تغییرات نقشه توزیع انرژی در سایه جنگ روسیه با اوکراین

به گزارش بازار به نقل از اتاق ایران، مرکز پژوهش‌های اتاق ایران بیست‌وهفتمین گزارش «پایش تحولات تجارت جهانی» را منتشر کرد. در این گزارش گلچینی از تحولات اخیر در دو لایه جهانی و منطقه‌ای محیط ژئواکونومیک ایران ارائه شده و آخرین روندها و پیش‌بینی‌های اقتصادی تهیه شده توسط بزرگ‌ترین نهادهای اقتصادی بین‌المللی، در قالب داده‌های تازه مورد واکاوی قرار گرفته‌اند.

در بخش تحولات جهانی، همچنان افزایش فشار تحریمی علیه روسیه در صدر خبرها است. اتحادیه اروپا واردات زغال سنگ از روسیه را ممنوع کرده و از دسترسی کشتی‌های تجاری روسیه به بنادر اروپایی به جزکشتی‌های حامل مواد غذایی، محصولات کشاورزی و کمک‌های بشردوستانه و انرژی ممانعت به عمل می‌آورد.

همچنین شرکت‌های روسی از مشارکت در قراردادهای دولتی کشورهای اروپایی منع شده و طیف جدیدی از افراد ذی نفوذ در روسیه به لیست تحریم‌ها اضافه شده‌اند. برخی دولت‌های اروپایی نظیر آلمان، فنلاند و لیتوانی نیز تحریم‌های جداگانه‌ای را در دستور کار قرار داده‌اند.

روسیه نیز در مقابل صادرات گاز به چین را افزایش داده است. علاوه بر آن وزیر خارجه روسیه اخیراً با هدف ترغیب هند به استفاده از سیستم جایگزین سوئیفت که توسط بانک مرکزی روسیه توسعه داده شده به این کشور سفر کرد. هند از جمله کشورهایی است که علیرغم مناسبات نزدیک با ایالات متحده در بحران میان غرب و روسیه سیاست مستقلی را در پیش گرفته است.

خبر مهم دیگر توافق گازی ایالات متحده و اتحادیه اروپا است که در راستای کاهش وابستگی اروپا به گاز صادراتی انجام می‌شود. افزایش شدید قیمت گاز در اروپا صادرکنندگان آمریکایی را بیش از گذشته به سوی این بازار سوق داده است. اما جایگزینی ایالات متحده به جای روسیه در بازار گاز اروپا با چالش‌های مهمی نیز مواجه است.

در بخش تحولات منطقه‌ای موافقت چین با درخواست تعویق بدهی‌های ۴,۲ میلیارد دلاری پاکستان، پیوستن افغانستان به مگاپروژه ابریشم، فراهم شدن امکان سرمایه‌گذاری چین در معدن عینک بزرگ‌ترین معدن مس افغانستان و سرمایه‌گذاری ۴ میلیارد دلاری چین در این معدن از جمله تحولات در مرزهای شرقی کشور است. همچنین دولت چین در پی ایجاد شهرک صنعتی جدیدی در کابل است.

از زمان روی کار آمدن دولت طالبان در کابل تاکنون حدود ۲۰۰ شرکت کوچک و متوسط چینی در افغانستان حضور یافته و در پی فرصت‌های جدید کسب و کار در این کشور برآمده‌اند. کلیه این تحولات سبب شده که طالبان نسبت به اجرایی شدن پروژه انتقال گاز ترکمنستان از طریق افغانستان به پاکستان و هند موسوم به تاپی نیز امیدوارتر شود. اسرائیل نیز در پی توافق تجاری با امارات و مصر و استفاده از فرصت بهبود روابط سیاسی با کشورهای عربی در جهت مقاصد تجاری و اقتصادی است.

در بخش داده‌های تازه به گزارش تازه آنکتاد اشاره شده که روند تحول در تجارت جهانی در ۲۰۲۱ را بررسی کرده است. در بخش دوم این گزارش موقعیت کشورها در طیفی از شاخص‌های تجاری مقایسه شده است. شاخص نخست که هزینه اختصاص یافته برای واردات از مجموع تولید ناخالص داخلی است، نشان می‌دهد که ایران در میان کشورهای با تمایل واردات پایین قرار می‌گیرد. در شاخص تمایل صادرات که در واقع اتکای تولید کنندگان داخلی به بازار بین المللی را نشان می‌دهد، اتکای ایران کمتر از ۱۰ درصد برآورد شده که بسیار پایین تلقی می‌شود. شاخص دیگری که در این گزارش آمده تراز تجاری است. ایران و طیف وسیعی از همسایگان آن در دسته کشورهایی قرار می‌گیرند که سهم بسیار اندکی، کمتر از ۲ درصد در مازاد یا کسری تراز تجارت جهانی دارند.

مرکز پژوهش‌های اتاق ایران ضمن انتشار سلسله گزارش‌های «پایش تحولات تجارت جهانی» که با هدف بررسی رویدادهای کلیدی در محیط ژئواکونومیک ایران، در دستور کار قرار گرفته است، رویدادهای کلیدی را از منظر تأثیرگذاری بر دیپلماسی اقتصادی و موقعیت ژئواکونومیک ایران مورد بحث و بررسی قرار می‌دهد.