بازار – وقوع بحران‌های مختلف در کشور بحران‌خیز ایران، اهمیت توجه به آمایش سرزمین، مهندسی‌سازی و توجه به تمامی جنبه‌های مهندسی را در کشور نمایان کرد. تخریب‌های گسترده پل‌ها، ابنیه، راه‌ها، ساختمان‌ها و همچنین شهرها، در سیلاب‌ها و زلزله‌های رخداده به ویژه در سال گذشته، نشان داد که در احداث شهرها و راه‌ها در مقیاس کلان و در مقیاس خردتر در ساختمان‌ها، ابنیه و پل‌ها، نیاز است تا در سیاستگذاری‌ها از دو منظر احداث و نگهداری، بازنگری صورت بگیرد. هم‌اکنون نیز بحران کرونا بر تمامی رخدادهای تلخ گذشته مهر تاییدی نهاده و بر یکپارچگی در سیاستگذاری‌ها تاکیدی دوباره دارد. در حال حاضر تلاقی سیلاب در برخی از استانها و شیوع کرونا از سوی دیگر بر ضرورت نگهداری راه ها، پل ها و ابنیه که مسیرهای حمل کالاهای اساسی هستند، تاکید دارد.
انجام مطالعات لرزه‌خیزی و ریسک لرزه‌ای و رانش زمین، مقاومت و پایداری در برابر سیلاب در محورهای شریانی منتهی به پایتخت شامل محورهای فیروزکوه، هراز و چالوس در استان‌های مازندران، تهران و البرز در بخش‌های شمالی سرزمین ایران و همچنین هرمزگان در جنوب کشور، موضوع مطالعاتی دو زیرمجموعه از وزارت راه و شهرسازی یعنی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با همکاری سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای، بوده است.
به گفته رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، مطالعات در سه محور ارزیابی وضعیت سازه‌ای ابنیه‌های فنی شریان‌های جاده ای از نظر استحکام و مقاومت، بررسی عوامل طبیعی تهدیدکننده شریان ها و لکه گذاری GIS نقاط پرخطر و حادثه خیز، و ارزیابی شریان های جاده ای از نظر مدیریت بحران انجام شد که نتایج آن شکل مرحله‌ای در اختیار سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای برای اقدام قرار خواهد گرفت.
در همین ارتباط علی بیت‌اللهی عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار بازار ضمن اعلام این خبر، گفته است: مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی با همکاری سازمان راهداردی و حمل و نقل جاده ای، مطالعاتی را از نظر شریان های جاده ای و موضوع ریسک لرزه ای آنها و مخاطرات مربوط به زلزله و سایر مخاطراتی که زیربناهای حمل و نقل را تهدید می کند در چهار استان هرمزگان، تهران، مازندران و البرز موردبررسی قرار داده است.
شریان‌های پرخطر هراز، فیروزکوه و چالوس با GIS لکه گذاری شد
به گفته عضو هیات علمی مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، موضوع از سه منظرِ وضعیت سازه‌ای ابنیه های فنی شریان های جاده ای ا زنظر استحکام و مقاومت و در صورت نیاز به بهسازی و مقاوم سازی، عوارض طبیعی تهدیدکننده شریان ها و لکه گذاری GIS روی آن نقاط، و شریان های جاده ای از نظر مدیریت بحران ارزیابی شده است.
بیت‌اللهی به تشریح برخی از ارزیابی‌های مرکز در خصوص وضعیت سازه‌ای ابنیه‌های فنی شریان‌های جاده‌ای از نظر استحکام و مقاومت پرداخته و گفته است: وضعیت پل‌ها و تونل‌هایی که در مسیر جاده‌ای اصلی این استانها؛ تهران، البرز و مازندران هستند از نظر استحکام و مقاومت بررسی شد. بدین معنا برای نخستین بار داخل تونل‌ها، به جهت ارزیابی وضعیت و کیفیت آنها ویدئومتری شد. همچنین، پل‌های متعدد به شکل چشمی در این سه استان بازدید میدانی شده و مختصات کلیه پل‌ها و تونل‌ها برداشت و در نهایت همه آنها از نظر کیفیت سازه‌ای درجه‌بندی شدند.
شناسایی ۲۴ پل مهم برای بهسازی و مقاوم سازی
بر اساس اطلاعات مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، هم اکنون ۲۴ پل بزرگ در استان های تهران، البرز و مازندران در مسیر شریان های اصلی در اولویت بهسازی و مقاوم سازی قرار داردند که طی گزارشی به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای اعلام شده است.
رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در خصوص عوارض طبیعی تهدید کننده شریان‌های جاده‌ای و ارزیابی آنها از نظر آثار مخاطرات ریزش و لغزش زمین، می‌گوید: محل تقاطع شریان های جاده ای با گسل ها و تعیین نقاط مستعد ریزش و لرزش بررسی و شناسایی شد. این موضوع به ویژه در شریان‌های جاده‌ای مازندران، البرز و تهران و در مسیر جاده هایی همچون هراز، فیروزکوه و چالوس بررسی شد. بر اساس بررسی های بعمل آمده، سالانه به طور متوسط در این سه محور اصلی بین ۲۰ تا ۳۰ نقطه ریزش می کنند در حجم کوچک یا بزرگ، منجر به تلفات جانی می شود. این رخدادها به ویژه در زمان بارندگی‌های شدید و یا زلزله‌ها، وسیع‌تر و شدیدتر می‌شود که موجب انسداد جاده ای شده و در اخبار هم بسیار به آن پرداخته شده است.
به گفته وی، نقاط خطرپذیر جاده‌ای از نظر ریزش و لغزش که در محل تلاقی با گسل ها هستند، روی نقشه های GIS لکه گذاری شده است. این نقاط نیز از نظر رسیدگی و ضرورت ایجاد شرایط پایدار، اولویت‌بندی شده و در اختیار سازمان راهداری و حمل و نقل جاده‌ای برای اقدام قرار گرفته است.
بیت اللهی همچنین درباره انجام مطالعات مرکز از منظر ارزیابی شریان های جاده ای در این استان ها از نظر مدیریت بحران نیز توضیح می‌دهد: مطالعه در این خصوص بدین منظور انجام شد تا به این سوالات پاسخ داده شود. اول آنکه، چنانچه حادثه ای رخ دهد و پلی آسیب ببیند آیا راه جایگزینی وجود دارد؟. همچنین، آیا امکانش هست که در کنار پل موردنظر با خطر تخریب، جاده ای فرعی ایجاد شود تا چنانچه پل آسیب دید، بتوان رفت و آمد را از مسیر دیگر، ادامه داد و یا اینکه اصولا باید جاده ای دیگر را جایگزین کرد.
مقاوم‌سازی مرحله‌ای ابنیه، پل‌ها و تونل‌های تهران، البرز و مازندران
وی تصریح می کند: این مطالعات، با راهکارهای ارایه شده مطالعات ارزشمندی است که امید می رود به شکل مرحله ای سالانه در چند استان انجام شود و نتایج آن در فایل های رقومی و GIS به صورت مکان محور در بیاید.
به گفته رییس بخش زلزله مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی، چنانچه این موارد، اولویت بندی شوند و مشخص شود عمده‌ترین مشکلات در کدام نقاط است و کدامیک از ابنیه‌ها نیازمند مرمت، بازسازی و یا احتمالا نوسازی هستند این امیدواری وجود دارد که در صورت همکاری های بیشتر، راه‌هایی ایمن‌تر شوند و در برابر مخاطرات، پایداری و مقاومت لازم را برای امدادرسانی داشته باشند.
بیت‌اللهی موفقیت این مطالعات را تابع عمل به مفاد آن مطالعات می‌داند و در عین حال، همکاری ادارات کل راهداری و حمل و نقل جاده‌ای استان های تهران، مازندران و البرز را در تکمیل اطلاعات بسیار موثر برمی شمارد.
وی در عین حال خاطرنشان می کند: نتایج مطالعات، اولویت بندی ها و راهکارها به سازمان راهداری و حمل و نقل جاده ای ارایه شده است که آن سازمان قاعدتا بر حسب بودجه و ملاحظات مالی با حفظ اولویت بندی تخصیص مالی برای مقاوم سازی را در دستور کار قرار می دهد.
بیت اللهی یادآوری می کند: تمامی ابنیه ها در مسیرهای اتصالی این سه استان به یکدیگر نیازمند نوسازی و مقاوم سازی نیستند بلکه برخی از ابنیه ها نیاز به یکسری کارهای سبکی نیاز دارند که البته برای کاهش مخاطرات بسیار اهمیت دارند. به عنوان نمونه دهانه یکسری از پل ها با مواد زاید، نخاله و سایر ضایعات، پر شده‌اند که این موارد در اثر رخداد سیل، می توانند حادثه و خسارات زیادی به بار آورند و باید تمیزکاری شوند. بدین معنا نوع کار تنها مقاوم سازی و یا بازسازی نیست بلکه گاهی با تمییز کاری و لایروبی و یا پاک سازی مسیرهای منتهی به پل و یا زیر دهانه پل ها، این مشکل برطرف می شود. این نتایج را دادیم که تا استان ها بر اساس وسع مالی که دارند با اولویت اینکارها را عملیاتی و اجرایی کنند.
وی توضیح می دهد: سازمان راهداری و ادارت راهداری استان ها برای برخی از نقاط ریزشی، لغزشی و رانشی اقدامات مناسبی را برای پایدارسازی انجام داده است که البته کاری ادامه دار است. امید است تا شریان های اصلی منتهی به پایتخت همچون هراز، فیروزکوه و چالوس که مسیرهای شلوغی هستند و ترافیک چندین ساعته نیز دارند باپایدارسازی در صورت بروز حادثه با کمترین مشکل مواجه شوند.
نظر شما