بازار؛ گروه استانها: گردشگری، کشاورزی، معدن و صنعت در زمره ظرفیت‌های عظیم و ویژه استان سمنان در بحث اقتصادی و تولیدی هستند که ورود تعاونی‌ها به این حیطه قطعاً فرصت‌های توسعه اقتصادی بیشتری را در استان فراهم می‌کند.
اما تعاونی‌ها اصلاً چه هستند و چه می‌کنند؟ به‌طورکلی ﺗﻌﺎﻭﻥ ﺩﺭ ﻣﻔﻬﻮﻡ ﻋﺎﻡ ﺑﻪ ﻣﻌﻨﺎﻱ ﻫﻤﻜﺎﺭﻱ، ﻣﺴﺎﻋﺪﺕ، ﻳﺎﺭﻳﮕﺮﻱ ﻭ ﺭﻋﺎﻳﺖ ﻣﻨﺎﻓﻊ ﺟﻤﻌﻲ است و این تعریف را در هر لغت‌نامه‌ای هم می‌توان دید اما به معنای خاص شرکت‌های تعاونی شرکت‌هایی هستند که سرمایه‌های خرد و کلان مردم را گرد هم می‌آورد تا از مردم، با مردم و برای مردم کارآفرینی و تولید راه بیندازند و دراین‌بین هر کس به‌اندازه سهمی که دارد سود سرمایه‌اش را برمی‌دارد.
تعاونی‌ها در سطح استان سمنان چه می‌کنند و چه موانعی بر سر راهشان است؟ پاسخ به این سوال را در گفتگو با علیرضا صالحیان کارشناس اقتصادی بخوانید:
* وضعیت تعاونی‌ها را چطور می بیند؟
از ابتدای روی کار آمدن دولت روحانی در سال۹۲ تا پایان سال ۹۶ بیش از ۱۶ هزار و ۸۰۰ تعاونی در سراسر کشور ایجادشده است یعنی تقریباً برابر آماری که در هشت سال دولت قبل در مقابل تعداد تعاونی‌های ایجادشده در کشور نقش می‌بست این امر نشان می‌دهد که دولت روحانی تأکید ویژه‌ای بر تعاونی‌ها دارد. در برهه زمانی چهارساله اول دولت روحانی ۲۴۶ هزار شغل در سطح کشور از سوی تعاونی‌ها ایجادشده است که این امر هم از توانمندی تعاونی‌ها برای اشتغال خبر می‌دهد.
تعاونی‌ها نگاهی مبتنی بر تعداد سهامداران دارند یعنی بجای اینکه یک نفر یک میلیارد تومان سرمایه‌گذاری کند ۱۰ هزار نفر هرکدام ۱۰۰ هزار تومان سرمایه‌گذاری می‌کنند اما اثر دیگر تعاونی‌ها در تحقق اقتصاد مقاومتی است یعنی واحدهای مولدی که در کنار تولید، اشتغال هم ایجاد می‌کنند و از همه مهم‌تر اینکه مردمی هستند.
یکی از مهمترین الزامات کلان اقتصادی کشور در حال حاضر برنامه‌ریزی برای تحقق سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است پس بی‌راه نیست که بگوییم برنامه‌ریزی اصل رکین توسعه محسوب می‌شود درباره تعاونی‌ها نیز همین‌گونه است یعنی تعاونی‌ها نیز با برنامه‌ریزی به‌نوعی عامل محرک توسعه اقتصادی محسوب می‌شوند.
* اما وضعیت تعاونی‌ها در استان سمنان چگونه است؟
اینطور که مسئولان آمار داده اند تا سال ۹۸ بیش از یک هزار و ۲۰۰ تعاونی در استان سمنان ثبت‌شده که ۱.۲ درصد تعاونی‌های کل کشور را شامل می‌شود همچنین باید گفت ۱۲۰ اتحادیه فعال تعاونی در استان سمنان وجود دارد. تعاونی‌ها به‌عنوان بنگاه‌های اقتصادی مردم‌نهاد هستند که با سرمایه مردم اداره می‌شوند اما بسیاری تعاونی‌های استان سمنان امروز تعطیل هستند و آثار مخرب التهاب بازار ارز و گرانی بر روی آن‌ها هم سایه افکنده است.
دولت برای تعاونی‌ها در سراسر کشور ازجمله استانها طرح‌هایی مانند طرح روستا تعاون، طرح تعاونی‌های توسعه عمران که در شاهرود و گرمسار شاهد آن هستیم و طرح تعاون یار را ارائه کرده است که هرکدام به‌نوبه خود توانسته‌اند کم‌وبیش با اقبال مردمی روبرو شوند.
طی چهار سال ابتدای دولت روحانی ۲۵۷تعاونی با اشتغال سه هزار و ۳۰۴نفر در استان سمنان تشکیل‌شده است و درمجموع نیز بیش از هزار و ۲۰۰ تعاونی در این استان وجود دارد. ین ظرفیت بیانگر آن است که می‌توان با ارتقا جایگاه و تقویت تعاونی‌ها در راستای اقتصاد کشور گام‌های ارزشمندی برداشت لذا بر همه مدیران دستگاه‌های اجرایی این امر باید به‌عنوان یک ضرورت در سرلوحه امور واقع شود. با ایجاد این ظرفیت از تعاونی‌ها باید به‌سوی رویکرد صادرات محور و برون‌گرایی پیش رفت و به راین لزوم اهتمام ویژه داشت که با اقتصادی پویا بتوان در منطقه تأثیرگذار بود.
* درباره مشکلات نیز بگویید
درست است که تجمیع شدن سرمایه‌های خرد و اندک افراد هدف تعاونی‌ها است اما برخی به تشکیل تعاونی به چشم سرگرمی نگاه می‌کنند و یا به دنبال مقاصدی به‌جز کار تعاونی هستند این امر سبب می‌شود تا تعاونی‌ها کارکرد درست خود را نداشته باشند درنتیجه بین اعضا اختلاف به وجود می‌آید.
شاید شما این موضوع را از مسئولان استان نشنوید اما حقیقت این است نیمی از تعاونی‌های موجود در استان سمنان با اختلافات درونی روبرو است برخی از تعاونی‌ها حتی برحسب این عامل تعطیل‌شده‌اند.
* مهمترین ناکامی‌های تعاونی ها را چه می‌بینید؟
سه عامل عدم‌حمایت بانکی، نبود نقدینگی و سرمایه در گردش را دیگر معضل مهم تعاونی‌ها می‌داند با روند کنونی تعاونی‌ها در حقیقت رهاشده‌اند و هیچ حمایتی نمی‌شوند متأسفانه مسئولان تنها شعار حمایت می‌دهند اما در عمل اتفاقی نمی‌افتد. بخشی از مشکلات نقدینگی تشکل‌های تعاونی در سال‌های اخیر رفع شده اما متأسفانه بسیاری بانک‌ها با تعاونی‌ها همکاری نمی‌کنند.
تعاونی‌های غیرفعال، شرکت‌ها و اتحادیه‌های تعاونی هستند که بیش از یک سال متوالی هیچ‌گونه فعالیت اقتصادی و عملکرد مالی مناسب درزمینهٔ موضوع فعالیت خود نداشته باشند این تعریفی است که قانون از تعاونی غیرفعال ارائه می‌کند اما چگونه می‌توان تعاونی‌ها را مجدداً فعال کرد.
* چه باید کرد؟
تعاونی‌ها فقط با پول و نقدینگی فعال نمی‌شوند و چیزی بیشتر از این‌ها نیاز است مزینانیان می‌گوید: نیمی از تعاونی‌های غیرفعال قابلیت احیا دارند اما این امر نیازمند برنامه‌ریزی و درک مشترک بین اعضا است. تعیین تکلیف تعاونی انتظار و مطالبه به‌حق مردم از مسئولان استان سمنان است این احیا می‌تواند با ارائه وام، تسهیلات، رفع موانع بر سر راه آن‌ها و ... باشد.
ارائه کمک‌های مالی و مشاوره‌های حقوقی می‌تواند دیگر راه برای احیای تعاونی‌های غیرفعال استان سمنان باشد اما دراین‌بین اداره کل تعاون، کار و رفاه اجتماعی به میدان بیاید یکی از سیاست‌های دولت در سال‌های اخیر این بوده که همه فعالیت‌های مربوط به حوزه اشتغال و رفاه اجتماعی در قالب تعاون دنبال شود و برای این منظور تسهیلات خوبی را هم پرداخت می‌کند اما کمتر از این تسهیلات در شهرستان‌های استان سمنان استفاده‌شده است.
ضعف مدیریتی یکی از اصلی‌ترین علل عقب‌ماندگی بخش تعاون استان سمنان است که در کنار سایر عواملی که ذکر شد دلایل اصلی تعطیلی تعاونی‌ها را تشکیل می‌دهند.
بیش از ۵۰ درصد تعاونی‌های کشور را تعاونی‌های تولیدی تشکیل می‌دهند در استان سمنان همچنین است یعنی اگر بتوانیم بخش تعاونی را احیا کنیم درزمینهٔ اشتغال بخش تولید نیز توانسته‌ایم گام‌های خوبی برداریم این امر اما نیازمند اراده و اهتمام بخش‌های دولتی و غیردولتی است.
* ریشه اصلی این امر در کجاست؟
ریشه بسیاری از ناکامی‌های بخش تعاون ناشی از نبود فرهنگ تعاون است که سبب می‌شود این تعاونی‌ها با مشکلات متعددی روبرو شوند تزریق به‌موقع منابع مالی و اختصاص تسهیلات بانکی بعضاً می‌تواند مشکلات را به‌صورت مقطعی رفع کند اما درواقع ناکامی بخش تعاون نیازمند ترویج فرهنگ تعاون در جامعه است.
تشکیل تعاونی‌های توسعه عمران شهرستانی یکی از اقدامات دولت برای ترویج این روحیه تعاونی است اما به نظر می‌رسد هنوز راه درازی تا ترویج فرهنگ تعاون در استان سمنان مانده است. کاهش تصدی‌گری‌های دولتی دیگر عاملی است که می‌تواند به تعاونی‌ها جان دوباره‌ای ببخشد امانگاه تبعیض‌آمیز نسبت به فعالیت‌های بخش خصوصی و تعاونی همچنان سد راه فعالیت‌های تعاونی است.
نبود فضای رقابت و صادرات از سوی دیگر گریبان تعاونی‌ها را گرفته و از سوی دیگر عدم‌حمایت و اعتماد نظام بانکی به تعاونی‌ها برایشان مشکلات عدیده‌ای را به وجود آورده است دراین‌بین اما تعاونی‌ها با مشکلات عدیده دست‌وپنجه نرم می‌کنند.
تأکید قانون سیاست‌های اصل ۴۴ و قانون برنامه پنجم توسعه مبنی بر ضرورت افزایش سهم تعاونی‌ها بر هیچ‌کس پوشیده نیست اما به نظر می‌رسد ابتدا باید موانع پیش پای تعاونی را رفع کرد.
نظر شما