اسدالله خسروی؛ بازار: دولت هر ساله با کسری بودجه مواجه است، کسری بودجه ای که ناشی از نبود ساختار بودجه ای درست و نیز عدم مدیریت در منابع و مصرف دولت است. البته برخی مشکلات نیز در این مسیر مزید بر علت می شود تا تحقق اهداف بودجه ای در سال میسر نشود. مشکلاتی چون تحریم های بین المللی، به هم ریختگی بازارها و حوادث و اتفاقات طبیعی نظیر بروز سیل، زلزله و بیماری های واگیردار.
اقتصاددانان معتقدند چنانچه بودجه سالانه به شکل عملیاتی و بر مبنای عملکرد بسته شود و از طرفی نسبت به تحقق برخی درآمدها چون درآمدهای ارزی و... خوش خیالی نشود همچنین منابع به شکل درستی مدیریت شود کسری آنچنانی در اواسط و یا پایان سال ایجاد نمی شود.
تلنبار پروژه های عمرانی به دلیل کسری بودجه هر ساله
تجربه هر ساله چگونگی مصارف بودجه ای نشان می دهد که بخش عمده ای از بودجه عمرانی با تغییر ردیف های بودجه ای صرف بودجه جاری می شود که نتیجه چنین رویکرد غلطی انباشت پروژه های زخمی و نیمه تمام هرساله و طولانی شدن ساخت و ساز پروژه های زیز بنایی و ... است.
علاوه بر این موضوع دولت برای تامین بخشی از نیازهای مالی خود در خیلی از سالها مجبور می شود دست به اقداماتی چون فروش اوراق بدهی و استقراض از بانک مرکزی بزند که چنین شیوه ای یعنی انتشار پول بدون پشتوانه از بانک مرکزی، نقدینگی را حجیم، تورم را به شدت تشدید و تبعات منفی فراوانی را به اقتصاد کشور تحمیل می کند.
البته کارشناسان در چنین شرایطی بهترین گرینه دولت برای تامین نیازهای مالی آنگونه که آثار زیانبار کمتری را در پی داشته باشد را فروش اوراق بدهی می دانند چرا که با این شیوه دولت به مردم و یا سیستم بانکی بدهکار می شود و به سراغ چاپ پول بی پشتوانه در بانک مرکزی که به شدت تورم زاست نمی رود.
کسری بودجه امسال خیلی زود شروع شد
در این باره لطفعلی بخشی اقتصاددان و عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبایی در گفتگو با «بازار» گفت: هر چند ساختار بودجه ای کشور ساختاری کهنه و بودجه ریزی سالانه همچنان به شکلی سنتی انجام می شود اما کسری بودجه امسال که خیلی زود هم شروع شده است ناشی از مشکلات تحریمی و نیز شیوع بیماری کروناست.
وی به کاهش شدید منابع درآمدی دولت از محل کسب منابع ارزی حاصل از فروش نفت خام، درآمد زایی ناشی از صادرات غیر نفتی، امور مالیاتی و ... اشاره کرد و اظهارداشت: با توجه به اینکه در سال ۹۸ و ۹۹ قیمت نفت نزولی و فروش این کالا در کشور نیز بشدت کاهش یافت، بنابراین اهداف بودجه ای از محل فروش نفت از بین رفت. این موضوع در کنار کاهش شدید منابع ناشی از درآمدهای گمرکات به دلیل ضعیف شدن تبادلات تجاری و... ناتوانی دولت در دست یابی منابع ارزی متاسفانه درآمدهای پیش بینی شده را سخت کرده است.
تحمیل کسری بودجه به دلیل کاهش منابع ارزی و شیوع کرونا
این اقتصاددان خاطرنشان کرد: مشکلات تحریمی از یک سو و شیوع بیماری کرونا که به تعطیلی چند ماهه خیلی از صنوف و مشاغل انجامیده از طرف دیگر باعث شده است تا دولت متحمل هزینه های زیادی شود و کسری بودجه در کشوراتفاق افتد. کسری بودجه ای که هر ساله حدود ۲۰ درصد بود اکنون به بیش از ۵۰ درصد فقط در نیمه سال برسد.
عضو هئیت علمی دانشگاه علامه طباطبایی به کسری بودجه و چگونگی تامین آن طوری که آثار زیانبار کمتری را در اقتصاد کشور داشته باشد اشاره کرد و افزود: اکنون که کشور به دلیل مشکلات فراوان تحریمی و...شرایط مناسبی ندارد، بنابراین تامین کسری بودجه نباید به شکلی باشد(استقراض از بانک مرکزی برای چاپ پول) که ضریب گردش پول را در جامعه بالا ببرد.
دکتر بخشی تنها راه تامین نیاز منابع مالی برای تامین کسری بودجه دولت را حرکت در مسیر فروش اوراق بدهی دولتی عنوان کرد و افزود: این شیوه در تمام دنیا مرسوم است چرا که به جای انتشار پول بدون پشتوانه از بانک مرکزی نیازهای مالی دولت از طریق فروش اوراق بدهی تامین و از این طریق نقدینگی و بدنبال آن تورم در کشور زیاد نمی شود.
تبعات سخت چاپ پول برای تامین کسری بودجه
وی به تبعات منفی انتشار پول برای تامین نیازهای بودجه ای اشاره کرد و افزود: این رویکرد باعث افزایش ضریب گردش پول می شود و تورم زاست بنابراین دولت بهتر است به جای اینکه از بانک مرکزی استقراض کند همچنان به فروش اوراق بدهی ادامه دهد تا مانع از رشد تورم شود.
این اقتصاددان افزود: برخی گزارش ها حاکی است که دولت منابع فوق العاده ای را قرض و خرج کرده است هر چند که مقروض شدن دولت به هر نحوی مشکل آفرین است.
بخشی با بیان اینکه بانک مرکزی به موجب نبود استقلال، حیاط خلوت دولت شده است افزود: دولت بیش از ۲۵۰ هزار میلیارد تومان کسری بودجه دارد یعنی معادل نیمی از بودجه سالانه و چنانچه از محل قرض کردن یعنی فروش اوراق بدهی این منابع را پوشش دهد اثر تورمی بسیار کمی خواهد داشت.
همچنین امیر احمد ذوالفقاری اقتصاددان نیز درباره تامین کسری بودجه از طریق اوراق بدهی دولت به «بازار» گفت: این شیوه رویکرد درستی به نسبت انتشار پول بی پشتوانه از بانک مرکزی است.
وی خاطر نشان کرد: چاپ پول برای تامین کسری بودجه تورم را به شدت در جامعه بالا می برد و سرعت گردش پول را زیاد می کند اما فروش اوراق بدهی این گونه نیست.
تا کنون ۱۰ نوبت اوراق بدهی منتشر شده است
بنا به این گزارش، بانک مرکزی برای پوشش نیازهای مالی در سالجاری ۱۰ نوبت اوراق بدهی را به حراج گذاشته آخرین حراج بیش از ۲۷۰۰ میلیارد تومان بوده که به فروش رفته است.
این بانک در اطلاعیه ای در خصوص برگزاری حراج جدید اوراق بدهی دولتی در تاریخ ۲۱ مرداد ماه سال جاری و فهرست اوراق عرضه شده در آن اطلاع‌رسانی کرد.
از طرفی وزارت امور اقتصادی و دارایی نیز با فروش ۱۴.۸ هزار میلیارد ریال اوراق با نرخ بازده تا سررسید ۲۰ درصد موافقت کرد. معاملات مربوط به فروش این اوراق به نهادهای مالی برنده در روز سه‌شنبه ۱۴ مردادماه ۱۳۹۹ توسط کارگزاری بانک مرکزی در سامانه معاملاتی بورس ثبت شد.
همچنین، سرمایه‌گذاران حقیقی و حقوقی در فرآیند خارج از حراج و از طریق بورس در حدود ۷.۹ هزار میلیارد ریال اوراق اراد ۴۲ در نرخ کشف شده در حراج و همچنین ۵.۱ هزار میلیارد ریال اوراق اراد ۴۳ را با نرخ بازده تا سررسید ۲۱ درصد خریداری کردند. در مجموع، ۲۷.۸ هزار میلیارد ریال اوراق بدهی دولت در روز سه‌شنبه ۱۴ مردادماه توسط بانک‌ها، نهادهای مالی و سایر سرمایه‌گذاران خریداری شد.
برگزاری حراج اوراق بدهی دولتی (۲۱ مردادماه ۱۳۹۹)
کارگزاری بانک مرکزی در راستای عرضه تدریجی اوراق در تواترهای هفتگی، مرحله یازدهم حراج اوراق بدهی دولتی جهت فروش به بانک‌ها، موسسات اعتباری غیربانکی، صندوق‌های سرمایه‌گذاری، شرکت‌های بیمه‌ای و شرکت‌های تأمین سرمایه را در روز سه‌شنبه ۲۱ مردادماه ۱۳۹۹ اجرا خواهد کرد. اوراق عرضه شده در این حراج، مرابحه عام، کوپن‌دار و با تواتر پرداخت سود شش‌ماهه (پرداخت کوپن دوبار در سال) است.
نظر شما