی همچون بادی، خورشیدی و زمین گرمایی تا ۵ درصد هم پیش برود.   ضمن اینکه  ادامه پیشرفت های فناوری سبب می‌شود که هزینه‌های سرمایه‌ای برای فوتوولتانیک و انرژی‌های خورشیدی تا سال ۲۰۶۰ بیش از ۷۵ درصد کاهش یابد.  

 مصرف انرژی نهایی کل جهان  تا سال  ۲۰۳۰، سالانه حدود ۲ درصد رشد خواهد کرد. اما با پیشرفت‌های فناوری سیستم‌های انرژی سنتی مختل شده  و به نوعی  بازدهی انرژی ارتقا پیدا می‌کند. در نتیجه،  پس از سال ۲۰۳۰  مصرف انرژی در جهان شدیدا شروع به کندشدن می‌کند و به کمتر از نیم درصد در سال می رسد

سهم بالای سرمایه گذاری در سوخت های فسیلی 
اقتصاد جهانی تا سال ۲۰۵۰ باید به‌نحوی تغییر کند که میزان انتشار دی‌ اکسید کربن تولیدی را به صفر برساند. این مسئله نه یک رویا و نه یک ایدئولوژی، بلکه واقعیتی مهم و ضروری است و درصورتی که عملی نشود خطر از بین رفتن زمین و انقراض موجودات زنده روی آن از جمله ما انسان‌ها را به همراه دارد. از این ‌روی صنایع نفتی لاجرم باید تغییر کنند وگرنه آرام‌آرام از بین خواهند رفت.

این الزامی است که غول‌های نفتی نیز دیگر به آن آگاه هستند. آنگونه از سال ۲۰۱۶ تا ۲۰۱۸ هفت شرکت نفتی بزرگ دنیا شامل همین شل و اکسان‌موبیل، ۵.۸ میلیارد دلار خرج انرژی‌های نو کرده‌اند که این رقم البته فقط ۵ درصد کل سرمایه‌ای است که آن‌ها در این زمان برای فعالیت‌های خود تخصیص داده‌اند؛ یعنی ۹۵ درصد سرمایه‌هایشان همچنان در حوزه توسعه فعالیت‌های نفت و گاز است.   هرچند که رکود بازار نفت موجب شده که تولید گاز متان در سال ۲۰۲۰ حدود ۸ تن کاهش یافته و از ۸۰ تن به حدود ۷۲ تن برسد اما شرایط تولید گازهای ناشی از مصرف سوخت های فسیلی همچنین در سطح نگران کننده ای قرار دارد.  

خبری از کاهش مصرف سوخت‌های آلاینده نیست
چین را می توان بزرگترین بازار مصرف انرژی در جهان دانست که البته مسئول تولید ۲۸ درصد گازهای گلخانه‌ای جهان است.   با وجود اقدامات گسترده ای در این کشور برای توسعه انرژی‌های تجدید پذیر انجام شده، اما مصرف زغال سنگ به عنوان آلاینده‌ترین سوخت جهان همچنان روند افزایشی دارد.   آنگونه که آمارها نشان می دهد این کشور هر سال نیمی از کل زغال سنگ تولید شده در سراسر جهان را می سوزاند و گاز به شدت آلوده ساز آن را در هوا پخش می کند. در سال ۲۰۲۰، سه چهارم نیروگاه‌های جدید زغال سنگی جهان در چین راه اندازی شد.

بنابراین در حالی که رهبران ارشد دولت مرکزی می گویند در نظر دارند کشور از مصرف زغال‌سنگ دور شود، واقعیت این است که نیروگاه‌های زغال‌سنگی بیشتری توسط دولت‌های منطقه ای ساخته می شود که مشتاق ایجاد فرصت‌های شغلی بیشتر هستند.

لوری مایلیویرتا گفت: "به نظر می رسد عزمی برای توقف ساخت نیروگاه‌های جدید زغال‌سنگی وجود ندارد و بنابراین محتمل ترین چشم انداز، ادامه افزایش ظرفیت نیروگاه‌های زغال‌سنگی همراه با رشد صفر یا منفی در تولید میزان تولید است یعنی ایجاد ظرفیت مازاد و بلااستفاده. "

البته پاندمی کرونا در  سال گذشته نشان داد که نمی توان با قطعیت درباره وضعیت بازارها حتی برای یک ماه آینده سخن گفت چه برسد برای ۲۰ سال بعد.