به گزارش بازار، «کورنلیوس آدیبار»، عضو غیرمقیم در کارنگی اروپا که پژوهش های وی بر سیاست خارجی و امنیتی و بویژه درباره ایران و خلیج فارس متمرکز است، در یادداشتی بر ضرورت ایفای نقش فعالانه اتحادیه اروپا برای احیای مذاکرات برجام تاکید کرده است.
این نویسنده در یادداشت خود در پایگاه کارنگی اروپا می گوید: اروپایی ها باید رویکرو منفعل خود در قبال از سرگیری گفتگوها میان امریکا و ایران را تغییر دهند. زمان اندک است و برخی معتقدند شاید ایران تنها چهار ماه با ذخیره مواد کافی برای ساخت بمب هسته ای فاصله داشته باشد.
بسیار جای شگفتی دارد که اروپایی ها، که چهار سال اراده خود را برای حفظ توافق هسته ای ۲۰۱۵ نشان دادند، اکنون انرژی لازم را برای کنار هم آوردن دو کشوری که چهل و دو سال است با هم دشمنی دارند، صرف نمی کنند، حال آنکه این کاری است که اروپا باید به فوریت به آن بپردازد.
امید بالایی که با انتخاب جو بایدن به عنوان رئیس جمهور آمریکا بوجود آمده بود، اکنون فروکش کرده است. برخلاف عمل فوری به وعده ها درباره توافق آب و هوایی پاریس و شروع دوباره همکاری با سازمان بهداشت جهانی، بایدن و مشاورانش به روشنی گفتند که واشنگتن به آسانی به توافق هسته ای ایران باز نخواهد گشت. به جای آن، انتظار دارند که نخست ایران به پایبندی باز گردد.
اما دولت ایران، نگاه متفاوتی دارد. به دلایلی بسیار اصولی، بعید است که تهران با توجه به بی اعتمادی عمیقی که به دلیل خروج یکجانبه واشنگتن از برجام حاصل شده، امتیازی بدهد. پس از سالها فشار حداکثری آمریکا، سیاستگذاران در تهران، حتی از جبران خسارت تحریم ها سخن می گویند، دست کم برای آنکه چنین نکته ای مطرح شده باشد. از این گذشته، اجازه دادن به واشنگتن برای بازگشت به برجام، به معنی آن است که آمریکا از امکان بکارگیری سازوکار بازگرداندن همه تحریم های بین المللی در آینده برخوردار می شود، احتمالا در سال ۲۰۲۵ که یک رییس جمهوری دیگر در آمریکا بر سر کار بیاید.
برای تبدیل این بن بست به یک فوریت، پیشرفت های هسته ای ایران، زنگ هشدار را به صدا در می آورد: زمان گریز هسته ای ایران اکنون بطور جدی کاهش یافته است. برآورد این زمان در سال ۲۰۱۶ که برجام اجرایی شد، حدود یک سال بود و اکنون به چهار ماه کاهش یافته است. آژانس بین المللی انرژی هسته ای، تولید فلز اورانیوم که کاربرد نظامی دارد را آغاز کرده و پارلمان ایران، ۲۱ فوریه را مهلت گشایش در تحریم ها قرار داده است. در غیر آنصورت دولت مجبور است بخش هایی از سازوکار بازرسی آژانس را لغو کند.
در چنین پس زمینه ای از تشدید خطر و دشوارتر شدن کار است که اروپایی ها باید خطوط یک مسیر مشترک را با دولت بایدن ترسیم کنند آنهم به سرعت. حال آنکه به نظر می رسد دوباره منتظرند ببینند آمریکا چه ابتکاری به خرج می دهد. البته اروپا ناچار بود صبر کند تا آنتونی بلینکن، وزیر خارجه تازه آمریکا، رسما کار خود را شروع کند اما اروپایی ها باید ظرف چند هفته و نه چندماه، با پیشنهادهایی ملموس جلو بیایند و تلاشی قدرتمند برای قرار دادن اروپا در موضع هدایت کننده مسیر به خرج دهند.
شگفت آنکه، این جواد ظریف وزیر خارجه ایران بود که از اتحادیه اروپایی بعنوان سکاندار کمیسیون مشترک برجام خواست که بر سر بازگشت آمریکا به توافق هسته ای، میانجیگری کند. این پیشنهاد، نه تنها باید از ناحیه بروکسل می آمد که نیامد، بلکه پاسخ آن هم از جای نادرستی داده شد: امانوئل مکرون( با درخواست ورود عربستان به مذاکرات) خود را بعنوان یک میانجی غیرقابل اعتماد معرفی کرد.
اروپایی ها نیاز ندارند که وزیر امور خارجه آمریکا، برایشان دستور کار بنویسد. به جای آن، باید سردرگمی شان از فاصله گرفتن ایران از برجام را به درخواست هایی مشخص و زمانبندی شده، برای بازگشت همه امضاکنندگان توافق به پایبندی کامل، تبدیل کنند. در این چارچوب نقش اتحادیه اروپایی بعنوان یک میانجی بیطرف تقویت می شود تا به واشنگتن گوشزد کند که باید گام نخست را بردارد. این گام نخست می تواند لغو آسان اما بسیار نمادین فرمان اجرایی ماه می ۲۰۱۸ باشد که خروج واشنگتن از برجام را رقم زد. بایدن می تواند این کار را در سخنرانی نوزدهم فوریه اش در کنفرانس مجازی امنیتی مونیخ انجام دهد.
از این گذشته، کافی نیست که اروپا در پشت صحنه کار کند؛ اروپا باید گفتمان عمومی در این زمینه را هم در اختیار بگیرد بویژه در برهه ای که بحث و جدل ها، هم در تهران و و هم در واشنگتن، سخت تر می شود. بنابراین اروپایی ها باید همه طرف ها را زیر فشار قرار دهند تا کمک های بشردوستانه از گذر کانال اینستکس که تقریبا از کار افتاده، انجام شود و نیز به وام درخواستی ایران از صندوق بین المللی پول برای مقابله با همه گیری، چراغ سبز داده شود.
اروپایی ها همچنین باید راههای کاهش تنش های منطقه ای از گذر گفتگوهایی فراگیرتر – نه بر سر برنامه هسته ای ایران بلکه بر سر نگرانی های امنیتی همه طرف ها از موشک ها گرفته تا شبه نظامیان و پهپادها و ناآرامی داخلی- را مورد توجه قرار دهند.
از آنجا که مسئله عمدتا به آمریکا و ایران باز می گردد، اروپا می تواند نقشی میانه را بازی کند. اروپایی ها باید این کار را از طریق رایزنی نزدیک با واشنگتن انجام دهند اما نه اینکه منتظر دستور باشند. اروپا نباید طفره رود چرا که زمان زیادی برای هدر دادن در اختیار ندارد.
نظر شما