بازار سرمایه تخصص می‌خواهد/ دولت بخشی از کسری خود را جبران کرد

بازار؛ گروه استان ها: در پی نوسانات قیمت دلار و سکه و مسکن در چند سال گذشته مردم با اهدافی از جمله کسب سود و یا حفظ ارزش پول خود نسبت به دریافت کد معاملاتی و ورود به بازار سرمایه اقدام کردند و برخی با سرمایه کم و برخی با سرمایه‌های کلان وارد این بازار شدند.

در این میان عده ای درحالی که هیچ اطلاعاتی از این بازار نداشتند  با تصور سوددهی مداوم وارد بازار سرمایه شدند اما ریزش‌ها و قرمز شدن سهام بیشتر شرکت‌ها برخلاف تصور تازه واردهای بورس نگرانی‌هایی را برای عده زیادی از سهامداران خرد ایجاد کرد؛ از این رو پای صحبت چند تن از فعالان بازار سرمایه نشستیم تا علل و عوامل به وجود آمدن چنین شرایطی را بررسی کنیم و به همین بهانه « بازار» در میزگردی با حضور مرتضی نعمتی فعال بازار سرمایه؛میثم مباشری معامله‌گر کارگزاری برهان؛ زارعی معامله گر کارگزاری فارابی؛مرتضی شریفی مدیر شعبه کارگزاری آگاه؛سید محمد جواد محمودی فعال بازار بورس؛ حامد سالاری فعال بازار بورس؛ به بررسی موضوع پرداخته است.

 مشروح این میزگرد را در زیر بخوانید:

* در ابتدای امسال با رشد بازار بورس و سرمایه گذاری تعداد زیادی از مردم در این بازار شاهد سود دهی خوبی بودیم اما به یکباره در یکی دو ماه گذشته بازار سرمایه ریزش کرد و تعداد زیادی از سرمایه گذاران این بازار از سود یا از سرمایه متضرر شدند؛ از دیدگاه شما علت این رشد و ریزش یکباره بازار سرمایه چه بوده است؟

مرتضی نعمتی : تب بازار سرمایه و بورس از ابتدای سال ۹۹ به دلایل زیادی بسیار داغ شد که مهمترین دلیل پالس مثبت دولت بود و مقام معظم رهبری فرمودند که سهام عدالت آزاد سازی شود و آزاد سازی سهام عدالت در دو مرحله اتفاق افتاد.

امسال سیل عظیمی از افراد جامعه به سمت بازار سرمایه هجوم آوردند اما بسیاری از افراد تصور نمی‌کردند که این بازار دچار افت و ریزش شود.

کنترل‌های دستوری و اتفاقات خارج از بازار باعث شد که یکسری از سهامداران متضرر شوند؛ ضمن اینکه برخی بدون توجه به تابلو خوانی فقط خریدار بودند و سهام می‌خریدند.

اختلافات وزارت اقتصاد و وزارت نفت باعث شد بازار دچار ریزش شود و بازار سرمایه دنبال بهانه‌ای برای ریزش بود در نتیجه سیلی آمد که کسی نتوانست از آن جلوگیری کند

اختلافات وزارت اقتصاد و وزارت نفت باعث شد بازار دچار ریزش شود و بازار سرمایه دنبال بهانه‌ای برای ریزش بود در نتیجه سیلی آمد که کسی نتوانست از آن جلوگیری کند.

میثم مباشری : روزهای اول در سال ۹۰ که وارد بورس شدم، همیشه ضرر می‌کردم و به بورس بدبین شده بودم تا اینکه سال ۹۱ بورس روزهای خوبی را تجربه کرد چراکه نرخ ارز افزایش پیدا کرد و بازار سرمایه رابطه مستقیمی با نرخ ارز دارد.

در نیمه اول ۹۳ تا سال ۹۶ وضعیت خوبی در بورس حاکم نبود، افراد تازه وارد آن زمان را تجربه نکرده اند و فکر می‌کنند بورس همواره یک روند صعودی است.

به افرادی که در بازار سرمایه ضرر می‌کنند می‌گوئیم نگران نباشید، این متضرر شدن شما تجربه خواهد شد و شما هزینه تجربه خود را می‌دهید؛ از تجربیات دیگران پند بگیرید.

اقتصاد ما یک اقتصاد پر نوسان و رفتار بورس هم همیشه یک رفتار هیجانی است، بسیاری از افراد جدید الورود با این نگرش که هر روز ۵ درصد مثبت روی سهام داشته باشد وارد این فضا شده و سهام می‌خرند بدون اینکه از وضعیت ۶ ماه گذشته شرکت اطلاعی داشته باشند.

زارعی: بازار سرمایه و بورس یکی از ارکان مهم هر اقتصادی در دنیا است و برخی از کشورها در این زمینه پیشرو هستند و برخی از کشورها هم تازه شروع کرده اند، کشور ما با وجود فعالیت چندین ساله در بورس اما یک کشور نو پا در این زمینه است و عموم مردم از دو سال گذشته با بورس آشنا شدند.

طی هشت سال فعالیت من در بازار سرمایه تعداد افرادی که پذیرش داشتیم تا ۹۷ به یک بخش و از ۹۷ تاکنون به یک بخش دیگر تقسیم می‌شود که بخش اول جزئی از بخش دوم است.

افراد عامی وارد بورس شدند درحالی که بازار سرمایه خیلی تخصصی است و افراد تازه وارد دانش لازم را ندارند؛ کسی که وارد بورس می‌شود باید با تحلیل تکنیکال، تحلیل بنیادی، اخبار جهانی و … آشنایی داشته باشد اما الان به دلیل آشنا نبودن مردم با این مسائل هیجانات بازار بالا است و بازار دچار افت و خیرهای زیادی در یکی دو سال گذشته شده است.

در سه ماه گذشته شاخص رشد یک میلیونی داشته موضوعی در طی سالیان اتفاق نیفتاده که این ناشی امر از هیجان زیاد و ورود افراد برای کسب سود بیشتر است

در سه ماه گذشته شاخص رشد یک میلیونی داشته موضوعی در طی سالیان اتفاق نیفتاده که این ناشی امر از هیجان زیاد و ورود افراد برای کسب سود بیشتر است.

این افراد در پیک بالای قیمت‌ها وارد می‌شوند و بازار بورس و این قبیل بازار حرکات سیکلی دارند و بالا و پایین دارند و ضرر جزو لاینفک بازارهای سرمایه است

افراد تازه وارد در پیک بالا وارد بازار سرمایه می‌شوند در نتیجه وقتی بازار می‌ریزد، برخی دچار ضرر از سود و برخی دچار ضرر از سرمایه می‌شوند؛ باید دید افراد به بازار سرمایه بلند مدت‌تر باشد و در بازه زمانی ۱۰ تا ۱۵ سال بازدهی بورس قابل قبول‌تر بوده و رشد بهتری نسبت به دلار، طلا و مسکن داشته است.

*آیا همه افراد با هر سن و سطح تحصیلاتی و تخصصی می‌توانند به بازار سرمایه ورود کرده و در این بازار فعالیت داشته باشند؟

مرتضی نعمتی: بازار سرمایه یک بازار تخصصی است و در صورتی که افراد بدون علم وارد این بازار شوند برآیند فعالیت آنها منجر به ضرر خواهد شد.

مهمترین ابزار در بازار سرمایه علم بنیادی است تا بتوان صورت مالی شرکت را برایند کرد اما عده‌ای فقط صفحه نخست سایت سازمان بورس را نگاه کرده و اقدام به خرید سهام می‌کنند و برخی افراد فقط اسم سهام را می‌دانند.

یکسری اتفاقات افتاد که آن روی سکه هم به سهام داران تازه وارد نشان داد؛ برخی از پرسنل دستگاه‌های دولتی کار خود را رها کرده و به مدیران خود هم جواب پاسخگو نبودند اما یک یا دو ماه گذشته شرایط بازار سرمایه به نحوی رقم خورد و معاملات به نحوی پیش رفت که تازه واردها متوجه چگونگی روند و کار بورس شدند.

بازار سرمایه دو نوع ریسک سیستماتیک و غیر سیستماتیک دارد؛ ریسک غیر سیستماتیک را می‌توان با دانش و علم تکنیکال واقف شد و ریسک سیستماتیک خارج از کنترل سهامداران است.

در حالی که به افراد تازه وارد پیشنهاد می‌کنیم قیمت‌های گذشته شرکت‌ها را بررسی کنند و تغییرات گذشته را در نظر بگیرند و با یک حساب سر انگشتی با توجه به نرخ ارز و درآمدهای شرکت و غیره اقدام به خرید سهام کنند اما مردم بیشتر وارد هیجانات خرید می‌شوند

میثم مباشری: در حالی که به افراد تازه وارد پیشنهاد می‌کنیم قیمت‌های گذشته شرکت‌ها را بررسی کنند و تغییرات گذشته را در نظر بگیرند و با یک حساب سر انگشتی با توجه به نرخ ارز و درآمدهای شرکت و غیره اقدام به خرید سهام کنند اما مردم بیشتر وارد هیجانات خرید می‌شوند.

مرتضی شریفی: موضوعی که می‌توان به افراد تازه واردی که زیان کردند و یا از زیان می‌ترسند گفت این است که دانش خود را به خصوص دانش بنیادین خود را بیشتر کنید.

با رشد اخیر بازار سرمایه بسیاری از نهادها در بازار تشکیل شدند که کار آموزش بورس را انجام می‌دهند و تعداد آنها زیاد شده است؛ همچنین مردم تازه وارد به بازار سرمایه می‌توانند از طریق صندوق سرمایه گذاری و شرکت‌های سبد گردان اقدام به خرید سهام کنند.

*چه عواملی باعث شده که بازار سرمایه از حالت تعادل خارج شود و دچار افت و خیزهای زیادی در چند سال گذشته باشد؟

مرتضی شریفی : عوامل مختلفی در همه بازارهای مالی مؤثر است که یکی از عوامل ارزش گذاری دارایی‌های مالی است.

بازار سرمایه با بازار ارز، طلا و سکه، بازار مسکن و … فرق دارد و سادگی این بازارها را ندارد و پیچیدگی های خاص خود را دارد و کسی که وارد می‌شود باید حداقل دانش را داشته باشد و یا به منابعی دسترسی داشته باشند که بتواند اطلاعات را در اختیار آنها بگذارد.

تا سه سال گذشته اقتصاد به تعادل رسیده بود اما خیلی پایدار نبود اما در سه سال گذشته کاهش فروش نفت، کاهش درآمد ارزی، رشد نرخ ارز و … باعث شد عدم تعادل در بازار شد.

فضای اقتصاد که آزاد شد، قیمت دلار از ۴ هزار تومان به ۲۰ هزار تومان رسید و به یکباره یک ریزش شدید داشت و به قیمت ۱۱ هزار تومان افت کرد اما مجدد رشد داشت.

از تابستان ۹۶ تا تابستان ۹۹ مجموعه اتفاقات به عنوان متغیرهای اثرگذار باعث شد که دیدگاه بازار تغییر کند و علاوه بر نرخ ارز، رشد نقدینگی در اقتصاد در بازار سرمایه تأثیرگذار بود.

در ۶ ماه گذشته ورود پول جدید رشد زیادتری از نرخ رشد نقدینگی داشته و این عامل باعث شد که ارزش گذاری دارایی‌هایی مثل سهام نسبت به سایر بازارها پیشی بگیرد.

افراد تازه وارد به بازار سرمایه به دلیل عدم شناخت و اطلاعات کافی بدون ارزش گذاری شروع به خرید می‌کردند درحالی که اطلاعاتی از داخل شرکت و یا قیمت قبل و بعد نداشتند و با هیجانات خود شروع به خرید و فروش می‌کردند با این حال در ۴ ماه اول سال هیجانات مثبت بود؛ در چنین شرایطی افراد قدیمی بازار شروع به فروش سهام خود می‌کنند و پول‌های جدید توان پیش بردن بازار را ندارد.

حتی گاهی ارزش سهام در سهم‌هایی که ارزش گذاری درستی انجام نشده بود و قیمت بیشتر از قیمت ذاتی رشد کرده بودند شروع به افت کردند با این حال سهام‌های خوب مثل فلزات، پتروشیمی، معدنی، نیروگاه‌ها و … بخشی از افت خود را جبران کردند.

متأسفانه اقتصاد ما یک اقتصاد بیمار است که اگر نبود ارزش پول ثابت می‌ماند اما اگر در جیب سمت راست ریال و جیب سمت چپ یخ قرار دهیم به جایی می‌رسیم که ریال زودتر از یخ، آب می‌شود

شرکت‌هایی که وضعیت بنیادین مناسبی پیدا می‌کنند زیان کمتری داشته و بخشی از زیان در یک ماه گذشته جبران شده است.

سید محمد جواد محمودی فعال بازار بورس: باید در رابطه با چرایی اتفاقات اخیر در بورس اول معلول و علت و بعد راهکارها بررسی شود.

بورس یک بازار تخصصی است اما متأسفانه اقتصاد ما یک اقتصاد بیمار است که اگر نبود ارزش پول ثابت می‌ماند اما اگر در جیب سمت راست ریال و جیب سمت چپ یخ قرار دهیم به جایی می‌رسیم که ریال زودتر از یخ، آب می‌شود، در این شرایط برخی از عامه مردم جامعه به دنبال حفظ ارزش پول خود و نه سود هستند بنابراین به دنبال راهکاری برای این کار هستند.

نرخ بهره بانکی بالا، موانع تولید، تحریم‌ها، عدم فروش نفت، کاهش بودجه کشور، کاهش تولید ملی و … باعث شده در این شرایط پول به سمت بورس هدایت شود.

با توجه به اینکه یکی از ثروتمندترین کشورهای جهان هستیم، مسئله‌ای که ما را به این روز انداخته ضعف مدیریتی است؛ اکنون بازار از حالت تخصصی خارج شده و افراد هیجانی وارد بورس شده اند، در گذشته هم با این چنین بازاری مواجه شده بودیم اما امسال چندین برابر شده است.

حامد سالاری: سال گذشته که عرضه‌های اولیه معیار بازار سرمایه بودند نهایت ۵۰۰ هزار نفر خرید عرضه اولیه داشتند اما اکنون این تعداد به ۵ میلیون نفر رسیده است.

در بلند مدت و میان مدت هیچ خبر بد و خوبی نمی‌تواند در روند بازار تأثیر بگذارد و بازار سرمایه راه خود را می‌رود و باید سهام‌های کوچک هم پا به پای سهم‌های بازار جمع شوند.

* آماتورها به بازار بورس وارد شدند چراکه مردم به فکر حفظ ارزش سرمایه خود هستند و این ریسک را به تن می‌خرند با ورود به بازار سرمایه ارزش پول خود را حفظ کنند، آیا تقصیر این افراد است که بورس به این حال افتاده است؟

زارعی: هر کسی به دنبال کسب سود است و شرایط ایجاب می‌کند که هر کس دنبال چه بازاری برود و چگونه کسب منفعت کند؛ من شخصاً این موضوع را یک نقص می‌دانم، هر کس وقتی می‌خواهد یک خانه بخرد، چندین بنگاه مسکن سر می‌زند و خانه را از حیث قیمت، سال ساخت و … می‌سنجد و بعد از کسب اطلاعات وارد بازار می‌شود اما در بازار سرمایه مردم راحت پول می‌دهند و راحت سهم خود را با ضرر می‌فروشند.

افرادی که تازه وارد بازار سرمایه می‌شوند می‌توانند از طریق صندوق سرمایه گذاری سهام بخرند و با این شرایط کسانی که تحلیل تکنیکال و تحلیل بنیادین را نمی‌دانند، می‌توانند وارد بازار بورس شوند.

ورود همه مردم به بازار سرمایه را به فال نیک می‌گیریم اما باید حساب شده باشد چراکه فردی که دارایی خود را وارد بورس می‌کند انتظار سود دارد.

در صندوق‌های سرمایه گذاری یک مدیر صندوق، سرمایه‌های جمع شده را به نیابت از افراد در بازار سهام خرید و فروش می‌کند و اطلاعات مالی و دانش کافی از بازار دارد.

در کلیات خیلی خوب است که همه وارد بازار سرمایه شوند چراکه رکن بازار سرمایه جمع آوری سرمایه‌های سرگردان است و تخصیص سرمایه به بنگاه‌های اقتصادی و رونق بیشتر آن بنگاه است.

مرتضی نعمتی: وقتی شما می‌خواهید سهم یک شرکت را بخرید، باید بررسی کنید که ارزندگی دارد یا ندارد، یک شرکت یکسری دارایی‌ها مثل ماشین آلات، زمین، تجهیزات و … دارد که به طور مثال ارزش زمین این شرکت در گذشته ۱۰۰ هزار تومان بوده  باید بررسی کرد که با دلاری که ۶ برابر شده قیمت زمین شرکت چقدر افزایش داشته است؛ کار بررسی ارزش شرکت، کار سهام داران آماتور نیست.

صندوق سرمایه و شرکت‌های سبد گردان گزینه خوبی برای افراد تازه وارد به بازار سرمایه هستند تا سرمایه خود را به آنها دهند.

سهامدار باید قبل از ورود به بازار سرمایه دانش پیدا کند و بازار بورس هم واقعاً نوپا است و یکسری ابزارها را تعبیه می‌کنند که می‌تواند نسبت به بازارهای موازی جامع باشد.

میثم مباشری: در مورد افرادی که تازه وارد بازار سرمایه می‌شوند توصیه می‌کنیم سرمایه کلان و درشت خود را به این بازار وارد نکنند و با سرمایه کم وارد شده و خرید و فروش کنند  تا قلق کار دست آنها بیاید.

تازه واردها پس انداز مازاد خود را به بورس وارد کنند و آن هم باید گام به گام باشد تا موجب ضررهای سنگین نشود.

دولت کار خود را به خوبی بلد است در نتیجه  نقدینگی را به سمت بورس هدایت کرد و بخشی از کسری بودجه خود را از طریق بورس جبران کرد، دولت با هزینه‌های سنگین و سرسام آور مواجه است از طرفی بخشی عظیمی از درآمد نفتی را از دست داده بنابراین دولت هم برای بازار سرمایه یک رقیب است

دولت با جریان هدایت نقدینگی مواجه بود و کسری بودجه داشت، دولت کار خود را به خوبی بلد است در نتیجه  نقدینگی را به سمت بورس هدایت کرد و بخشی از کسری بودجه خود را از طریق بورس جبران کرد، دولت با هزینه‌های سنگین و سرسام آور مواجه است از طرفی بخشی عظیمی از درآمد نفتی را از دست داده بنابراین دولت هم برای بازار سرمایه یک رقیب است.

شریفی: شرایطی پیش آمده که ناشی از شرایط کلی اقتصاد است، سیاست گذاری که در بورس سیاست گذاری کرده و دولت یا اشخاص حقیقی که وابستگی دولتی دارند باعث شدند که راه را گم کنیم و در سال ۹۲ هم این شرایط را تجربه کردیم.

اگر صرفاً بخواهیم در مورد بورس و بازار سرمایه صحبت کنیم مقصری نمی‌توانیم برای افت ارزش سهام تعیین کنیم اما این مسائل اثرات سیاست‌های بلند مدت در اقتصاد است.

هر زمان بخواهیم روال با ثباتی داشته باشیم، باید کسری بودجه بلند مدت را درست کنیم که به سادگی نیست و افراد تازه وارد هم در این بازار ضرر کردند اما اگر کسی بلند مدت در بازار سرمایه بماند و زیان کند یا نتواند زیان خود را جبران کند، قطعاً مقصر است.

سرمایه گذاری بلند مدت یعنی حداقل سه سال با هر دید از جمله سود آوری یا حفظ ارزش پول در بازار سرمایه، از سرمایه گذاری در هر کجای دیگری بهتر است.

بازار سرمایه قوانین و مقررات بیشتری دارد، نظارت‌ها شفاف‌تر است و بیشتر انجام می‌شود و می‌توان با اطمینان بیشتری با دیدگاه بلند مدت سرمایه گذاری کرد، اگر ناظر بازار نظارت درستی داشته باشد کمترین فساد را نسبت به دیگر بازارها خواهد داشت.

دولت در هر کجا دخالت کرده آن نقطه را خراب کرده است، در بازار دلار هم اگر دولت دخالت نمی‌کرد وضعیت اینگونه نبود، در بازار مسکن و طلا هم این دخالت وجود دارد ؛ در بازار بورس به صورت ناظر بازار، دخالت‌ها انجام می‌شود بنابراین بهترین حمایت دولت دخالت نکردن است

سید محمد جواد محمودی: ما ایرانیان همیشه دنبال مقصر هستیم تا انگشت اتهام به سمت او بگیریم درحالی که این کار بی معنی است و مقصری وجود ندارد.

در بازار سرمایه سهامداران خُرد و افراد عام یا سهامداران حقوقی یا دولت را داریم، دولت در هر کجا دخالت کرده آن نقطه را خراب کرده است، در بازار دلار هم اگر دولت دخالت نمی‌کرد وضعیت اینگونه نبود، در بازار مسکن و طلا هم این دخالت وجود دارد ؛ در بازار بورس به صورت ناظر بازار، دخالت‌ها انجام می‌شود بنابراین بهترین حمایت دولت دخالت نکردن است.

*وضعیت بازار سرمایه و بورس ایران را در آبان و بعد از انتخابات آمریکا چگونه پیش بینی می‌کنید؟

مرتضی نعمتی : تکلیف وضعیت اقتصادی ما به شدت به وضعیت سیاست ما گره خورده اما امیدوارم بعد از آبان ماه وضعیت اقتصادی ما مشخص شود چراکه در حال نزدیک شدن به یک ابر تورم هستیم.

امیدوارم بعد از آبان ماه اقتصاد ما وارد ریل واقعی شود، متغیر های اقتصاد ما فاجعه بار نیست و در یک شرایط نرم جهانی هستیم، در کشورهای سالم دولت تولید کننده را هدایت می‌کند از او مالیات می‌گیرد و کل بودجه جاری و عمرانی کشور را تأمین می‌کند ولی آیا شرایط اقتصادی ما سالم است؟ با این موضوع که چه کسی شرایط را نا سالم کرده کاری نداریم اما اکنون در شرایطی هستیم که کسری بودجه زیادی داریم چراکه بخش عمده بودجه از درآمد نفتی به دست می‌آمد که الان وجود ندارد و دولت نمی‌تواند کارمندان را بیکار کرده یا حقوق آنها را پرداخت نکند و به ناچار باید چاره اندیشی کند.

سرمایه گذاری که وارد بازار بورس می‌شود باید این حقیقت را قبول کند که نوسانات ذات بازار هستند و افرادی که حتی سود کردند در دوره‌های قبل در زیان‌های سنگین بودند

سرمایه گذاری که وارد بازار بورس می‌شود باید این حقیقت را قبول کند که نوسانات ذات بازار هستند و افرادی که حتی سود کردند در دوره‌های قبل در زیان‌های سنگین بودند.

* آیا ریزش های دو ماه گذشته بازار بورس باعث سلب اعتماد مردم نمی‌شود که باعث بیرون کشیدن سرمایه خود و عدم ورود مجدد آنها به بازار سرمایه شود؟

مرتضی نعمتی : تمام بازارهای مالی سود و زیان دارند و فارکس، ارز دیجیتال و بازار بورس و … ریسک دارند و ماهیت بازارهای مالی همین است.

شریفی: نقص در اطلاعات باعث می‌شود تصمیمات اشتباه بگیریم و به خود ضرر بزنیم.

زارعی : افرادی که وارد بازار سرمایه شدند با اعتماد وارد نشدند بلکه برای کسب سود وارد شدند بنابراین به محض اینکه بازار مقداری روند صعودی بگیرد، اعتمادهای از دست رفته دوباره بر می‌گردد.

میثم مباشری: توصیه می‌کنم هیچ وقت با روند بازار نجنگید و اگر دیدید که بازار پایین می‌آید از کنار آن عبور کنید و رها کنید.

*در پایان بفرمائید پیش بینی شما از بازار سرمایه چیست؟

مرتضی نعمتی : روند کلی صعودی است اما به دلیل اینکه هیجانات در بازارهای موازی زیاد است؛ بازار به تعادل نمی‌رسد اما روند بلند مدت صعودی است.