بازار؛ گروه انرژی: عراق بزرگترین بازار صادراتی برق ایران است. بازاری که نگرانی ها نسبت به از دست دادن آن این روزهای بیشتر از هر زمانی است. محمد پارسا رییس کنفدراسیون صادرات انرژی در اینباره به بازار می‌گوید: در حال حاضر صادرات برق ایران کمتر از ۲ هزار مگاوات است که عراق بیشترین سهم از آن را دارد. او می‌گوید : هرچند که میزان صادرات برق ایران در مقایسه با نیاز این کشور بسیار ناچیز است، اما ممکن است در سایه بی توجهی همین مقدار اندک صادرات را هم از دست بدهیم. او با اشاره به تلاش های ترکیه برای صادرات بیشتر برق به عراق، گفت: همزمان که موضوع تحریم‌ها روی ایران سنگینی می‌کند کشورهای همسایه دست به کار شده‌اند و این هشداری است به ایران که اوضاع انرژی منطقه به همین شکل نمی‌ماند، ممکن است همین میزان برقی که به عراق صادر می‌کنیم از دست‌مان برود.
او با اشاره به آهنگ کند سرمایه گذاری در این صنعت، گفت: ایران سالانه نیاز به افزایش ۵ درصدی تولید برق دارد تا پاسخگوی افزایش مصرف برق کشور باشد، اما طی سال‌های گذشته همواره کمتر از نصف این میزان افزایش تولید برق داشته و به همین خاطر هم صادرات برقش به صورت متوالی افت کرده و در سال جاری مجبور به افزایش چشمگیر واردات برق شده است.
ایران سالانه نیاز به افزایش ۵ درصدی تولید برق دارد تا پاسخگوی افزایش مصرف برق کشور باشد، اما طی سال‌های گذشته همواره کمتر از نصف این میزان افزایش تولید برق داشته و به همین خاطر هم صادرات برقش به صورت متوالی افت کرده و در سال جاری مجبور به افزایش چشمگیر واردات برق شده است
اما حمیدرضا صالحی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ریشه مشکل اصلی ایران در حذف از بازارهای صادراتی کشورهای همسایه را در نبود دیپلماسی اقتصادی می‌داند. او می‌گوید : امروز علاوه بر وزیر نفت و نیرو، وزیر خارجه نیز باید در مورد انرژی صاحب‌نظر باشد و به کمک دیپلماسی اقتصادی حضور ایران در بازارهای منطقه را تقویت کند. دراین‌بین بخش خصوصی نیز نقت پررنگی به عهده دارد چراکه می‌تواند به کمک روابط خود در دیگر کشورها بازار سازی کرده و اجرای پروژه‌ها را تسهیل کند.
ترکیه جای ایران را در عراق می‌گیرد؟
شبکه برق در عراق وضعیت اسفناکی دارد. بر اساس آنچه به توافق دو کشور رسیده قرار است که ایران تا پایان سال ۲۰۲۰ برق مورد نیاز این کشور را تامین کند. البته مشخص نیست که قرارداد ایران برای سال آینده میلادی هم تمدید می‌شود یا نه. در حالی محمد پارسا از نبود استراتژی برای افزایش سهم ایران از بازار صادراتی برق گله می‌کنند که کشورهایی همچون ترکیه در تلاش برای صادرات این انرژی به همسایه غربی ایران هستند. همسایه‌ای که به شدت نیازمند برق ایران بوده و در در برخی از روزهای گرم تابستان مردمانش بعضا تا ۱۵ خاموشی دارند. جالب است که بدانید ترکیه در حال حاضر به یونان، بلغارستان و گرجستان برق صادر می‌کند.
فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه در ماه آگوست اعلام کرده بود که ترکیه و عراق توافق کردند تجارت الکتریکی را به محض اینکه عراق زیرساخت های خود را به روز کند، آغاز کنند.
در حال حاضر ظرفیت نصب شده برق عراق ۲۸ هزار مگاوات است که بر اساس اعلام وزارت نیرو عراق ۱۹ هزار مگاوات از این ظرفیت نصب شده قابل استفاده است. البته باید توجه داشت که این میزان تقاضا برق، بدون در نظر گرفتن توسعه و افزایش بهره‌وری بخش نیروگاهی و شبکه‌ای برق عراق است و در صورتی که بخش نیروگاه و شبکه توزیع و انتقال برق در عراق توسعه یابد بی شک شاهد افزایش قابل توجه تقاضا خواهیم بود.
به همین دلیل آژانس بین المللی انرژی (IEA) نیز برای کاهش چالش های برق در عراق تلاش می‌کند. آنها بر این باورند که "مقرون به صرفه ترین، قابل اطمینان ترین و پایدارترین مسیر نیاز به کاهش تلفات شبکه حداقل به نصف، تقویت اتصالات منطقه ای، استفاده از گاز گرفته شده در نیروگاه های کارآمد و افزایش سهم انرژی های تجدید پذیر در مخلوط است".
فاتح دونمز وزیر انرژی و منابع طبیعی ترکیه در ماه آگوست اعلام کرد که ترکیه و عراق توافق کردند تجارت الکتریکی را به محض اینکه عراق زیرساخت های خود را به روز کند، آغاز کنند
عراق تهدیده جدید ایران در آینده نه چندان دور
بر اساس تدابیری که برای کاهش تقاضا و افزایش ظرفیت موجود در این کشور اتخاذ شده، عراق می‌تواند تا سال ۲۰۳۰ حاشیه ظرفیت ایجاد کند (درصورتی که ظرفیت موجود بیش از حداکثر تقاضا باشد). در آن زمان، شبکه ۲۴ ساعته در دسترس اکثر مصرف کنندگان خواهد بود. جدای از این بغداد قصد دارد تا سال ۲۰۳۰ حدود ۲۰درصد از انرژی کشور را از منابع پاک تأمین کند.
همچنین در حال حاضر حدود ۸ هزار مگاوات برق تولیدی عراق با استفاده از واردات ۱۴ میلیارد مترمکعبی گاز از ایران انجام می‌شود و اگر آمریکایی بتوانند در خلال قرارداد اخیری که با عراق منعقد کرده‌اند، ۱۵ تا ۲۰ درصد بهره‌وری نیروگاه‌های عراق را افزایش دهند می‌توانند واردات گاز عراق از ایران را ۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب در سال کاهش دهند.
همه این اقداماتی نشان می دهد که عراق خود می تواند در آینده نه چندان دور به رقیب ایران تبدیل شده و تهدیدی جدید برای کشور ما باشد.
در حال حاضر حدود ۸ هزار مگاوات برق تولیدی عراق با استفاده از واردات ۱۴ میلیارد مترمکعبی گاز از ایران انجام می‌شود و اگر آمریکایی بتوانند در خلال قرارداد اخیری که با عراق منعقد کرده‌اند، ۱۵ تا ۲۰ درصد بهره‌وری نیروگاه‌های عراق را افزایش دهند می‌توانند واردات گاز عراق از ایران را ۳ تا ۴ میلیارد مترمکعب در سال کاهش دهند
چرا بخش خصوصی در صادرات دخالت ندارد؟
«دولت به رقیب بخش خصوصی در صادرات برق تبدیل شده است.» این بخشی از گفته های حمیدرضا صالحی رییس کمیسیون انرژی اتاق بازرگانی ایران است که معتقد است دولت حاضر به کاهش تصدی گری خود در اقتصاد نیست.
به گفته او، دولت با سیاست‌های دستوری و انقباضی مسیری را که می‌تواند منجر به توسعه برای صادرات شود را می‌بندد و همین موضوع باعث خروج صادرکنندگان حرفه‌ای شده و نمی‌توانند نقشی را که داشتند و الان برای کشور و توسعه صادرات ایفا کنند.
اما وزیر نیرو دلیل دیگری برای صادرات برق توسط دولت دارد. رضا اردکانیان در این باره گفته است بحث حاکمیت و تصدی بحث بسیار مهم و حائز اهمیتی است، منتها در جای خودش باید مورد اشاره قرار گیرد و از آن منظر نگاه کنیم و کار ما منحصر به سیاست‌گذاری باشد، تولید، عرضه و همه اینها می‌تواند خارج از مجموعه دولت صورت گیرد و ما بحثی هم از قیمت تکلیفی و پرداخت یک یارانه سنگین به بخش‌های مختلف از جمله صنعت طبیعتا نخواهیم داشت.
او اضافه کرد: قضیه صادرات به این معنا نیست که ما داریم در کار بخش خصوصی دخالت می‌کنیم. منشاء این کار خود دولت بوده است و دولت با ارتباط‌های دو جانبه چند منظوره با کشورهای همسایه چه از حیث واردات و چه صادرات انرژی تابع مسائل متعدد و متنوعی می‌شود. ما اگر خودمان را از این عرصه کلا کنار بکشیم در آن زمان جوابگویی به تامین انرژی هم دچار نوسانات وسیعی می‌شود.
وزیر نیرو درباره ورود بخش خصوصی به صادرات برق با بیان اینکه این در یک شرایط ایده‌آل، کار مطلوبی است و ما و بخش خصوصی باید به آداب این کار به نحو شایسته‌ای بپردازیم، اظهار کرد: وقتی با همتایان عراقی داشتیم مذاکره می‌کردیم و یک لیستی از دلایل درخواست تخفیف را در قیمت برق اعم از پیشنهاد قیمت‌های پایین‌تر از دیگر کشورها ذکر می‌کردند، یکی از موارد این بود که از بخش خصوصی هم یا به نام بخش خصوصی تماس گرفتند که ما اگر مجوز بگیریم مثلا n درصد زیر قیمت شرکت توانیر به شما برق می‌دهیم.
ظرفیت موردنیاز برای پوشش کل تقاضای پیک مصرف برق در عراق تا سال ۲۰۳۰ به صورت تقریبی به رقمی بین ۵۰ تا ۶۰ هزار مگاوات خواهد رسید. اما سوال اینجاست ۱۰ سال دیگر ایران چه سهمی از بازار برق این کشور خواهد داشت
عراق در مسیر توسعه؛ ایران به دنبال حفظ بازار برق
پیش بینی‌ها نشان می‌دهند نرخ رشد جمعیت عراق در فاصله سال‌های ۲۰۲۰ تا ۲۰۴۰، به طور متوسط ۲.۶ درصد خواهد بود و این یعنی فعلاً نیاز وارداتی این کشور به برق به قوت خود باقی است. گزارش ها همچنین نشان می‌دهد که ظرفیت موردنیاز برای پوشش کل تقاضای پیک مصرف برق در عراق تا سال ۲۰۳۰ به صورت تقریبی به رقمی بین ۵۰ تا ۶۰ هزار مگاوات خواهد رسید. اما سوال اینجاست ۱۰ سال دیگر ایران چه سهمی از بازار برق این کشور خواهد داشت؟
نظر شما