عربستان در شرف از دست دادن کنترل بازارهای نفت

به گزارش بازار به نقل از ایبنا، بحران داخلی در عربستان و روی کار آمدن رقبای جدید، عربستان را در معرض از دست دادن سلطه خود در بازار جهانی نفت قرار داده است. عربستان سعودی در حال حاضر با کسری بودجه روبروست و در خارج از مرزهای خود نیز با موانع جدی در کنترل بازار نفت مواجه است.

یکی از این موانع رویکرد در حوزه بین‌الملل به سمت انرژی‌های پاک بوده که صادرات نفت را به عنوان اصلی‌ترین کالای صادرات عربستان به خطر انداخته و از طرف دیگر شاهد ورود بازیگران قوی‌تری به بازار نفت هستیم.

اوایل ماه جاری عربستان به شکلی ناگهانی و خوشحال‌کننده از تصمیم خود برای کاهش عرضه نفت به بازار جهانی خبر داد و وزیر نفت این کشور گفت که پادشاهی عربستان می‌خواهد داوطلبانه برای بالا بردن قیمت، یک میلیون بشکه روزانه از عرضه نفت خود به بازار جهانی را کاهش دهد.

اما از آن زمان به بعد ایران تولید نفت خود را افزایش داد و تمایل دارد تا به سطح صادرات ۲ میلیون بشکه روزانه یا بیشتر از این میزان برسد که همین امر باعث شد تا قیمت نفت در بازارهای جهانی کاهش یابد.

آژانس بین‌المللی انرژی چشم‌اندازی نسبتاً بدبینانه برای بازار جهانی نفت ترسیم کرده است. براین اساس تصمیم سعودی‌ها برای کاهش عرضه نفت به بازار جهانی رویکرد درستی بود. با این حال پایین آوردن تولید برای سعودی‌ها به معنی کاهش صادرات و کاهش صادرات هم یعنی پایین آمدن درآمدهای نفتی.

براساس آخرین آمار از ماه نوامبر سال ۲۰۲۰، صادرات نفت عربستان ۲۵ درصد کاهش یافته به طوری که از ۲۱.۵۴ میلیارد دلار در مدت مشابه سال ۲۰۱۹ به ۱۵.۵ میلیارد دلار رسیده است. میزان حجم صادرات نفت این کشورعملکرد بدتری داشته و در همین بازه ۴۰ درصد پایین آمده است.

نگاه واقع‌گرایانه این است که چشم‌انداز تقاضای نفت نسبت به ماه نوامبر بهبود یافته است که یکی از دلایل  آن تولید واکسن کرونا و آغاز واکسیناسیون در برخی کشورهای جهان بوده است. این مسئله قیمت نفت را مثبت کرده و همین امر باعث بهبود وضعیت بودجه سعودی‌ها شده است.

البته روند رشد قیمت نفت به خاطر روند کندتر از انتظار واکسیناسیون کمرنگ‌تر شد. اما همزمان با آغاز عقب‌نشینی قیمت نفت عربستان با یک حرکت افت قیمت نفت را معکوس کرد. در حالی که همواره این تصور وجود دارد هرگونه کاهش عرضه نفت از سوی عربستان و اوپک به نفع تولیدکنندگان نفت شیل آمریکا تمام شده و آنها تولید خود را افزایش می‌دهند و کاهش عرضه نفت از سوی اوپک و عربستان خنثی می‌شود اما در شرایط کنونی به نظر می‌رسد شرکت‌های نفت شیل آمریکایی بیش از آنکه به فکر افزایش تولید باشند رویکردی محتاطانه‌تر را در پیش گرفته‌اند.

قیمت نفت بالا رفته اما کسی نمی‌داند تا کی بالا خواهد ماند. بنابراین شرکت‌های نفت شیل تلاش می‌کنند تا برای تصمیم‌گیری در رابطه با تولید نفت خود برای آینده به جای آنکه به سمت اضافه کردن دکل‌های نفتی بروند روی قیمت کنونی حساب کنند.

اگرچه تولیدکنندگان نفت شیل فعلاً محتاط هستند، اما باید گفت که آنها سررسید بدهی دارند و ممکن است برخی از آنها همانند گذشته دست به افزایش تولید بزنند. یکی دیگر از مشکلات سعودی‌ها در مدیریت بازار نفت چشم‌انداز بازگشت ایران به بازار است و این در حالی اتفاق می‌افتد که هم رقیبی مانند عراق در صادرات نفت به بازاری نظیر هند وجود دارد و هم سعودی‌ها با مشکل کمبود بودجه مواجه هستند.

در واقع چشم‌انداز تقاضا برای نفت که اصلی‌ترین صادرات عربستان است، همچنان پایین است و در صورتی که شاهد جدی‌تر شدن روند گذار به سمت انرژی‌های پاک باشیم ممکن است شرایط برای عربستان سخت‌تر از گذشته شود.

از طرفی دیگر رقابت در بازار جهانی نیز روز به روز جدی ‌تر می‌شود و نکته اینجا است که سعودی‌ها برای مقابله با این روند گزینه‌های زیادی ندارند و ممکن است هرگونه اقدام آنها در آسیب زدن به رقبای بین‌المللی اثرگذار باشد، اما می‌تواند تبعات جدی‌تری را برای خود آنها در پی داشته باشد.

به گفته وزیر انرژی وقتی در اوایل این ماه عربستان سعودی تعجب خارق العاده ای برای بازارهای نفت خود رقم زد، قیمت نفت جهش کرد. از این گذشته، پادشاهی عربستان گفت برای افزایش قیمت ها، ۱ میلیون بشکه در روز از تولید نفت خود نیز خواهد کاست. اما پس از آن ایران با افزایش چشمگیر صادرات به بیش از ۲ میلیون بشکه در روز، تولید خود را افزایش داد. قیمت ها خیلی زود افت کردند.

طبق آژانس بین المللی انرژی، چشم انداز تقاضای نفت همچنان بدبین است. از این نظر، تصمیم عربستان سعودی برای کاهش بیشتر تولید، کار درستی بود. با این وجود تولید کمتر به معنای صادرات کمتر و صادرات کمتر به معنای درآمد نفت کمتر است.

صادرات نفت به طور خاص بسیار بدتر عمل کرد و تقریباً ۴۰ درصد نسبت به ماه نوامبر کاهش داشت. انصافاً، از ماه نوامبر چشم انداز تقاضای نفت تا حدودی بهبود یافته است، این در حالی است که تمام واکسن های Covid-۱۹ که در حال تولید هستند، نیست. اینها به قیمت ها و در نتیجه بودجه عربستان سعودی کمک می کنند. خوشبینی، با روشن شدن این واقعیت که سرعت گسترش آن به سرعت انتظار نمی رود، شروع به کمرنگ شدن کرد. اما درست زمانی که معیارها شروع به عقب نشینی کردند  تعجب شگفت انگیز ریاض برای معکوس کردن سقوط اتفاق افتاد.

همانطور که معمولاً هر زمان که عربستان سعودی و اوپک تولیدات خود را کاهش می دهند، صحبت هایی مبنی بر اینکه تولیدکنندگان شیل آمریکایی ممکن است از این مزیت برای افزایش تولید خود استفاده کنن، تلاش های کارتل را تضعیف می کنند. در حال حاضر، به نظر می رسد که حفارهای شیل ایالات متحده بیش از حد محتاط هستند تا بتوانند تولید خود را با نرخ پیش از همه گیری شروع کنند. قیمت ها بالاتر است، اما هیچ کس نمی داند که چه مدت بالاتر خواهد ماند. بنابراین، مته های شیل به جای عجله در افزودن دکل، در آینده تولید خود را با قیمت های فعلی پوشش می دهند.

اما ممکن است این تغییر کند و خیلی طولانی شود. در اوایل ماه جاری، رئیس آژانس بین المللی انرژی، فاتح بیرول اظهار داشت که مقدار زیادی روغن شیل با قیمت های فعلی سودآور است. ممکن است احتیاط باشد، اما ماشین های حفاری شیل بدهی هایی برای پرداخت دارند که ممکن است برخی را مجبور کند که تولید خود را مانند پس از آخرین بحران قیمت افزایش دهند.

در همین حال، یکی از بزرگترین واردکنندگان نفت در جهان از رویکرد اوپک شکایت دارد. هند خواهان افزایش قیمت نفت نیست، نه وقتی که بیش از ۸۰ درصد روغن مصرفی خود را وارد کند. مقدار زیادی از آن از عراق تأمین می شود، اما عربستان سعودی دومین تامین کننده نفت خام این کشور است، که این کشور را به یک بازار مهم تبدیل می کند. و با این حال، پادشاهی اخیراً قیمت های رسمی فروش خود را برای این بازار مهم و سایر بازارهای آسیا بالا برده است.

رویکردهر آنچه که لازم است در گذشته تا حدی خوب کار کرده است. پس از آن مرحله، آن کار علیه مبتکر خود را شروع می کند. عربستان سعودی در حال مقابله با کسری عمیق تر، و انگیزه انتقال سبز بین المللی است که می خواهد کالای اصلی صادراتی خود را منسوخ کند و با بازگشت کامل دشمن مقدس خود به صحنه بین المللی نفت روبرو است. گزینه های زیادی وجود ندارد.

البته تنوع اقتصادی هنوز روی میز است. طرح ویژن ۲۰۳۰ ولیعهد محمد هنوز فعال است و آخرین به روزرسانی مربوط به آن در مورد پروژه آینده محور شهر NEOM، به ارزش ۵۰۰ میلیارد دلار، که یک شهر هوشمند عاری از آلایندگی را به نمایش می گذارد. برچسب قیمت این شهر: ۲۰۰-۱۰۰میلیارد دلار. در همین حال، عربستان سعودی سال گذشته پروژه های صفر خورشیدی را به بهره برداری رساند.

به گفته یاسر ال رومیان، فرماندار گفت که این صندوق ثروت پادشاهی به مخلوطی از سهام، وام ها و اوراق قرضه خود برای تأمین مالی تمام پروژه هایی که در ذهن دارد اعتماد خواهد کرد. روایت رسمی این است که برای همه پروژه ها پول وجود دارد. اما تحلیلگران در این شک دارند. بنابراین، تقاضا برای محصول اصلی صادراتی عربستان سعودی ضعیف است و در صورت ادامه، این ممکن است به یک روند طولانی مدت تبدیل شود.

با وجود تلاش ها رقابت در حال تشدید است و تنوع اقتصادی چالش برانگیزتر از آن است که معمار طرح ویژن ۲۰۳۰ تصور می کرد. پادشاهی در این شرایط نمی تواند کارهای زیادی انجام دهد. در حقیقت، تنها کار منطقی که می تواند انجام دهد حفظ محدودیت های تولید آن است. تغییر روش مهار مطمئناً به رقبای عربستان سعودی در بازار نفت آسیب خواهد رساند، اما ممکن است بیشتر به خود آن آسیب برساند.