پیروزی بایدن تاثیر زودگذر در بازارها دارد/ ایران قربانی تنفر ترامپ از اوباما شد، ترامپ، قربانی کرونا

بازار؛ گروه ایران: ایالات متحده آمریکا در زمان ریاست جمهوری اوباما (حزب دموکرات)، یکی از شش کشور طرف مذاکره ایران در مذاکرات هسته ای بود که نهایتاً در سال ۱۳۹۴ منجر به توافق هسته ای یا برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) شد و قرار بود در چارچوب این توافق، ایران از برخی از دستاوردهای هسته ای خود چشم پوشی کند و در مقابل، کشورهای طرف مذاکره قطعنامه های بین المللی علیه ایران را لغو کرده و باعث عادی سازی روابط اقتصادی ایران با جهان شوند.

با روی کارآمدن ترامپ (از حزب جمهوری خواه)، او آمریکا را از این توافق خارج کرد و حالا و در انتخابات ریاست جمهوری فعلی آمریکا، بایدن معاون سابق اوباما باعث تک دوره ای شدن دوره ریاست جمهوری ترامپ شده. بایدن وعده داده که به توافق هسته ای با ایران برمی گردد.

در گفت و گوی «بازار» با دکتر محمد کمالی زاده، صاحب نظر در حوزه های علوم سیاسی و برند سازی سیاسی، وقایع مرتبط با انتخابات اخیر آمریکا و وعده بایدن مبینی بر بازگشت آمریکا به توافق هسته ای با ایران (برجام) مورد کند و کاو قرار گفته است.

آماری که ترامپ در حوزه های اشتغال، افزایش سطح رفاه طبقات پایین جامعه آمریکا ارائه کرد و موفقیت هایی که ترامپ در سال های گذشته کسب کرده بود، به وسیله کرونا به چالش کشیده شد. به طور خاص ترامپ در موضع گیری های، خطر کرونا را نفی می کرد و همین وضع باعث شد که او متهم شود به این که اقدام جدی برای مقابله با آن انجام نمی دهد

*انتخابات ریاست جمهوری آمریکا برگزار شد و بالاخره بعد از چند روز کش و قوس، مشخص شد که بایدن برنده این انتخابات شده. به هر حال تک دوره ای شدن ریاست جمهوری ترامپ، تحول بزرگی است.  اگر سهم بندی کنیم شما چقدر به ضعف ترامپ در تک دوره ای شدن او سهم می دهید و همین طور چقدر سهم می دهید به برند سازی سیاسی بایدن در انتخابات ریاست جمهوری؟
شاید نشود به هیچکدام از این عوامل سهم داد و سهم اصلی، شرایطی بود که نه ترامپ و نه بایدن، نقشی در آن نداشتند و این شرایط در انتخابات امسال آمریکا و کشورهای دیگر تاثیرگذار بود و خواهد بود و آن هم، وضعیت کرونا بود که موفقیت های ترامپ را به چالش کشید.

آماری که ترامپ در حوزه های اشتغال، افزایش سطح رفاه طبقات پایین جامعه آمریکا ارائه کرد و موفقیت هایی که ترامپ در سال های گذشته کسب کرده بود، به وسیله کرونا به چالش کشیده شد. به طور خاص ترامپ در موضع گیری های، خطر کرونا را نفی می کرد و همین وضع باعث شد که او متهم شود به این که اقدام جدی برای مقابله با آن انجام نمی دهد.

*واقعاً ترامپ خیلی بی توجهی نسبت به شیوع ویروس کرونا نشان داد و حتی در تجمعات و جلسات از ماسک استفاده نمی کرد. نهایتا خود او , خانواده اش کرونا گرفتند.
بله. ترامپ تا همین اواخر، خطر کرونا را جدی نمی گرفت و آن را ویروس چینی نامیده بود و یک تهدید می دانست که از بیرون وارد شده و نباید آن را جدی گرفت. البته این رفتار او علت هم داشت. برای این که ترامپ نمی خواست موفقیت هایش زیر سوال برود. او نمی خواست کسب و کارها را به این دلیل تعطیل کند، نمی خواست رشد اقتصادی آمریکا متوقف شود و نمی خواست آمار اشتغال پایین بیاید.

دقیقاً ترامپ هم متوجه شده بود که اگر شیوع ویروس کرونا جدی گرفته شود و به خاطر آن تعطیلی ایجاد کند، تهدیدی برای موفقیت هایش است. در عمل اتفاقاتی رخ داد و در تمام جهان این ویروس شیوع پیدا کرد و آمریکا هم مستثنی نبود. مهمترین انتخاباتی که در دوران شیوع کرونا، در دنیا برگزار شد، انتخابات ریاست جمهوری آمریکا بود ودر وهله اول ترامپ، نخستین قربانی سیاسی کرونا بود.

بایدن، برای برند سازی مستقل از خودش تلاش زیادی نکرد. تا جایی که من انتخابات آمریکا را پیگیری می کردم. او خیلی تلاش کرد که خودش را ادامه اوباما یا ادامه هیلاری کلینتون نشان بدهد و در نقش همان قهرمانی که یک دوره شکست خورد اما دوباره آمده یعنی در قالب هیلاری کلینتون شکست خورد و در قالب بایدن، دوباره ظهور کرده است. هم هیلاری کلینتون و هم بایدن، به نوعی وابسته به اوباما هستند و خانم کلینتون در یک مقطع زمانی وزیر خارجه دولت اوباما بود و بایدن هم معاون اوباما بود.

بنابراین، سعی کردند همان برند اوباما را به خودشان تعمیم بدهند و حتی بایدن از لغت بایدن کر (Baiden Care) برای برنامه درمانی دولت خودش استفاده کرد و این برنامه کاملاً برگرفته از برنامه اوباما کر (قانون مراقبت بهداشتی) بود که برنامه درمانی اوباما در دوره ریاست جمهوری بود و توسط ترامپ، منتفی و تعطیل شد. بنابراین، بایدن تلاش کرد که خودش را به نوعی اوبامای دوم معرفی کند. حضور پُررنگ اوباما نیز در کمپین انتخاباتی بایدن، این موضوع را تقویت می کرد.

*در ماه های قبل از شیوع کرونا، واقعاً احتمال موفقیت ترامپ در انتخابات وجود داشت. طی چند ماه حدود ۳۰ میلیون از آمریکایی ها به خاطر شیوع ویروس کرونا بیکار شدند. بعد از بازگشت بیکاران به مشاغل خودشان، نرخ بیکاری کاهش پیدا کرد.
به هر حال اقتصاد آمریکا تعطیل نشد و در آمریکا مثل ایتالیا و اسپانیا قرنطینه برقرار نشد. در انتخابات اخیر ترامپ حدود ۷۰ میلیون رای از مردم کسب کرده است. در مقابل امکاناتی که وجود دارد و اشتغال زایی زیادی که در دوره ترامپ اتفاق افتاد آیا بیکاری موقتی بخشی از نیروی کار آمریکایی ها، می توانست تاثیر جدی بگذارد و پایگاه اجتماعی ترامپ را ضعیف کند؟
انتخابات آمریکا همیشه نزدیک بوده و رقابت این دوره هم نزدیک بود. در سال ۲۰۱۶ هم که هیلاری کلینتون باخت با فاصله کمی باخت. در انتخابات این دوره آمریکا، سطح مشارکت بالا و حدود ۷۰ درصد بود. کسانی که در دوره های قبل، تردید داشتند و رای ندادند، در این دوره رای دادند.

آن افرادی که در دوره های قبل رای نداده بودند، در این دوره به بایدن رای دادند. آن افراد، در این دوره به ترامپ رای ندادند. طرفداران ترامپ، همان افراد قبلی بودند ولی این دفعه، کسانی که اضافه شدند طرفدار بایدن بودند. کسانی که در هفته های قبل به صورت پستی در انتخابات شرکت کرده بودند، عمدتاً طرفداران دموکرات ها و بایدن بودند 

*انتخابات این دوره آمریکا از نظر حضور مردم در تاریخ امریکا بی نظیر بوده و شبیه دوره قبل نبوده است.
بله. آن افرادی که در دوره های قبل رای نداده بودند، در این دوره به بایدن رای دادند. آن افراد، در این دوره به ترامپ رای ندادند. طرفداران ترامپ، همان افراد قبلی بودند ولی این دفعه، کسانی که اضافه شدند طرفدار بایدن بودند. کسانی که در هفته های قبل به صورت پستی در انتخابات شرکت کرده بودند، عمدتاً طرفداران دموکرات ها و بایدن بودند و نتایج روزهای اخیر را رقم زدند.

یک نکته مهم دیگر، عدم طرفداری حزب جمهوری خواه از نامزدش خودش بود. این حزب، طرفداری قاطعانه نداشت. در حالی که اوباما، در کمپین انتخاباتی بایدن شرکت کرد و از بایدن حمایت کرد. هیچکدام از روسای جمهوری سابق آمریکا را نمی بینیم که در کمپین او باشد و از او حمایت کند. در دوره قبل هم نبودند و در این دوره هم نبودند. این موضوع، نقطه ضعف مهمی است. حتی دو پسر ترامپ به حزب جمهوری خواه انتقاد کرده بودند که چرا پشت پدرشان را خالی کرده است.

بایدن  بر خلاف ترامپ ادم  قوی نبود ولی  کرونا همه دستاوردهای ترامپ را بر باد داد. مردم امریکا به دنبال مرد بحران بودند نه افشا کننده توطئه چینی!

*رفتار ترامپ به نحوی بود که حتی جورج بوش (پسر) به شدت از عملکرد ترامپ در مقابله با شیوع ویروس کرونا انتقاد کرد.
بله؛ نه تنها از ترامپ حمایت نمی کردند بلکه منتقد او هم بودند. این وضع، نقطه ضعف بزرگی محسوب می شود. در انتخاباتی که حزبی است، کاندیدا باید آرای حزب خودش را داشته باشد و سعی کند آرای مردد و غیر مشخص را به سمت خودش جذب کند.

*در مجموع، اگر ویروس کرونا شیوع پیدا نمی کرد، به نظر شما واقعاً احتمال شکست ترامپ در انتخابات وجود نداشت؟
من بایدن را کاندیدایی نمی دانستم و نمی دانم که اینقدر قوی باشد که بخواهد ترامپ را شکست بدهد. هیلاری کلینتون، نسبت به بایدن قوی تر بود و می توانست اولین رئیس جمهور زن آمریکا باشد.

*کلینتون می توانست رای زن ها را هم کسب کند.عموما در آمریکا زنان به کاندیدای حزب دموکرات ها رای می دهند.
بله. کلینتون هم می توانست از محبوبیت اوباما استفاده کند. بایدن، این ویژگی ها را نداشت و هیلاری کلینتون در حزب دموکرات، موقعیت کاریزماتیک تری نسبت به بایدن داشت اما هیلاری کلینتون نتوانست رای بیاورد.

بایدن شاید از قبل، کم شانس ترین معاون رئیس جمهوری بود که الان رئیس جمهور می شود. قبلاً جورج بوش پدر معاون رئیس جمهور بود و در انتخابات به عنوان رئیس جمهور انتخاب شد، اما جورج بوش پدر قوی بود ولی آقای اًل گور به عنوان معاون بیل کلینتون نتوانست در سال ۲۰۰۰، از پس جورج پسر بر بیاید و شکست خورد.

در حالی که معاون اوباما، بعد از گذشت یک دوره از ریاست جمهوری ترامپ، در انتخابات اخیر آمریکا موفق می شود ولی هیچ حالت کاریزماتیکی ندارد و هیچ ویژگی سیاسی خاصی از خودش بروز نداده است. بایدن، یک کاندیدای کاملاً معمولی است و در برابر ترامپی که اصلاً معمولی نبود و در دوره گذشته معمولی نبود و در این دوره هم نبود.

*بعد از شیوع کرونا ترامپ طرح تهیه کمک نقدی مستقیم به آمریکایی ها را آماده کرد و قرار شد ۲ هزار میلیارد دلار به خانواده ها و صنایع پرداخت کند. حتی چک های کمک برای خانواده ها ارسال شده بود بازگردانده شد تا اسم ترامپ روی چک ها درج شود.همه این کارها نمی توانست برای مردم آمریکا جذاب باشد و دوباره ترامپ انتخاب شود؟
به نظرم کسانی که در دوره قبل به ترامپ رای داده بودند، شاید تعداد کمی از آنها در این دوره به بایدن رای داده باشند. با وجود این نوع اقدامات ترامپ، این نوع دلایل، عامل شکست ترامپ باشد. در این موقعیت و هر اتفاق که پیرامون کرونا رخ داد، بایدن بازی را بُرده بود یا برده است. باید هیچ کاری هم انجام نداد ولی همین که این امید را به مردم داده که اگر من سر کار بیایم تصمیمات بهتری در مورد کرونا می گیرم و منطقی تر باید با این پدیده برخورد می کنم.

تاثیری که می تواند داشته باشد در این زمینه است یعنی بایدن این پیام را رسانده که نسبت به ترامپ، منطقی تر برخورد خواهم کرد و اقدام موثرتری انجام خواهم داد. چون بایدن از ابتدا، در موضوع کرونا و در مقایسه با ترامپ، واقعی تر برخورد کرد. ترامپ اصلاً نمی خواهد این پدیده را درک کند.

ترامپ می گفت توطئه دمکرات ها و توطئه چینی ها است اما مردم صحبت های ترامپ را باور نکردند و احساس کردند به نفع شان نیست صحبت های ترامپ را باور کنند. مردم به دنبال درک واقع بینانه ای از تهدید می گشتند و به دنبال قهرمان مبارزه با این تهدید بودند و نه این که آن را نفی کند و آن را ناشی از توطئه بداند. بایدن این اطمینان را به آمریکایی ها داد و به نوعی گفت مرد بحران است

*یک ویژگی در برند سازی و استراتژی برند، این است که به نحو مطلوب پیام انتقال پیدا کند یعنی باید مشخص باشد چطور و به چه فردی می خواهد این پیام منتقل شود.  از طرفی، شما می گویید باید پیام بهتری داد و منطقی تر رفتار کرد. اگر نه به صورت برجسته ولی برند سازی سیاسی بایدن تا حدی انجام شد.
ترامپ نشان داده بود که برای این بحران، هیچ ایده ای ندارد و ایده ترامپ، صرفاً انکار بحران و توطئه قلمداد کردن آن بود. ترامپ می گفت توطئه دمکرات ها و توطئه چینی ها است اما مردم صحبت های ترامپ را باور نکردند و احساس کردند به نفع شان نیست صحبت های ترامپ را باور کنند. مردم به دنبال درک واقع بینانه ای از تهدید می گشتند و به دنبال قهرمان مبارزه با این تهدید بودند و نه این که آن را نفی کند و آن را ناشی از توطئه بداند. بایدن این اطمینان را به آمریکایی ها داد و به نوعی گفت مرد بحران است.

در زمان جنگ ها، مردم آمریکا به دنبال قهرمان می گردند و اگر کسی بگوید من قهرمان جنگ هستم و در شرایط جنگی هستیم و دشمن بیرونی داریم و من قهرمان مبارزه با آن هستم. الان بایدن می گفت قهرمان مبارزه با این وضعیتی است که بر اثر بی تدبیری های ترامپ ایجاد شده.

یک موضوع دیگر این است که برنامه اوباما کر (Obama Care)، برنامه مبارزه با بیماری ها و برنامه سلامت محور بود. یکی از عملکردهای موفق اوباما، این بود که یک برنامه سلامت همگانی ایجاد کرده بود. الان هم دقیقاً با یک بیماری روبرو هستیم و خاطره خوبی از اوباما وجود دارد که بایدن آن را تکرار می کند و اقتصاد را حول آن سامان می دهد. البته تفکر ترامپ هنوز تمام نشده و بعد از شکست در انتخابات، ترامپیسیم و خودش و کسانی که در آینده از این گفتمان بهره خواهند برد، چرا که ترامپ با بدشانسی شکست خورد و می توانست باز هم پیروز شود.

 تفکر ترامپ هنوز تمام نشده و بعد از شکست در انتخابات، ترامپیسیم و خودش و کسانی که در آینده از این گفتمان بهره خواهند برد، احتمالاً باز خواهند بود. چرا که ترامپ با بدشانسی شکست خورد و می توانست باز هم پیروز شود

*برند سازی سیاسی این است که یک فرد یا سیاستمدار توسط مردم درک شود و ادراک و تصویر مثبت نسبت به آن فرد پیدا کنند. با صحبت هایی که شما گفتید به نوعی می شود نتیجه گیری کرد که مردم آمریکا صحبت ها و ایده های بایدن در مورد حوزه های مختلف از جمله کرونا و بحران ناشی از آن را درک کردند. آیا این طور نیست؟
یکی از قوانین برند سازی، قانون تداعی است یعنی شما بتوانید یک تصویر مناسب در ذهن مخاطب تداعی کنید و چنین تصویری را ایجاد کنید. برخلاف ترامپ در این دوره، بایدن موفق شد چنین کاری را انجام بدهد. بایدن توانست با انتخاب یک معاون مناسب و انتخاب برخی شعارهای سندِرز (کاندیدا دموکرات و چیگرای آمریکا)ِ و با همراهی دموکرات و حمایت اوباما، چنین برندی از خودش بسازد یعنی آن انسجام بردینگ (برند سازی) که لازم است برای این که تصویر مناسب از یک برند در ذهن مخاطب شکل بگیرد، بایدن داشت.

از آن طرف، ما شاهد تضعیف برند ترامپ بودیم و در هفته های آخر و ماه های آخر، برند او تضعیف شده بود. در حالی که چنین آسیبی به برند بایدن وارد نشده بود یعنی حمله ای به بایدن اتفاق نیفتاده بود و بدشانسی برای بایدن رخ نداد.

کمپین ترامپ از قبل مسائلی را در مورد پسر بایدن و فسادهای مالی او مطرح می کرد و این کمپین نتوانست هیچ برگ برنده دیگری رو کند. همه منتظر بودند و همه فکر کردند که ترامپ قرار است در روزهای آخر، یک برگه برنده رو کند و اوضاع را برگرداند و مثلاً واکسن کرونا را کشف کند. چنین اتفاقی رخ نداد و عاملی علیه برند بایدن ایجاد نشد که بخواهد برند بایدن را تضعیف کمند.

*در ایالات متحده بیش از ۲۰۰ هزار نفر به خاطر ابتلا به کرونا، فوت کرده اند. در کنار بی تفاوتی ترامپ نسبت به ماسک زدن و به طور خانوادگی گرفتار کرونا شدن، مردم به نوعی باور پیدا کردند که ترامپ نمی تواند آمریکا را در مقابل این ویروس حفاظت کند.

از طرف دیگر، بایدن وعده داده که واکسن کرونا را به صورت رایگان در اختیار مردم قرار می دهد. در وضعیت فعلی، آیا مردم آمریکا به توسعه عدالت اجتماعی تمایل پیدا کرده اند؟
هنوز زود است در مورد این حوزه ها صحبت کنیم.

*ارائه واکسن رایگان به مردم آمریکا باعث می شود دولت آمریکا بزرگ شود و هزینه های دولت آن بیش تر شود.
من چنین احساسی ندارم و بحث عدالت اجتماعی در بیرون آمریکا مطرح است. در واقع ترامپ، بدشانسی آورد و یکی از بدشانسی ها، کرونا بود و یک بدشانسی دیگر او هم، آن کلیپی بود که از مرگ جورج فلوید سیاه پوست توسط پلیس منتتشر شد و بعد دستورات خشن ترامپ صادر شد.

این اتفاقات، جمعیت رنگین پوستان و کل غیر سفید پوستان و نژادهای دیگر را علیه ترامپ بسیج کرد و علیه ترامپ اتحاد ایجاد کرد. این حادثه هم در شکست ترامپ، بی تاثیر نبود و تضعیف برند ترامپ اتفاق افتاد. اگر چه ترامپ سعی کرد تصویر یک رئیس جمهور مقتدر و حافظ نظم و امنیت از خودش بدهد ولی اثر منفی این موضوع در برخی جاها مثل رای دادن، خودش را نشان می دهد.

واکنش هایی در کف خیابان اتفاق افتاد و اعتراضاتی رخ داد. فاصله زمانی زیادی از مرگ آن سیاه پوست تا انتخابات هم نبود و شاید اگر یک سال فاصله زمانی وجود داشت این موضوع فراموش می شد. این حادثه، با شیوع کرونا همراه شد و خاطرات خوش گذشته از ترامپ از بین رفت. ترامپ، خیلی به نفع طبقات پایین جامعه آمریکا کار کرده بود و سطح رفاه آنها و حتی سیاه پوستان در مقایسه با دوره های قبل، بالاتر آمده بود. خاطرات بد و خصوصاً اگر نزدیک به انتخابات باشد خیلی تاثیر منفی می گذارد.

من فکر نمی نمی کنم مفهوم عدالت اجتماعی در جامعه آمریکا، طرفدار داشته باشد و اگر طرفدار داشت شاید دیدگاه چپ گرایانه ای مثل سندِرز در حزب دموکرات می توانست رای بیاورد و بالا بیاید. همین که سندرز در حزب دموکرات رای نیاورد نشانه دهنده این است که  این مفهوم در معنایی که ما در نظر داریم، در آمریکا جایگاه ندارد.

در حقیقت، دو برند شخصی در انتخابات وجود داشت و یکی از آنها، برند شخصی ترامپ بود و هیچ عامل کمک کننده ای مخصوصاً از طرف برند حزبش نداشت ولی در این طرف، برند شخصی و برند حزبی به کمک همدیگر آمدند و بحث لوگو به حاشیه رفت

*یک بخش از تبلیغات انتخاباتی و برند سازی، مربوط به لوگوی انتخابات است. لوگوی انتخاباتی ترامپ، تغییر نکرد. لوگوی انتخاباتی بایدن، جذابیت خاصی داشت و از نظر تصویری مخاطب را جذب می کرد؟
من اعتقاد دارم در این دوره از انتخابات آمریکا، این کار چندان تاثیر نداشت و آنقدر مسائل فراتر از این موضوعات بود که کاندیداها در برند سازی، بر لوگو تمرکز نکردند. علت این که حزب جمهوری خواه از ترامپ حمایت نکرد این بود که ترامپ برند شخصی خودش را پُررنگ کرده و برند حزب جمهوری خواه تحت الشعاع قرار گرفته بود.

ترامپ سعی می کرد با برند ترامپ جلو برود و نه با حزب جمهوری خواه. در حالی که بایدن، خیلی سعی کرد در چارچوب برند دموکرات ها کار کند و سعی می کرد برند حزبی را در تقویت برند خودش به کار بگیرد. بایدن، از محبوبیت شخصیت هایی مثل اوباما، کلینتون و سندرز استفاده کرد. حتی بایدن در انتخابات درون حزبی، با خانم کامالا هریس رقابت شدیدی داشت و علیه همدیگر صحبت کرده بودند. بایدن او را جذب کرده و معاون خودش کرد. همه اینها باعث شد که برند بایدن حفظ شود و برند شخصی او تقویت شود.

در حقیقت، دو برند شخصی در انتخابات وجود داشت و یکی از آنها، برند شخصی ترامپ بود و هیچ عامل کمک کننده ای مخصوصاً از طرف برند حزبش نداشت ولی در این طرف، برند شخصی و برند حزبی به کمک همدیگر آمدند و بحث لوگو به حاشیه رفت و حتی دموکرات ها، چندان شعار انتخاباتی نداشتند.

*آمریکایی ها در زمان رای دادن کمتر به مسائل سیاست خارجی توجه می کنند و خارج شدن آمریکا از توافق هسته ای برای آنها چندان مورد توجه نیست ولی به هر حال بایدن وعده داده که به توافق هسته ای با ایران برمی گردد. در توافق هسته ای یا برجام، طرف های مقابل ایران تعهد داده بودند عادی سازی روابط اقتصادی ایران با جهان را محقق کند. آقای دکتر ظریف ویزیر امور خارجه گفته که مشخص است بین بایدن و ترامپ تفاوت وجود دارد.
به هر حال بعد از مشخص شدن شکست ترامپ، نرخ دلار چندین هزار تومان پایین آمد ولی فعلاً دو ماه دیگر رئیس جمهور است. جنابعالی فکر می کنید بایدن چگونه رفتار خواهد کرد و آیا چشم انداز روشنی در ارتباط با ایران از نظر اقتصادی می تواند ایجاد شود؟
من اتفاقات اخیر در بازار ایران و در نگاه مردم را بیش تر روانی می دانم. من تاثیر انتخاب بایدن را به عنوان یک عامل بیرونی اقتصادی تاثیرات روانی زودگذر می دانم. تاثیراتی هم که در ایران گذاشته، تاثیرات روانی زودگذر خواهد بود و در مورد تاثیرات واقعی، باید منتظر باشیم در ماه های آینده ببینیم که به نظر من خیلی جدی نخواهد بود. بایدن هم بیش از آن بخواهد به توافق هسته ای با ایران برگردد، می خواهد به توافق آب و هوایی پاریس برگردد یعنی اولویت اول بایدن، این است و برجام در الویت های بعدی قرار می گیرد. بایدن هم گفته اگر بر برجام برگردد با شروط جدید و تعهدات جدید است.

حتی اگر آمریکا هم به برجام برگردد خیلی اتفاق خاصی در اقتصاد ایران رخ نمی دهد. ما بازار نفت را از دست داده ایم و الان هم یک قیمت نامناسب وجود دارد. به دست آوردن دوباره آن بازار و مشتری های قبلی، سخت است و در کوتاه مدت، اتفاق خاصی در اقتصاد ایران نمی افتد. حتی اگر تمام تعهدات کشورهای دیگر در توافق هسته ای و برجام رعایت شود، تاثیر روانی دارد.

وعده هایی که چهار سال قبل ترامپ داده بود این بود که با مهاجران غیر قانونی برخورد می کند، بین مکزیک و آمریکا دیوار می کشد و اوباما کر را لغو می کند. یکی از وعده های ترامپ هم این بود که از برجام خارج می شود.

چرا ترامپ این وعده ها را داد؟ به خاطر این که اوباما و دموکرات ها، این کارها را انجام داده بودند و ترامپ، از قبل دشمنی با ایران نداشت.

ترامپ، برند خودش را در تقابل با دموکرات ها ساخته بود و می گفت هر کاری که اوباما و جان کری انجام داده اند غلط است و باید عوض شود. مشکل ایران و گناه ایران از دیدگاه ترامپ این بود که اوباما و جان کری با ایران دوست بودند و می گفت دوست دشمن من، دشمن من است.

ترامپ فکر می کرد چون ایران دوست اوباما و جان کری است، پس دشمن است. بر این اساس بود که ترامپ می گفت از این توافق خارج می شود و یک توافق جدید با ایران می بندد. ترامپ، اعتقاد داشت که جان کری مشاوره غلط به ایرانی ها می دهد. ترامپ، دشمن به نام اوباما، جان کری و دموکرات ها بود و بنابراین، ما قربانی تنفر ترامپ از اوباما و جان کری بودیم.

دوستی های قدیمی بایدن با ظریف  تاثیر خواهد گذاشت اما نه آن تاثیری که ما فکر می کنیم یعنی اصلاً نباید احساس کنیم تحول بزرگی اتفاق می افتد. در برجام هم قرار نبود اتفاق خاصی بیفتد که حالا با بازگشت آمریکا به برجام، انتظار اتفاق خاصی را داشته باشیم

*آقای ظریف از چند دهه قبل و زمانی که در نمایندگی ایران در سازمان ملل حضور داشته با آقای بایدن که چند دهه سابقه سناتوری دارد، دوستی و ارتباط و تعامل داشته است. آیا در وضعیت فعلی، آن ارتباط و تعامل گذشته می تواند احتمالاً تاثیر بگذارد و در حوزه اقتصاد اثر مثبت بگذارد؟
این قبیل دوستی ها، تاثیر خواهد گذاشت اما نه آن تاثیری که ما فکر می کنیم یعنی اصلاً نباید احساس کنیم تحول بزرگی اتفاق می افتد. در برجام هم قرار نبود اتفاق خاصی بیفتد که حالا با بازگشت آمریکا به برجام، انتظار اتفاق خاصی را داشته باشیم. حتی اگر برجام بود و ترامپ هم از آن خارج نمی شد، با توجه به سیاست های اقتصادی ما و حجم نقدینگی که زیاد شده بود، ما افزایش قیمت دلار و تورم را تجربه می کردیم. البته نه در سطحی که اتفاق افتاد ولی به هر حال در یک سطح دیگر، چنین اتفاقاتی در داخل کشور رخ می داد.

به نظر من نوع رابطه ایران و آمریکا، تحولات آینده ایران را رقم نخواهد زد. اگر چه بایدن، آن لج بازی ترامپ با ایران را نخواهد داشت چرا که او شعاری علیه ایران نداده است. همین رفاقتی که بایدن با اوباما و جان کری دارد و تقابلی که می خواهد با ترامپ ایجاد کند، شاید باعث شود روابط بهتری با ایران برقرار کند. ما نمی توانیم از دموکرات ها انتظار زیادی داشته باشیم.

*حداقل این است که بایدن، مثل ترامپ خصومت نشان ندهد.
ما باید به آنها بگوییم که ما قربانی تنفر ترامپ از شما شدیم و شما آن را جبران کنید. ما باید بگوییم ترامپ از ما متنفر نبود و از شما متنفر بود و ترامپ از شما کینه داشت و می خواست برند خودش را در مقابل شما بسازد و ترامپ از برجام خارج شد و ما متضرر شدیم. ما باید بگوییم این ضرری را که به خاطر کینه ترامپ از دموکرات ها به ایران وارد شده، جبران کنید. ما باید بگوییم ترامپ تصور کرده که ما با شما دوست هستیم و مورد کینه ترامپ قرار گرفته ایم و حالا که ترامپ می رود، بعد از آن ضررها، چیزی از آن دوستی به ما برسد و سود آن را هم ببریم.