مأموریت غیر ممکن؛ حذف زغال سنگ تا سال ۲۰۵۰

به گزارش بازار به نقل از پایگاه خبری بازار سرمایه (سنا)، چند سالی است که صنعت زغال سنگ در کشور و مهمتر از همه در دنیا با چالش‌های بسیاری مواجه شده است.

همانطور که می‌دانید، زغال سنگ کاربردهای زیادی در تولید برق، فولاد، صنایع، تبدیل به گاز و مایع و همچنین مصارف خانگی دارد.

در یک دسته‌بندی کلی، زغال سنگ به دو دسته با کربن بالا و رطوبت بالا تقسیم و در سراسر دنیا بیشتر از زغال سنگ با کربن بالا استفاده می‌شود.

زغال سنگ حدود ۸۰ تا ۹۰ درصد انرژی مورد نیاز کارخانه‌های سیمان در سراسر جهان را تامین می‌کند. به طوری‌که برای تولید یک تن سیمان، به ۲۰۰ تا ۵۰۰ کیلو زغال سنگ نیاز است و با مصرف هر تن زغال سنگ، ۲۴۶۰ کیلو وات ساعت برق تولید می‌شود.

یک نیروگاه استاندارد ۵۰۰ مگاواتی، زغال سنگ ۳.۵ میلیارد کیلو وات ساعت در سال تولید می‌کند که برای تامین انرژی مورد نیاز ۴ میلیون لامپ در تمام سال کافی است.

در سال ۲۰۱۹، تولید زغال سنگ در سراسر جهان با ۱.۵ درصد افزایش به ۷۹۵۳ میلیون تن رسید اگر چه در این سال، کاهش تقاضای زغال سنگ موجب افزایش ذخایر این ماده شد.

زغال سنگ حرارتی و زغال سنگ قهوه ای حدود ۸۶ درصد از این تولید و مابقی را زغال سنگ متالوژی تشکیل می‌دادند.

کشور چین بزرگترین تولیدکننده زغال سنگ در جهان حدود ۴۶ درصد از تولید زغال سنگ جهان را در سال ۲۰۱۹ به خود اختصاص داده بود در حالی که تولید در ایالات متحده و اتحادیه اروپا روند نزولی به خود گرفته بود.

پس از سه سال رشد، تولید جهانی زغال سنگ در سال ۲۰۲۰ کاهش یافت و به عدد ۷۴۳۶ میلیون تن رسید زیرا کاهش مصرف برق، عامل کاهش تقاضای زغال سنگ شد. در این میان، تولید زغال سنگ در چین برای چهارمین سال متوالی ۱.۴ درصد رشد داشت و در هند علی رغم مصرف کمتر زغال سنگ، تولید اندکی افزایش یافت.

اما در اندونزی به دلیل کاهش تقاضای داخلی، تولید به شکل قابل توجهی کاهش یافت و به سطح سال ۲۰۱۸ بازگشت و در سایر کشورهای بزرگ تولیدکننده زغال سنگ، تولید همچنان روند نزولی را دنبال می کرد که با تاثیرات همه‌گیری کرونا تشدید یافت.

مقدار تولید زغال سنگ در ایالات متحده با ۲۴ درصد افت، در شرایطی که تقاضای کمتری از بخش برق داشت، با کاهش مواجه شد و روسیه با ۹ درصد و استرالیا ۶ درصد کاهش، همراه بود.

در اتحادیه اروپا، تولید زغال سنگ بیش از ۱۶ درصد کاهش داشت که در همه کشورها به ویژه آلمان و لهستان به دلیل تقاضای کمتر برق و افزایش قیمت، شاهد افت بیشتری نیز شد.

سال ۲۰۵۰ سال مهم و حساسی برای کشورهای دنیا خواهد بود به طوری که کشورهای چین، آمریکا، ژاپن و کره جنوبی و کل اتحادیه اروپا، این سال را برای خود سال هدف قرار داده‌اند برای اینکه از آن سال به بعد به انتشار کربن صفر برسند زیرا ۴۶ درصد کربنی که در دنیا منتشر می‌شود ناشی از زغال سنگ است.

پیش بینی این کشورها این است که از سال ۲۰۵۰ به طور قابل توجهی شیب تولید زغال سنگ کاهش می‌یابد اما صفر نمی‌شود و آژانس بین المللی انرژی هم انتظار ندارد که تولید صفر شود.

تقاضا برای زغال سنگ به منظور تولید برق در سال ۲۰۱۹ به میزان ۳.۳ درصد کاهش یافت که منعکس کننده رشد ضعیف تقاضای برق، مشارکت قوی‌تر انرژی‌های تجدیدپذیر و کاهش قیمت گاز طبیعی است. این امر باعث کاهش ۱.۸ درصدی تقاضای کل زغال سنگ شده و به ۷۶۲۷ میلیون تن رسید اما تقاضای زغال سنگ در بخش‌های غیر برق اندکی افزایش یافت.

تقاضای جهانی زغال سنگ در سال ۲۰۲۰، افت ۴ درصدی داشت که این کاهش، بزرگترین کاهش از زمان جنگ جهانی دوم محسوب می‌شود که عامل اصلی آن تقاضای کمتر برق به دلیل محدودیت‌های کرونایی و رکود اقتصادی ناشی از آن بوده است.

استفاده از انرژی‌های تجدید پذیر در بسیاری از صنایع و همچنین قیمت‌های پایین‌تر گاز منجر به تغییر چشمگیر انرژی از زغال سنگ شد به ویژه در ایالات متحده و اتحادیه اروپا، جایی که مصرف زغال سنگ برای تولید برق به ترتیب ۲۰ و ۲۱ درصد کاهش یافته بود.

به طور کلی، کاهش در تقاضای مرتبط با مصرف برق موجب کاهش چشمگیر تقاضای جهانی در سال ۲۰۲۰ شد. همچنین همه‌گیری کرونا بر تولیدات صنعتی به ویژه فولاد و سیمان تاثیر گذاشت و تقاضای زغال سنگ را بیشتر کاهش داد.

انتظار می‌رود که با بهبود فعالیت اقتصادی کاهش تقاضای زغال سنگ در سال ۲۰۲۰ جبران شود و با افزایش ۴.۵ درصدی تقاضای جهانی زغال سنگ به بالاتر از سطح سال ۲۰۲۰ برسد.

طی هفته‌های گذشته و با پیدایش سویه جدید کرونا (امیکرون)، دوباره تقاضای زغال سنگ کاهش یافت که علت اصلی آن نگرانی بابت شیوع دوباره ویروس کرونا و تشدید کنترل‌های پاندمی کرونا به خصوص در بحث حمل و نقل بوده است.

اما رفته رفته نگرانی‌ها از این بابت کمتر شد و تقاضای جهانی زغال سنگ دوباره روند صعودی به خود گرفت که یکی از اصلی‌ترین دلایل آن، اختلال در عرضه و تقاضا و بارندگی شدید در مهمترین بنادر استرالیا و تاخیر ۲۰ تا ۲۵ روزه کشتی‌ها برای بارگیری بود.

آژانس بین المللی انرژی انتظار دارد تقاضای جهانی انرژی در ۳۰ سال آینده ۴۷ درصد افزایش یابد که این افزایش ناشی از رشد جمعیت و اقتصاد به ویژه در کشورهای در حال توسعه آسیایی است. این امر مستلزم افزایش تولید نفت و گاز طبیعی و همچنین نبود پیشرفت های تکنولوژیکی یا تغییرات قابل توجه سیاست است.

با توجه به اینکه ۷۳ درصد مصرف زغال سنگ برای صنایع است، بعید است دنیا این منبع بزرگ را کنار بگذارد زیرا ۳۵ درصد منبع انرژی تولید برق از زغال سنگ است و این ماده اولیه نقش بسیار جدی را در صنایع ایفا می‌کند و دنیا به آن متکی است و انتظار نمی‌رود دنیا در افق ۲۰۵۰ زغال سنگ را کنار بگذارد.