بازار؛ گروه استانها: استان خراسان به دلیل موقعیت خاص مکانی خود، که محل برخورد پدیده های عمده زمین شناسی کاملاً متفاوت است و موقعیت مناسبی ازنظر ظرفیت و تنوع ذخایر معدنی دارد.
منابع عظیم نفت و گاز شمال استان از ذخایر فراوانی برخوردار است و همچنین ذخایر زغال‌سنگ، مس، روی، آهن، منگنز، خاک نسوز، منیزیت، گل‌سفید، انواع سنگ های ساختمانی نظیر مرمریت، تراورتن، سنگ‌آهن و گچ به حد فراوان در این استان یافت می‌شود.
از سال گذشته تاکنون متأسفانه به دلیل شیوع کرونا و همچنین تحریم‌هایی که سال‌ها با این صنعت همراه است موجب شده تا فعالیت برخی از معادن به رکود و تعطیلی کشیده شود از همین رو برای واکاوی وضعیت معادن استان و رکود حاکم بر این صنعت با محمد توکلی سرپرست معادن سازمان صمت خراسان رضوی به گفت‌وگو نشستیم.
* چند معدن در استان داریم و از این تعداد چه تعداد فعال هستند؟
حدود ۱۲۰۰ معدن در سطح خراسان رضوی وجود دارد که از این تعداد بیش از ۸۰۰ معدن فعال هستند.
البته وجود۸۰۰ معدن فعال به معنای فعالیت تمام‌وقت و ۳۶۰ روز سال نیست زیرا بسیاری از این معادن به‌صورت فصلی هستند یعنی در طول سال در بازه‌های زمانی مختلفی کار می‌کنند و ممکن است دو الی سه ماه فعالیت کرده و مدتی تعطیل شوند.
* چند معدن فعال به‌صورت ۳۶۰ روزه داریم؟
در کل استان نزدیک به ۳۰۰ معدن داریم که سالانه ۳۶۰ روز فعال هستند.
معادنی در حال حاضر وجود دارد که بیش از ۵۰۰ کارگر دارند و حتی معدن‌هایی داریم که دو هزار نفر در آن اشتغال دارند اما در مقابل نیز معادنی وجود دارند که تنها یک الی دو نفر در آن مشغول به کار هستند که این موضوع به ماده معدنی آن معدن بستگی دارد.
به‌عنوان‌مثال در منطقه خواف، معدنی با دو هزار کارگر هم‌اکنون در حال فعالیت است. معدن سنگ آهنی داریم که برای ۵۰۰ خانواده اشتغال‌زایی ایجاد کرده است.
عمده اشتغال معادن استان در خواف قرار داشته و نیمی از ذخایر اکتشافی سنگ‌آهن کشور در این منطقه قرار دارد.
* چه تعداد پروانه بهره‌برداری در استان فعال است؟
تعداد پروانه بهره‌برداری معدنی معتبر در خراسان رضوی ۹۱۴ فقره با ذخیره ۲.۷۷ میلیارد تن و استخراج اسمی ۳۹.۶ میلیون تن با سرمایه‌گذاری ۱۰۹ هزار و ۷۲ میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ۱۰ هزار و ۳۳۶ نفر است.
۹۵ درصد معادن ما در سطح استان کوچک‌مقیاس هستند.
باید اذعان کرد تعداد معادن بزرگ‌مقیاس درکل کشور محدوداست و به حدود هزار معدن می‌رسد. معادن بزرگ‌مقیاس استان خراسان رضوی نیز در منطقه خواف قرار دارد.
* بسیاری از معدن‌کاران مشکل مالی دارند آیا هنگام واگذاری معدن به این موضوع توجه نمی‌شود؟
معدن‌کاری بدون پول و سرمایه امکان ندارد و این‌یک حقیقت درکل دنیاست و در واقع کار معدن یک سرمایه‌گذاری کلان است.
سرمایه‌گذاری کلان نیازمند پول است و لذا ما در مزایده، معادن را به افرادی واگذارمی کنیم که کارآفرین باشند و توانایی جذب سرمایه و اشتغال‌زایی را داشته باشند و این ذخیره‌ای که خداوند به ما داده را تبدیل به ثروت کنند و همه بتوانند از آن بهره ببرند.
یکی از اقدامات ما برگزاری مزایده‌های عمومی برای معادن کوچک‌مقیاس است که معادن از این طریق به افرادی که دارای صلاحیت مالی و فنی هستند واگذارمی شود.
* چقدر در استان سرمایه‌گذاری خارجی داریم؟
ما تاکنون سرمایه‌گذاری خارجی نداشتیم البته تعداد بسیارکمی از معادن سرمایه‌گذار افغانستانی داشتند که آن‌ها نیز معدن را واگذار کرده‌اند.
ما در حال حاضر در بخش استخراج معادن کاملاً خودکفا عمل می‌کنیم حتی در ۹۰ درصد فرآوری مواد معدنی خودکفا عمل می‌کنیم و به هیچ کشوری در این زمینه وابسته نیستیم و در منطقه خواف نیز تنها ۱۰ درصد صنایع معدنی ما وارداتی بوده و بقیه همه تولید داخل کشور هستند.
خراسان رضوی در بخش استخراج معادن کاملاً خودکفا عمل می‌کند حتی در ۹۰ درصد فرآوری مواد معدنی خودکفا است و به هیچ کشوری در این زمینه وابسته نیست
در حوزه سنگ‌آهن، خود ما دستگاه تولید می‌کنیم و سازندگان ما به برند تبدیل‌شده‌اند و حتی می‌توانند در سطح جهانی مطرح شوند.
* برنامه اکتشاف در سال جدید چیست؟
بیش از ۵۰ درصد پهنه استان خراسان رضوی تا پایان سال تحت اکتشافات قرار خواهد گرفت، حدود ۲۰ هزار کیلومترمربع در جنوب استان برای اکتشافات در اختیار شرکت ملی مس قرار داده‌شده است بخشی دیگر به سازمان توسعه و نوسازی صنایع و معادن سنگ ایران جهت اکتشافات سنگ‌آهن واگذارشده است.
بخشی دیگری هم‌جهت اکتشافات«کرومیت» به شرکت تهیه و تولید مواد معدنی ایران و دو پهنه دیگر در اختیار شرکت‌های خصوصی برای اکتشاف مواد معدنی گروه شش شامل مواد فلزی و زغال‌سنگ قرارگرفته است .
* آیا باوجود شرایط اقتصادی موجود تقاضا برای دریافت پروانه اکتشاف هم داریم؟
تنها در در سه ماه نخست امسال هشت پروانه بهره‌برداری از معدن با سرمایه‌گذاری ۵۱.۶ میلیارد ریال و اشتغال‌زایی برای ۴۱ نفر در این استان صادر شد که از این تعداد پروانه معدنی در گستره ۴۰ کیلومترمربع با ذخیره ۲.۵ میلیون تن و میزان استخراج اسمی ۱۲۹ هزار تن است.
در حال حاضر تعداد پروانه بهره‌برداری معدنی معتبر در خراسان رضوی ۹۱۴ فقره با ذخیره ۲.۷۷ میلیارد تن و استخراج اسمی ۳۹.۶ میلیون تن با سرمایه‌گذاری ۱۰۹ هزار و ۷۲ میلیارد ریال و اشتغال‌زایی ۱۰ هزار و ۳۳۶ نفر است.
نظر شما