بازار؛ گروه بین الملل: بایدن در مصاحبه ای که توماس فریدمن ستون نویس روزنامه نیویورک تایمز با وی انجام داد، در مورد مقاله ای که ۱۳ سپتامبر (۲۳ شهریور) در تارنمای سی ان ان در ارتباط با به بازگشت به برجام نوشته بود، سخن گفت.
بایدن در آن مقاله نوشته بود: اگر ایران به تعهدات برجامی اش بازگردد، آمریکا بار دیگر به این توافق می پیوندد و تحریم های ضد ایرانی را لغو می کند.
جمهوری اسلامی ایران نیز همواره اعلام کرده است در صورت بازگشت آمریکا به برجام و اجرای تعهدات برجامی از سوی دیگر طرف های این توافق بین المللی، گام های برداشته شده در مسیر کاهش تعهدات برجامی از سوی تهران به سرعت برگشت پذیر خواهد بود.
در خصوص این موضوع خبرنگار بازار گفتگویی با مقامات و اساتید دانشگاه در آمریکا انجام داده است که در ادامه آمده است.
*پروفسور «رابرت جرویس» رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی آمریکا و استاد دانشگاه کلمبیا آمریکا. جرویس از بنیانگذاران مکتب رئالیسم تدافعی در روابط بین الملل است که آوازه جهانی دارد. وی استاد امور بین الملل در دانشگاه کلمبیا، استاد پیشین دانشگاه هاروارد و استاد دانشگاه‌های کالیفرنیا و لس آنجلس بوده است. او بعنوان رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی آمریکا اصطلاح «ادراک و سوء ادراک» را که اصطلاح معروفی در حوزه علوم سیاسی و روابط بین‌الملل است به نام خود ثبت کرده است. وی بنیانگذار مکتب رئالیسم تدافعی در روابط بین الملل است.
*پروفسور «پل پیلار» عضو شورای اطلاعات ملی آمریکا و استاد دانشگاه جرج تاون. «پل پیلار» تاکنون مسئولیت‌های متعددی را بر عهده داشته که از جمله آنها می‌توان به ریاست واحد تحلیل عملیات‌های سازمان سیا در شرق نزدیک، خلیج فارس و جنوب آسیا اشاره کرد. پیلار همچنین سابقه حضور در شورای اطلاعات ملی آمریکا را به عنوان یکی از اعضای اصلی این شورا در کارنامه فعالیت خود دارد.
*«مارک فینو» سخنگوی اسبق وزارت خارجه فرانسه. وی در حال حاضر مدیر بخش عدم اشاعه در «مرکز سیاست امنیتی ژنو» (GCSP) است.
*جو بایدن، رئیس‌جمهور منتخب ایالات‌متحده در گفت‌وگو با «توماس فریدمن»، ستون‌نویس سرشناس روزنامه نیویورک تایمز گفت: «بازگشت به برجام دشوار است؛ اما من همچنان به وعده‌ای که داده‌ام، پایبندم.» او پیش از برگزاری انتخابات ریاست جمهوری از بازگشت آمریکا به توافق هسته‌ای با ایران سخن گفته بود. او اکنون خواستار مذاکره جدید با ایران شده که محدود به موضوع هسته ای هم نیست. ارزیابی شما از سخنان جدید بایدن چیست و دلیل این چرخش چیست؟
جرویس: من فکر نمی کنم «جو بایدن» و تیمش در مورد مسایل دشوار و پیچیده موجود با ایران به طور کامل فکر کرده باشند. اما وی چندین بار در مورد بازگشت امریکا به برجام صحبت کرده است.
پیلار: در گفته های رئیس جمهور منتخب بایدن هیچ تناقضی وجود ندارد. او همیشه خواستار بازگشت زودهنگام به انطباق کامل با برجام بوده و هنوز هم خواستار آن است. در همین حال، انعقاد توافق نامه برجام هرگز به این معنی نیست که یک بار برای همیشه مورد مذاکره قرار گیرد و دیگر چیزی برای مذاکره بین ایالات متحده آمریکا و ایران باقی نماند. موضوعات مهم دیگری نیز وجود دارد که باید به صورت دیپلماتیک مورد بررسی قرار گیرد. بازگشت به انطباق کامل همه طرفها با برجام مرحله ضروری برای جلب اعتماد قبل از اقدام به رسیدگی به سایر مسائل خواهد بود.
فینو: بایدن همیشه منتقد خروج آمریکا از برجام توسط ترامپ و آشفتگی ناشی از آن بود. او در مبارزات انتخاباتی خود کاملاً واضح گفت که به محض ورود به کاخ سفید به سرعت به برجام خواهد پیوست. با این حال وی هم از مخالفت محافظه کاران با عادی سازی روابط و هم از پیچیدگی رفع سریع همه تحریم ها که برخی از آنها نیاز به تصویب کنگره دارد، آگاه است. بایدن برای اینکه ضعیف به نظر نرسد یا بتواند امتیازاتی کسب کند به غرامت فکر می کند و اینکه شاید بتواند در دیگر حوزه ها به آن دست یابد. اما او می فهمد که ایران هر خواسته ای را به راحتی نمی پذیرد به همین دلیل می گوید بازگشت به برجام سخت خواهد بود.
*بایدن در این گفتگو گفته است که هرگاه ایران به طور کامل تعهدات و الزام‌های پیش‌بینی شده در برجام را رعایت کند، آمریکا به توافق هسته‌ای بازمی‌گردد و این نقطه آغازی است برای مذاکرات تکمیلی و رفع تحریم‌هایی که دولت ترامپ علیه ایران تعیین کرده است. از سوی دیگر ایران نیز بازگشت به تعهدات برجامی خود را مشروط به رفع تحریم‌ها کرده است. حال آنکه بایدن رفع تحریم‌ها را مشروط به پایبندی ایران به تعهدات کرده است. به نظر شما این پیچیدگی چگونه حل خواهد شد؟
جرویس: زمان لغو تحریم ها و زمان مطابقت دوباره ایران و امریکا با برجام کمی دشوار اما قابل حل است. این واقعیت که دولت ترامپ طبق قوانین ضد تروریسم تعدادی از تحریم های بسیار مهم را علیه تهران اعمال کرده، مشکلات بیشتری ایجاد می کند و این تحریم ها به راحتی لغو نمی شوند.
پیلار: توالی مراحل خاص برای ایران و ایالات متحده آمریکا جهت بازگشت به انطباق کامل با برجام باید موضوع مذاکرات باشد. هیچ یک از طرفین نمی تواند انتظار داشته باشد که طرف مقابل همه خواسته هایش را قبل از برداشتن گامی توسط خودش برآورده کند. راه حل نهایی مذاکره احتمالاً ایالات متحده آمریکا را ملزم می کند که اظهارنامه روشنی درباره بازگشت به توافقنامه ارائه دهد - در یک دوره چند هفته ای یا حتی چند ماهه که در آن ایالات متحده آمریکا به تدریج تحریم ها را بر می دارد، در حالی که ایران به تدریج برای انطباق با برنامه هسته ای خود گام برمی دارد.
فینو: به نظر می رسد این پیچیدگی شبیه مربع دایره است، به خصوص از نظر ترتیب. به همین دلیل بهترین راه حل تصمیمات اصولی همزمان (لغو تحریم های مربوط به برجام و بازگشت ایران به انطباق کامل) به دنبال بحث های تخصصی و همراه با اقدامات اعتمادساز موازی است. این دقیقا زمانی است که نماینده عالی اتحادیه اروپا (به عنوان رئیس کمیسیون مشترک) و همچنین روسیه می توانند در میانجیگری بین ایالات متحده آمریکا و ایران کمک کنند.
*اعلام شده است که امارات و عربستان نیز ممکن است در مذاکرات جدید شرکت داده شوند. آیا بایدن چنین کاری را انجام خواهد داد؟ آیا حضور این کشورها به مذاکرات هسته ای روند آنرا با مشکلات بیشتر مواجه نخواهد ساخت؟
جرویس: مسئله بسیار مهم برای ایالات متحده آمریکا (و اروپایی ها) این است که چگونه اسرائیل و دشمنان عرب ایران را درگیر کنند. بدیهی است که رضایت همه کشورها غیرممکن خواهد بود، اما تلاش برای خاموش کردن کشورهای ثالث نه تنها از نظر سیاسی هزینه بر خواهد بود بلکه دستیابی به توافقی که احتمالاً دوام داشته باشد را دشوارتر خواهد کرد.
پیلار: در واقع هیچ لزومی به مشارکت امارات و عربستان در مذاکرات مربوط به برنامه هسته ای ایران و برجام نخواهد بود. در مذاکرات بعدی در مورد سایر مسائل، مشارکت کشورهای عربی خلیج فارس ممکن است مهم باشد. این امر به ویژه در مورد مذاکره مربوط به موضوع موشکی ایران صادق خواهد بود. هر فرصتی برای محدود کردن برنامه موشکی ایران نیاز به تمرکز در سطح منطقه دارد. ایران بدون توجه به توانایی سایر کشورهای منطقه، با هیچ خواسته ای برای محدود کردن توانایی موشکی خود موافقت نخواهد کرد.
فینو: بعید به نظر می رسد زیرا طرف های برجام به وضوح مشخص شده اند و نمی توان آنها را تغییر داد. اگر مذاکرات موازی در مورد مسائل امنیتی استراتژیک و منطقه ای انجام شود به نفع همه خواهد بود، از جمله منافع ایران. این امر می تواند چارچوبی جدید ایجاد کند تا علاوه بر برنامه موشکی ایران، در مورد موضوعات دیگر از جمله برنامه های موشکی سایر کشورهای منطقه بتوان بحث نمود و راه را برای منطقه ای عاری از سلاح های کشتار جمعی و وسایل حمل و نقل آنها در خاورمیانه هموار کرد.
*به طور کلی آیا بایدن در ابتدا وارد برجام خواهد شد و بعد در مورد موضوعات دیگر مذاکره خواهد کرد یا همه موضوعات را به صورت پیوسته دنبال خواهد کرد؟
جرویس: روش واضح برای ادامه کار این است که ابتدا سعی در بازگرداندن برجام و سپس اقدام به گسترش تعدادی از مفاد آن و همچنین پرداختن به موضوعات گسترده تر که حتی دشوارتر هستند، باشد.
پیلار: بایدن از تجربه خود به عنوان معاون رئیس جمهور در دولت اوباما و همچنین مشاهده شکست سیاست های ایالات متحده در قبال ایران می داند که تلاش برای تهیه یک دستور کار برای مذاکره واحد در مورد هر موضوع مورد بحث قطعاً به شکست انجامیده و از هرگونه محدودیت معنادار در برنامه هسته ای ایران جلوگیری می کند. قبل از مذاکره در مورد سایر مسائل ، مذاکره در مورد برجام باید در اولویت قرار گیرد.
فینو: از گفته های بایدن به نظر می رسد که وی نیز مانند اوباما پرونده هسته ای را در اولویت خواهد داد زیرا فوری ترین پرونده برای بررسی است، اما اگر وی موفق به ایجاد جو گفتگو و بازگرداندن اعتماد متقابل شود، این امر می تواند مذاکرات گسترده تری را تسهیل کند. در هر صورت، هر رویکرد مبتنی بر سیاست فشار حداکثری یا استفاده از زور منتفی است.
نظر شما