بازار، گروه استانها: صنایع‌دستی استان سمنان به‌واسطه سبک زندگی متفاوتی که مردم آن دارند مختلف هستند از روستاها و مناطق شمالی که در کوهپایه جنوبی البرز و در میان درختان سرسبز زندگی می‌کنند تا کسانی که در خط شمالی دشت کویر و در جنوب استان سمنان در میان رمل‌های شنی زیست دارند، هرکدام صنعتی را از مهارت‌های دستی خود برای عرضه دارند که می‌توان با برنامه‌ریزی آن‌ها را اساس خلق ثروت و اشتغال کرد.
در استان سمنان صنایع‌دستی را می‌توان به بافتنی‌ها مانند گلیم، جاجیم، چوغا، چلنگری، چادر شب بافی، ساختی ها چون انواع ظروف سفالین و گلی، زیرانداز ها مانند نمدبافی و حصیربافی، ساخت حجم‌ها مانند سازهای مختلف به‌خصوص دف و تنبک، سرامیک، فلزکاری مانند مس گری و ... تقسیم کرد که در کنار بافت تاریخی، ابنیه تاریخی، جاذبه‌های گردشگری و ... می‌تواند زنجیره‌ای از خلق ثروت را در استان سمنان فراهم کند.
تعدد صنایع دستی
جاجیم‌بافی، کلیج بافی، چاقو سازی، برگ بافی، بافتنیهای سنتی، چوغا، چلنگری، چادر شب بافی، حمام سری، حجم سازی، زیر انداز نمدی، کلاه نمدی، چهل تکه دوزی، ساخت ساز سنتی، کرباس بافی همه در زمره صنایع‌دستی مردم استان سمنان هستند و از همه مهمتر ایلاتی در سرخه، مهدی شهر، بیارجمند و میامی وجود دارند که هرکدامشان دنیایی از صنایع‌دستی هستند.
استان سمنان آنقدر صنایع‌دستی دارد که می‌توان با سرمایه‌گذاری بر روی آن‌ها مشاغل پایدار زیادی را پدید آورد از سوی دیگر احیای برخی مشاغل گذشته که بیشتر این روزها به هنرهای انفرادی معدود اساتید و فعالان این رشته محدودشده نیز می‌تواند به اشتغال منجر شود.
فعالیت ۵۴۰۰ هنرمند
معاون صنایع‌دستی میراث فرهنگی استان سمنان بابیان اینکه پنج هزار و ۴۰۰ هنرمند صنایع‌دستی در استان سمنان مشغول هستند ، گفت: این هنرمندان در ۵۲ رشته مختلف ثبت‌شده در سازمان میراث فرهنگی مشغول به فعالیت هستند.
اکبر زارعی بابیان اینکه در استان سمنان ۵۳ کارگاه تولیدی، ۱۸ شرکت تعاونی، پنج‌خانه و پنج فروشگاه صنایع‌دستی فعال است، ابراز کرد: تعاونی‌های صنایع‌دستی می‌توانند فرصت خوبی را برای اشتغال از این راه پدیدآورند که باید نگاه ویژه‌ای از سوی تمامی دستگاه‌ها به این امر وجود داشته باشد.
تنها ۹۲۰ هنرمند در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی استان تحت پوشش بیمه قراردادند، یعنی بیش از چهار هزار و ۵۰۰ هنرمند فعال درزمینهٔ صنایع‌دستی استان از بیمه خدمات درمانی محروم هستند
وی درباره حمایت از هنرمندان و همچنین ارائه مجوزهای جدید و بابیان اینکه از ابتدای سال ۹۹ تا پایان تیرماه، ۶۹ مجوز جدید صنایع‌دستی و ۳۰ مجوز شغل خانگی توسط این اداره کل صادرشده است، ابراز کرد: در این مدت هشت پروانه تولید انفرادی و ۲ پروانه تولید کارگاهی برای هنرمندان صنایع‌دستی استان صادرشده تا بتوانند در رشته‌های مختلف فعالیت داشته باشند.
هنرمندانی که بیمه ندارند
یکی از مشکلات صنایع‌دستی کاران در سطح استان سمنان این است که تنها ۹۲۰ هنرمند در رشته‌های مختلف صنایع‌دستی استان تحت پوشش بیمه قراردادند. یعنی بیش از چهار هزار و ۵۰۰ هنرمند فعال درزمینهٔ صنایع‌دستی استان از بیمه خدمات درمانی محروم هستند و این موضوع سبب شده تا رغبت کمتری به این رشته‌ها وجود داشته باشد از سوی دیگر تجربه‌های تعاونی‌های حوزه صنایع‌دستی چندان در استان موفق نیستند.
کارشناس حوزه اقتصاد خرد بابیان اینکه متأسفانه عدم وجود فرهنگ تعاون در سطح استان توانسته ضربه‌های زیادی را نه‌فقط به تعاونی‌های حوزه صنایع‌دستی بلکه به دیگر تعاونی‌ها مانند کشاورزی، دامداری، زنبورداری و ... وارد کند که البته هنرمندان صنایع‌دستی هم از این امر مستثنا نیستند.
هوشنگ صالح نیا بابیان اینکه منبت‌کاری و معرق‌کاری، فرش و گلیم و سازه‌های حجمی بهترین بازارها را در پایتخت و حتی کشورهای دیگر جهان دارند اما چون تعاونی‌ها نتوانسته‌اند به‌طورکلی رابط بین تولیدکننده و دولت و همچنین چرخه صادرات و حتی فروش داخلی کشور باشند، از عرضه آن‌ها و خلق ثروت همیشه بازمانده‌ایم.
تعاونی ها بنگاه داری نکنند
این کارشناس بابیان اینکه به‌دشواری می‌توان در این دو دهه اخیر یک تعاونی موفق را در استان سمنان درزمینهٔ صنایع‌دستی پیدا کرد که توانسته باشد چرخه تولید تا بازار صنایع‌دستی اعم از فروش خارجی و یا داخلی را تکمیل کند، تأکید کرد: این روزها تعاونی‌ها هم به انتظار مشتری نشسته‌اند و در حقیقت بنگاه‌داری می‌کنند یعنی زمانی که مشتری دارند مثلاً نخ را به بافنده می‌دهند تا برایشان چهار فرش ببافند و وقتی آن کالا فروخته شد تا مشتری دیگر بیکار می‌نشینند.
صالح نیا بنگاه‌داری تعاونی‌ها را آفت بزرگ دانست و تصریح کرد: از نام تعاون مشخص است که باید مجموعه‌های همکار کنار هم قرار گیرند تا یک صنعت خلق و به پول تبدیل شود تا همه از آن پول بهره‌مند شوند اما از سوی دیگر باید توجه داشت که نداشتن بازار، عدم داشتن فرهنگ تعاون و همکاری، رها شدن تعاونی‌ها از سوی دولت و شرایط اقتصادی کنونی در کنار تحریم‌ها و مسائل آن سبب شده تا در همین استان سمنان به‌دشواری بتوان یک تعاونی موفق را حتی نام برد.
چرخه تولید تکمیل شود
مدرس دانشگاه نیز با اشاره به عدم تکمیل چرخه تولید در سطح استان سمنان به‌خصوص در حوزه صنایع‌دستی، گفت: یک صنعت از زمانی که تولید می‌شود یعنی کارگر، کارگاه، مواد اولیه و ... تا زمانی که به خانه مصرف‌کننده چه در درون کشور و چه خارج از کشور برسد چرخه‌ای را طی می‌کند که اگر شاهد هستیم که درفروش صنایع‌دستی موفقیت‌های چشم‌گیری پیدا نشده باید بدانیم که عیب از آن است.
مهدی کریمی بابیان اینکه تکمیل چرخه تولید یعنی تهیه مواد اولیه، کارگر، تولید، بسته‌بندی، برند سازی، تبلیغ و عرضه، بازاریابی، فراهم کردن شرایط عقد قرارداد و سفارش‌ها برای تأمین نیاز مشتری و بازار هدف، شناسایی مزیت‌های بازارهای مختلف داخلی و خارجی، عقد قرارداد، جذب سرمایه‌گذار برای تبادلات اقتصادی و مالی، بارگیری، سورت بندی، عرض، گمرک، حمل‌ونقل، تحویل و ... اما سؤال اساسی اینجا است که ما در استان سمنان بعد از تولید یک محصول کدام‌یک از این مراحل چرخه تولید را طی کرده‌ایم اصلاً کدام‌یک از این‌ها در استان ما وجود دارد!
وی بابیان اینکه اگر چرم و تابلو فرش تبریز معروف می‌شود به خاطر این است که امروز تمام هواپیماهای ایران به مقصد رم ایتالیا در بخش بارگیری‌شان تمام محصولات تولیدی تبریز را به همراه دارند، گفت: این یعنی چرخه تولید را توانسته‌اند تکمیل کنند. چرخه‌ای که ما در استان سمنان اصلاً نمی‌دانیم چیست!
مزیت‌ها ناشناخته اند
این مدرس دانشگاه که در گفتگو با خبرنگار بازار صحبت می‌کرد، بابیان اینکه ما هنوز نمی‌دانیم اصلاً مزیت اصلی صنایع‌دستی ما در استان سمنان چیست که بعد بتوانیم بر روی برندسازی، معرفی، تبلیغات، عرضه و چرخه تولید و ... اصلاً صحبت کنیم و دنبال نقشه راه باشیم، بیان داشت: ما هنوز نمی‌دانیم که بعد از تولید با محصولمان باید چه کنیم؟ این می‌شود که هرکس کوزه‌ای را تولید می کند و نهایتاً از آن عکس گرفته و در اینستاگرام می ذارد تا کسی آن را بخرد این نهایت تجارت صنایع‌دستی در استان سمنان است.
به نظر می رسد صنایع‌دستی استان سمنان از نداشتن برنامه جامع رنج می برد درست است که امروز مسئولان به دنبال ساخت بازارچه‌های محلی و منطقه‌ای و ثابت و استانی هستند اما وقتی هنوز مردم خود استان سمنان نمی‌دانند که شاخص‌های صنایع‌دستی استان ما چیست‌اند از دیگر بازارهای منطقه‌ای چه توقعی است؟
میراث باید همراهی کند
یک فعال حوزه صنایع‌دستی و تولیدکننده این حوزه بابیان اینکه انتظار از مسئولان میراث فرهنگی این است که من تولیدکننده صنایع‌دستی تنها دغدغه‌ام تولید باشد و دیگر بعد از تولید نباید به این فکر کنم که حالا محصولم را باید چه کنم، به خبرنگار بازار می‌گوید: من خودم هم باید تولید کنم، هم برند سازی، هم تبلیغ، هم بازاریابی، هم عرضه، هم‌بسته بندی، هم ارسال و ... مگر چقدر یک محصول برای من سود دارد؟
رضا علی مرتضوی بابیان اینکه کمترین انتظار از میراث فرهنگی که برای این کار حقوق می‌گیرند این است که شرایط را برای عرضه محصولات صنایع‌دستی تولیدی من مهیا کند، ابراز کرد: حضور در نمایشگاه های مختلف وقتی فایده دارد که ما بدانیم اول مزیت اقتصادی کدام تولید صنایع‌دستی ما بیشتر است کدام محصول را باید تولید کنیم. مگر وظیفه جهاد کشاورزی این نیست که نقشه راه تولید محصولات کشاورزی را به کشاورزان بدهد چرا میراث فرهنگی در این زمینه اقدامی نمی کند؟
وی می افزاید: من تولید کننده هستم وقتی هنوز خودم هم نمی دانم که آیا حمایتی از بابت فروش و بازار محصولاتم می شوم یا نه باید چه توقعی از خریدار و سرمایه گذار و کسانی که تازه می خواهند به این ورطه وارد شوند باید داشت؟ در این شرایط حقیقتاً توصیه من به کسانی که می خواهند در حوزه صنایع‌دستی ورود کرده و سرمایه گذاری کنند این است که اصلا وارد گود نشوند.
چندی پیش شش اثر صنایع‌دستی این استان در سال گذشته موفق به دریافت مهر اصالت ملی شد از سوی دیر در سال گذشته بیش از ۴۱ میلیارد ریال تولیدات صنایع‌دستی در نمایشگاه‌های منطقه ای و بازارچه های موقت صنایع‌دستی استان سمنان به فروش رفت اما به نظر می رسد با سمت دهی بهتر و مزیت یابی بیشتر در حوزه صنایع‌دستی بتوان این میزان را به بیش از ۱۰۰ میلیارد ریال در سال ارتقا داد.
نظر شما